यहाँ रूनलायक कुन त्यस्तो कुरा छ ? किन रोई त्यो ? म क्षुब्ध भएँ त्यसको रुवाइले ।

किन त्यसरी दौडेकी मूल सडकमा ? के त्यो देखाउन चाहन्छे, त्यससँग मात्रै आँसु छ ? अथवा त्यसले मात्रै रून जानेकी छ ? के अधिकार त्यसको त्यसरी डाँको छोडेर रून ? को हो त्यो ?

आखिर यो सडक नि ? त्यो यस सडकमा यसकारण दौडिई, किनभने, यो सडक छ । सडक नभएको भए कहाँ दौडन्थी त्यो ? यो चिल्लो, चाक्लो सडकमा त्यसरी दौडिँदा त्यसलाई अवश्य आनन्द प्राप्त हुनुपर्ने र त्यही आनन्दको लोभले त्यो दौडेकी हो अन्यथा किन दौडन्थी ? किन म रोइनँ । किन म दौडिन ? के म दौडन सक्तिन ? के म रून सक्तिनँ ?

त्यसलाई पोइले कुट्यो होला । पोइले त हजारौँलाई सधैँ कुट्छन् । त्यसलाई सासूले निकालिदिई होली । हरेक बुहारी सासूका सौताझैँ हुन्छन् । त्यसको छोरो मोटरले कुल्चिएर मर्‍यो होला । त्यस्ताका छोरा हुनु र मोटरका पाङ्ग्र्रा हुनुको सार्थकता हो त्यो ।

त्यसको पोइ विदेशमा लडाइँमा मर्‍यो होला । नेपाली हुनाको अर्थ त्यही त हो । त्यसकी छोरी खान नपाएर मरी होली । दालभात नपाए दूधभात किन ख्वाइन त्यसले ? त्यसको घर भुइँचालाले भत्कायो, खेत खोलाले लग्यो, अन्न साहूले लगे होलान् ।

यो संसारमा चलेको साधारण चलन हो त्यो, त्यसमा रूनु पर्ने के कारण छ ? किन रोई त्यो ? त्यसको टाउको फोर्नु पर्छ । त्यो बेहोस हुन्छे । अनि चुप लाग्छे । त्यस्ताको ओखती त्यै हो ।

त्यसको छातीमा नीला नसाको जालो प्रस्ट देखिन्थ्यो । डाँको छोड्दा घाँटीका नसा दोब्बर तेब्बर मोटा हुन्थे । झाँक्रो लथालिङ्ग थियो । च्यातिएको चोलो र टालेको गुन्यू अस्तव्यस्त थियो । त्यसको शरीर भन्थ्यो– त्यो चारपाँच सन्तानकी आमा हो ।

के त्यस्तो रूपरङ्ग र हबिगत त्यसको मात्रै छ ? त्यसले कसबाट सहानुभूति पाउन चाहेकी हो ? किन कसैले त्यसलाई माया दिने ? ऐना अगाडि उभिँदा हरेक पैदल हिँड्ने त्यस्तै छैन र ? अनि पैदल हिँड्नेलाई नै किन त्यसले आकृष्ट गर्न खोजेकी ? त्यसरी सडकमा किन रूँदै कुदेकी ?

पक्का पनि त्यो त्यसको अभिनय हो । सिनेमा हेर्दाहेर्दा त्यो अभिनयमा सिपालु भएकी होली । त्यसको सप्को अभिनेत्रीको स्टाइलले पाखुरामा अडेको थियो । त्यसका आँखामा पक्का पनि नक्कली आँसु थिए । त्यो मनैदेखि रोएकी होइन । पक्का पनि होइन... त्यो कुनै सिनेमाकी हिरोइन हो । सुटिङ्गको क्रममा त्यो दौडेकी हो त्यसरी छाल पारेर ।

आखिर यो सडक किन छ ? सडक नभए म यसरी आएर उभिइरहने थिइनँ । मैले केही देख्ने थिइनँ । न रूने । न गाउने । न हाँस्ने । न मोटर । न काग । र म यसरी हरेक चीज हेरेर वा देखेर यसरी क्षुब्ध हुने थिइनँ ।

काग देख्दा जसरी बन्दुकले भुतुक्कै पारिदिउँजस्तो लाग्छ, कार देख्दा त्यसरी नै बमले उडाइदिउँजस्तो लाग्ने थिएन । सालिकझैँ यसरी दोबाटामा उभिएर जिन्दगी बिताउनुपर्ने थिएन र यो क्षुब्ध हुने बानी लाग्ने थिएन । विकृति पलाउने थिएन ।

एउटी तरूनी यै बाटो गै । मलाई त्यसको केशविन्यास मन परेन, किनभने सबभन्दा पैले मेरा आँखा त्यसको कपालमा पर्‍यो । अर्थात् जेमा पर्दथ्यो त्यै मन पर्ने थिएन । मैले केही त मन पराइदिएको भए पनि त हुन्थ्यो ।

