site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
देश
Global Ime bankGlobal Ime bank
Nabil Bank Banner adNabil Bank Banner ad
गैंडा शिकारीकहाँ प्रहरी जब ४० लाख बोकेर पुग्यो...
SkywellSkywell

काठमाडौं । नवलपरासी सुस्ता पूर्वको मध्यविन्दु नगरपालिका–२ सीतापुरको नारायणी नदी किनारमा दुईवटा गैंडा मृत फेला परे । १४ वर्षको माउ गैंडा भेटिएको केही मिटरको दुरीमै चार वर्षको केटो गैंडा पनि उस्तै लडेको अवस्थामा फेला परेको थियो ।

घटना ६ माघ २०७९ को हो । त्यसरी मारिएका गैंडाहरुमध्ये एउटाको खाग झिकिएको थियो । घटनाको प्रकृतिले चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका कर्मचारीलाई गैंडाको तस्करी गर्ने समूहले मारेको हुनसक्ने अनुमान लगाउन गाह्रो थिएन ।

निकुञ्जका कर्मचारीले गैंडा मार्न तस्कर समूहले बिजुलीको नाङ्गो तारमार्फत् करेन्ट लगाएको तथ्य पत्ता लगायो ।  तर, कसले गैंडा मार्‍यो ? त्यसको केही भेउ भने पाउन सकेन । निकुञ्जले प्रहरीको कन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीआईबी) लाई गुहार्‍यो । 

KFC Island Ad
NIC Asia

सीआईबीको वन्यजन्तु चोरी सिकारी हेर्ने टोली नवलपरासी र चितवन गएर अनुुसन्धान थाल्यो । सीआईबीको टोली पाँच महिनाको प्रयासपछि भने गैंडा तस्करसम्म पुग्न सफल भयो त्यो पनि व्यापारी बनेर ।  गैंडाको तस्करी खोज्न हिँडेको सीआईबीले विभिन्न व्यक्तिमार्फत् आफूहरु गैंडाको खाग खोज्न हिँडेको र कतै भेटिए सम्पर्क गराउन भन्दै चितवन र नवलपरासीको गाउँगाउँसम्म पुगेका थिए ।

अझ गैंडाको तस्करीमा यसअघि पक्राउ परेका समूहबाट नै दुईवटा गैंडा मारिएको आशंका सीआईबीको टोलीको थियो ।  त्यसैले यसअघि पक्राउ परेर छुटेका समूहको खोजीमा उनीहरु जुटे ।

Royal Enfield Island Ad

सीआईबीले यसअघिनै गैंडा तस्करी अरोपमा पक्राउ परेर दुई वर्ष जेल सजाय भोगेर छुटेका नवलपरासी सुस्ता पश्चिम रामग्राम–१८ का शिखाराम थारुसँग भेट भयो ।

सीआईबीको टोलीले शिखारामसँग पनि आफूहरु गैंडाको खाग व्यापारी नै भनेर परिचय दिए ।  शिखारामलाई उनीहरु व्यापारी नै हुन् भन्नेमात्रै लागेन खाग भेटिए जानकारी गराउने भन्दै आशवासनसमेत दिए । सीआईबीको टोली भेटेको एक हप्तामै शिखारामले जेठ महिलो हप्ता सीआईबीको टोली मध्येका एकजनालाई फोन गरेर भने,“एउटा खाग भेटिएको छ । ४० लाख भन्छ ।” 

थारुले आफ्नै आफन्त पर्ने रामग्राम नगरपालिकाकै कृष्णबहादुर महतोसँग खाग रहेको बताएका थिए । सीआईबीको टोलीले भने ४० लाख रुपैयाँ महंगो भएको भन्दै बार्गेनिङ गर्‍यो । 

तर, खाग हेर्न भने उनीहरु नवलपरासी नै पुगे । त्यो बेला खागसहित थारुमात्रै भेटिए ।  प्रहरीलाई तस्करी गर्ने मूख्य नाइकेसम्म नै पुग्नु थियो । त्यो दिन सीआईबीको टोली पैसामा कुरा नमिलेको भन्दै त्यसै फर्कियो । १२ जेठ २०८० मा भने सीआईबीको टोली ४० लाख रुपैयाँ क्यास बोकेर फेरि थारुलाई भेट्न नवलपरासी पुग्यो । त्यो दिन थारुको घरमा खाग थिएन ।

