काठमाडौं । पछिल्लो समय सेयर कारोबारबाट सरकारलाई प्राप्त हुने रकम (धितोपत्र पुँजीगत लाभकर) घटेको छ । गत आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को ६ महिनाको तुलनामा चालु आर्थिक वर्ष २०७९/८० मो सोही अवधिमा सेयर काराबोरबाट प्राप्त हुने पुँजीगत लाभकर ८४.६८ प्रतिशतले घटेको हो ।

सीडीएस एन्ड क्लियरिङ लिमिटेड (सीडीएससी)का अनुसार चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनामा पुँजीगत लाभ करबापत सरकारलाई एक अर्ब २३ करोड ५७ लाख रुपैयाँ प्राप्त भएको छ । गत वर्षको सो अवधिमा यस्तो लाभकर आठ अर्ब ६ करोड ८७ लाख रुपैयाँ प्राप्त भएको थियो ।

नेप्से परिसूचक बढ्दै जाँदा कारोबार रकम बढ्दै जान्छ । त्यसको प्रभाव सारकारले प्राप्त गर्ने आम्दानीमा पर्छ । तर, अहिले बजार घटेर दुई हजार १०० विन्दुको आसपासमा छ । मंगलबार नेप्से परिसूचक घटेर दुई हजार १११ विन्दुमा झरेको छ । 

बजार झिनो अंकले घट्ने र बढ्ने क्रम जारी रहेकाले बजारमा कारोबारीहरू कम सक्रिय भएको देखिन्छ । त्यसले गर्दा पनि कारोबार रकम कम हुन्छ । पुँजीगत लाभ कर बढी प्राप्त हुन सेयर कारोबार बढ्न आवश्यक छ । बजारमा सेयर कम खरिद–बिक्री भयो भने त्यसको असर सरकारको राजस्वमा पर्ने गर्छ ।  

गत वर्षको साउन–भदौमा नेप्से परिसूचकले तीन हजार २०० विन्दु पार गरेको थियो भने दैनिक २१ अर्बभन्दा बढीको सेयर खरिद–बिक्री भएको थियो । यसले पनि गत वर्षको साउनदेखि पुस मसान्तसम्म चालु आर्थिक वर्षको भन्दा ६ अर्ब ८३ करोड रुपैयाँभन्दा बढी पुँजीगत लाभकर उठेको थियो ।  

पुँजीगत लाभकर पनि दीर्घकालीन र अल्पकालीन गरी दुई किसिमको शीर्षकमा उठाउने गरिन्छ । एक वर्षभित्र सेयर कारोबार भएर उठेको लाभकरलाई अल्पकालीन पुँजीगत लाभकर भनिन्छ । त्यस्तै, एक वर्षभन्दा पछि धितोपत्र कारोबार भएर उठेको करलाई दीर्घकालीन पुँजीगत लाभकर भनिन्छ ।

दीर्घकालीन पुँजीगत लाभकरबापत सरकारले गत वर्षको ६ महिनामा दुई अर्ब २२ करोड ६८ लाख रुपैयाँ आर्जन गरेको थियो । तर, चालु आर्थिक वर्षमा यस्तो करबापत उठ्ने रकम ७७.९३ प्रतिशतले घटेको सीडीएससीको तथ्यांकले देखाउँछ । चालु आर्थिक वर्षमा सेयर कारोबारबाट सरकारलाई दीर्घकालीन पुँजीगत लाभकर ४९ करोड १५ लाख रुपैयाँ प्राप्त भएको छ ।

त्यसैगरी अल्पकालीन रूपमा प्राप्त हुने पुँजीगत लाभकर पनि गत वर्षको पुस मसान्तसम्मको तुलनामा ८७.२६ प्रतिशतले घटेको सीडीएससीले जानकारी दिएको छ । यो वर्षको पुस मसान्तसम्म सरकारलाई पुँजीगत लाभकरबापत ७४ करोड ४१ लाख रुपैयाँ प्राप्त भएको छ । गत वर्षको सोही अवधिमा अल्पकालीन पुँजीगत लाभकरबापत पाँच अर्ब ८४ करोड १८ लाख रुपैयाँ प्राप्त भएको थियो ।

यो वर्ष सरकारले राखेको लक्ष्यअनुसार राजस्व प्राप्त नहुनुमा पनि पुँजीगत लाभकर एक प्रमुख कारण हुन सक्ने देखिन्छ । घर जग्गाको कारोबार नहुँदा पनि त्यहाँबाट प्राप्त हुने पुँजीगत लाभकर यो वर्ष घटेको छ । सरकारको मूल आम्दानीको स्रोत खुम्चिँदै जाँदा हाल चालु खर्च धान्न पनि समस्या परेको छ ।