काठमाडौं । टेलिकम्युनिकेसन ट्राफिक मनिटरिङ एन्ड फ्रड कन्ट्रोल सिस्टम (टेरामक्स)बारे सांसदहरूले बहस हुनुपर्ने माग गरेका छन् । बुधबार प्रतिनिधिसभाअन्तर्गतको सार्वजनिक लेखा समितिको बैठकमा सांसदहरूले टेरामक्स कार्यान्वयन गर्ने/नगर्ने विषयमा गम्भीर बहस हुन जरुरी रहेको बताएका हुन् ।

बैठकमा नेकपा (एमाले)का सांसद गोकुल बास्कोटाले टेरामक्स जटिल विषय बनेको बताए । “यो आँखाले नदेखिने विषय हो । यसमा के ठिक हो, बेठिक हो भन्ने विषय थर्ड पार्टी अडिट गराउनुपर्ने हुन्छ,” बास्कोटले भने ।

यसमा सर्वोच्च आदलतको फैसला र व्यक्तिगत गोपनीयताको विषय समेत जोडिएको उनको भनाइ छ ।

उनले अहिले टेरामक्स जस्तै तर सस्तो प्रविधि आएको पनि बताए । “खरिद गर्नै परे पनि अहिले अरू नै सस्तो प्रविधि आइसकेको छ । करिब आठ गुणा सस्तो पर्ने प्रविधि आएको छ भन्ने सुनेको छु । यसको बारेमा अख्तियारले पनि छानबिन गर्न थालेको सुनेको छु,” बास्कोटाले भने ।

तर, पहिले नै खरिद भइसकेर कार्यान्वयन हुन मात्रै बाँकी रहेको प्रविधि हुँदाहुँदै नयाँतिर जान खोज्नु फेरि नयाँ मुद्दा बन्ने देखिन्छ ।

यस्तै, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)का सांसद राजेन्द्र लिङ्देनले टेरामक्सबारे खुलारूपमा जानकारी गराउनुपर्ने बताए ।

उनले दूरसञ्चार कम्पनीहरूको राजस्व घटिरहेकोतर्फ पनि सचेत गराए ।

“गएको पाँच वर्ष देखि लगातार दूरसञ्चारबापत् प्राप्त गर्ने राजस्वमा कमी आएको छ । तर, उपभोत्ता बढेको छ र छिमेकका अन्य देशमा पनि राजस्व बढेको छ । तर, हाम्रो घटेको छ । यो घट्ने चान्चुने अंकमा छैन र एमसीसीले दिएको अनुदान भन्दा ठूलो रकम राजस्व घटेको छ,” लिङ्देनले भने ।

उनले राजस्व चुहावट रोकिनुपर्ने बताए । “नियमन हुनुपर्छ, चुहावट रोकिनुपर्छ । यो विषयमा समिति नै प्रस्ट हुनुपर्छ । यसबारे प्रविधि ठिक नभएको हो कि ?”

यस्तै, उनले सेवा प्रदायकले कलबापत् कति पैसा काटिरहेको छ ? कल बाइपास भए नभएको हेर्ने निकाय को हो भनेर प्रश्न समेत गरे ।

“सेवा प्रदायक निकायले पैसा कति काटिरहेकोबारे थाहा पाउने निकाय को छ ? मेरो कलबापत ठिक ढंगले पैसा काटियो कि काटिएन भन्ने थाहा पाउने अर्को कुन निकाय छ ? कल बाइपास भइरहेको छ, कसरी भइरहेको छ भन्ने थाहा पाउने निकाय कुन छ ? कति राजस्व छलि भयो थाहा पाउने के छ ? यस विषयमा गम्भीर हुुनपर्छ । निष्कर्ष निकाल्न जरुरी छ,” टेरामक्स अत्यावश्कय रहेको संकेत गर्दै उनले भने ।

नेपाली कांग्रेसका सांसद अर्जुन नरसिंह केसीले दूरसञ्चार कम्पनीहरूको ग्राहक र सेवाको प्रयोग बढ्दा समेत राजस्व घट्नुको कारण गम्भीर रहेको टिप्पणी गरे ।

उनले भने, “टेलिकमको २२ अर्ब घाटा छ । अहिले नेपाल टेलिकमका र एनसेलनको ग्राहक बढेका छन् । ग्राहकहरूको महसुल कम भएको महसुस भएको छैन । ग्राहक बढ्ने, महसुल नघट्ने अनि राष्ट्रिय राजस्वमा २२ अर्बको घाटा भएको छ, त्यसको कारण के हो ?”

उनले टेरामक्सले व्यक्तिगत गोपनीयता हनन गर्न नखोजेको टिप्पणी गरे । “टेरामक्सको सम्बन्धमा पनि मानिसकको संवैधानिक गोपनीयताको अधिकार हनन गर्ने भनिएको छ । समग्ररूपबाट व्यक्तिको हक र अधिकारलाई सोच्ने हो । हक अपरहण गर्ने पक्षमा छैन । राजस्व घाटा भएको छ, त्यसको विषयमा एनटीसी र एनसेलसँग छलफल गर्नुपर्छ । त्यसतर्फ गम्भीर भएर सोच्नुपर्छ ,” उनले भने ।

तीन अर्ब नेपाली रुपैयाँ भन्दा बढीको टेरामक्स जडान प्रक्रिया अन्तिम समयमा आएर रोकिएको छ । टेरामक्सले राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय फोन कल एवं म्यासेजको निगरानी र त्यसको गुणस्तर मापन गर्ने प्राधिकरणले जनाएको छ ।

यसले अनधिकृत ‘कल बाइपास’को पनि निगरानी एवं निरीक्षण गर्छ । सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको टेरामक्सले टेलिकमको नेटवर्कमा भएको फोन कल विवरण जस्ताको त्यस्तै देखाउने छ । प्राधिकरणले टेरामक्स जडान गर्दा मानिसहरूको गोपनियता हनन नहुने बताउँदै आएको छ ।

यो पनि पढ्नुहोस्

• विवादमा प्राधिकरणको टेरामक्स : एनसेल जोडियो, एनटीसीको आनाकानी