एउटा बूढो निस्क्यो, मलाई त्यसको टोपी ढल्काइ मन परेन । एउटा कार दगुर्‍यो, मलाई त्यसको नम्बर लेखाइ मन परेन । एउटा हकर आयो, मलाई त्यसको समाचारको हेडलाइन दोहोर्‍याइ मन परेन ।

अर्थात् म जेमा पनि खोट पाउन थालेको छु । राम्रो, ठीक, मनासिब भन्ने कुरा कतै पनि देख्तिनँ म । त्यस्ता मान्छेलाई चाहिँ मलाई गोली ठोकेर मारिदिइहाल्न मन लाग्छ जो मेरो विपरीत जेमा पनि राम्रो, असल र गतिलो फेला पार्छन् ।

जससँग जम्काभेट हुन्छ, त्यससँग जोरी खोज्न मन लाग्छ । यद्यपि सालिकझैँ उभिनुभन्दा बढी मबाट केही पनि हुन सक्तैन । रूनु, हाँस्नु, प्रशंसा गर्नु, क्षमा याचना गर्नु, मभन्दा परका कुरा हुन् । केवल म क्षुब्ध हुन सक्छु– क्षुब्ध । तर क्षुब्ध सालिकले के गर्न सक्छ ?

मेरा हात, पाखुरा, खुट्टा हाडछालाका नभएर ढुङ्गाका छन् । देशकालको कन्टिन्युअममा, निरन्तरतामा म ढुङ्गाको मूर्ति कुँदिएर जडिएको छु । आफूले आफैंलाई जडेको छु । आफ्ना मूल प्रवृत्ति र कमजोरीबाट मुक्त छैन । न मुक्त हुन सक्छु भन्ने भ्रममा नै छु ।

वस्तुतः म आधा होसमा आधा बेहोसको स्थितिमा हुन्छु । साधारण मान्छेको दोब्बरमात मलाई सधैँभरि लागेको हुन्छ । म असन्तुलित हुन्छु । क्षुब्ध हुन्छु । क्षुब्ध सालिक । विचरा !

भर्खर एउटा मोटर गयो । स्टेरिङ्गको भुँडे यसरी हाँस्तै गयो मानौँ सम्पूर्ण हाँस्ने ठेक्का त्यसैले लिएको छ । किन हाँसेको त्यो यसरी ? के त्यो कार त्यसले चिठ्ठा पारेको हो ? किन कसैले आँखा गाडेको कान्छीलाई फकायो ? म समयौन प्रवृत्तिको भएको भए अवश्य पनि उत्तेजित हुन्थेँ हुँला त्यसको हिन्दुस्तानी हिरोजस्तो, पाक्कपुक्क परेकी आइमाईको जस्ता अनुहार देखेर । जुन अनुहारमा त्यसले हाँस्न रूचायो त्यस अनुहारलाई म थुक्न पनि चाहन्नँ ।

त्यसको कार सय किलोमिटरको गतिमा गयो । के त्यसको कार मात्रै हुइकिन्छ त्यसरी ? किन हाँसे ? आफ्नु प्रभुत्व जमाउन खोजेको ? के मेरो कार छैन ? के म त्यसरी हाँस्न र दौडाउन सक्तिनँ ?

यसरी हाँस्नेहरूलाई जरैदेखि उखेलेर फ्याँक्नुपर्छ । किन हाँस्ने हँ ? बित्थामा । माने न मलतब । के छ हाँसो लाग्ने कुरो ? को छ हास्यास्पद ? किन संसारलाई हाँस्छु, हाँस्न सक्छु भनेर विज्ञापन गर्ने ? कसको हाँसोसँग कसलाई सरोकार छ ? कसको रूवाइ र यातनासँग कसलाई मतलब छ ?

आह ! म यसरी भित्तामा जडान भएर बस्न चाहन्नँ । म यसरी ढुङ्गामा कुँदिएर बस्न चाहन्नँ । म दोबाटामा उभिएर जिन्दगी बिताउन चाहन्नँ । म आफ्नो खोक्रो टाउकामा क्षोभ भर्न चाहन्नँ । मलाई जीवन देऊ । म उन्मुक्त वातावरणमा सास फेर्न चाहन्छु, म आफ्ना खुट्टाले रोपाईं गर्न र आफ्ना पाखुराले धान काट्न चाहन्छु । मलाई खेत देऊ । मलाई नदी देऊ । म पौडन चाहन्छु । मलाई शत्रु चिनाइदेऊ म युद्ध गर्न चाहन्छु । म मुक्ति चाहन्छु । म यो कुनै रमिता हेर्न चाहन्नँ । न काग । न कार । न क्रन्दन । न हाँसो । आह ! मलाई कैद होइन, जीवन देऊ । सक्छौ ?

(२०२० को दशकमा प्रकाशित)
(‘जगदीश घिमिरेका प्रतिनिधि कथाहरू’बाट ।)