खाग तस्करका मुख्य नाइके कृष्णबहादुर महतोकै घरमा थियो ।  थारुले गैंडाका व्यापारी ‘क्यास’ बोकेर आफ्नो घरमा पुगेको भन्दै खाग ल्याउन महतोलाई फोन गरे ।  खागसहित होमबहादुर विक र महतो केही समयमै थारुको घरमा पुगे । त्यहीबेला उनीहरुलाई सीआईबीको टोलीले पक्राउ गरेको हो ।

अनुसन्धानको क्रममा कृष्णबहादुर महतो, होमबहादुर बिकसहित चारजनाको समूहले करेन्ट लगाएर गैँडा मारेको खुलेको हो । थारुमाथि भने किनबेच अभियोगमा संलग्न रहेको मुद्दा चलाइएको छ । त्यो दिन सीआईबीले महतो, बिक र थारुलाई पक्राउ गरेको थियो । 

तर उक्त गैंडा तस्करीमा संलग्न दुईजना भने अझै फरार छन् । प्रहरीसँगको बयानमा महतोले खाग बिक्री हुँदा मोटो रकम आर्जन हुने लोभमा परेर लामो समयको रेकिपछि माउ गैंडा हिँड्ने बाटोमा विद्युतीय करेन्ट बिछ्याएर मार्न सफल भएको बयान दिएका थिए । हाल उनीहरुलाई पुर्पक्षको लागि थुनामा पठाइएको छ ।

सीमसारमा डुबेर मर्नेको संख्या धेरै 

माथिको घटना एक उदाहरण मात्रैको हो ।  गैंडाको मृत्यु बर्सेनी विभिन्न कारणले हुने गरेको छ ।  राष्ट्रिय निकुञ्जको तथ्यांकअनुसार नेपालमा दुर्लभ एक सिङ्ंगे गैंडाको संख्या ७५२ छ । त्यसमध्ये करिब ६९४ गैंडाको बासस्थान चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज हो । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको अभिलेखले गैंडाको विभिन्न कारणले मृत्यु भइरहेको देखाउँछ ।

निकुञ्जको तथ्यांक अनुसार २०७८ मा मात्रै ३७ गैंडा मृत भेटिएका थिए ।  मृत गैंडामध्ये पाँचवटा बाघको आक्रमणबाट मारिएका थिए । त्यस्तै सबैभन्दा बढी १० वटा गैंडा सिमसार क्षेत्रमा डुबेर मृत्यु भएको तथ्यांकले देखाएको छ । 

निकुञ्ज भित्रको सीमसार क्षेत्रमा गैंडा हिँड्दा डुबेर मर्न थालेपछि गैंडा जोगाउने चुनौती बढेको छ । २०७९ मा पनि विभिन्न कारणले २२ वटा गैंडाको मृत्यु भएको छ । यो वर्ष चोरी शिकारीबाट भने एउटा गैंडाको मात्रै मृत्यु भएको देखिन्छ । 

गैंडा एक आपसमा जुध्दा पनि ज्यान जाने गरेको निकुञ्जका प्रमुख डिलबहादुर पुर्जा पुनले जानकारी दिए ।

पुर्जा भन्छन्, “प्राकृतिक रुपमा मर्ने गैंडाको सख्या बढी छ । चोरी शिकारी नियन्त्रणमा हामी चौबीसै घण्टा लागेका हुन्छौं । नौ महिनाअघि मात्रै एउटा गैंडा तस्करसमूहले मारेको थियो । त्यसयता तस्कर समूहले गैंडाको शिकार गरेका छैनन् ।”

गैंडा तस्करहरुको समूहले विद्युतीय तार, खाल्डोमा पारि तथा गोली हानेर गैंडाको शिकार गर्ने गरेका छन् ।  पछिल्लो समय गैंडाको चोरी शिकारी घटेको निकुञ्जको दाबी छ ।

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: मंगलबार, भदौ १२, २०८०  ०९:२५
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
NTCNTC
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Nepatop (PlastNepal)Nepatop (PlastNepal)
national life insurance newnational life insurance new
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
सम्पादकीय
कोप-२९ ले दिएको अवसर खेर नफाल 
कोप-२९ ले दिएको अवसर खेर नफाल 
SubisuSubisu
Hamro patroHamro patro