काठमाडौं । नेपालमा कोभिड–१९ संक्रमण एक अंकमा झरिसकेको अवस्थामा भारतमा पछिल्ला दिनमा बढेको संक्रमणले फेरि एकपटक त्रास पैदा भएको छ । महामारीका तीनवटै लहरमा भारतबाट संक्रमण भित्रिएको तथ्यलाई हेर्दा नेपालमा फेरि संक्रमण नबढ्ला भन्ने अवस्था छैन ।

तर, दोस्रो र तेस्रो लहरमा सक्रिय बनेका भारतसँगको सीमानाकाका हेल्थ डेस्कको अवस्था अहिले के छ त ? सीमानाकामा केन्द्र र प्रदेश सरकारहरूले उच्च सतकर्ताका लागि जनशक्ति र स्रोत साधन पुर्याइएको छ त ?

यस्तो छ भारतको अवस्था 
पछिल्ला दिनमा भारतको दिल्ली, महाराष्ट्र, कर्नाटक, ओडिसा, उत्तर प्रदेश, हरियाना, पञ्जावलगायत राज्यमा कोभिड–१९ संक्रमण निरन्तर बढ्दो क्रममा छ । आइतबार मात्रै २ हजार १८३ जना थपिएका थिए भने एकैदिन २१४ जनाको संक्रमणका कारण मृत्यु भएको थियो ।  

मंगलबार दिउँसोसम्म नै १ हजार २४७ जना थपिएको र एकजनाको मृत्यु भएको भारतको स्वास्थ्य तथा परिवार कल्याण मन्त्रालयको तथ्यांक छ । जुन आइतबारको तुलनामा १ हजार ३३ ले बढी हो । सोमबारसम्म भारतमा सक्रिय संक्रमितको संख्या ११ हजार ८६० पुगेको छ । त्यहाँ ओमिक्रोनकै बीए वान र बीए टु को हाइब्रिड रूप एक्सइका कारण यो संख्यामा संक्रमित बढेको केही स्वास्थ्य वैज्ञानिकहरूले बताइरहेका छन् भने केहीले डेल्टाक्रोनकै कारण संक्रमण फैलिइरहेको दाबी गरेका छन् । विश्व स्वास्थ्य संगठनले यसबारे अधिकारिक घोषणा गरेको छैन । 

नेपाल आउला भारतको संक्रमण ?
कोभिड–१९ महामारीका तीनवटै लहरमा भारतसँगका सीमानाका हुँदै नयाँ भेरियन्टहरू नेपाल भित्रिएको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाको रेकर्ड छ । तेस्रो लहरमा ओमिक्रोनको संक्रमण भारतमा फैलिएको एक साता नबित्दै नेपालका समुदायस्तरमा देखिसकेको थियो । यसर्थ नेपाल नभित्रिएला भन्ने अवस्था नरहेको वरिष्ठ सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुन बताउँछन् ।

तर, यसपटक भारतबाटै संक्रमण भित्रिए पनि पहिलेकोजस्तो घातक अवस्था नहुने डा. पुनको ठहर छ ।

“पहिलो कुरा त भारतमा डेल्टाक्रोन भेरियन्टकै कारण संक्रमण फैलिएको हो भने डेल्टा र ओमिक्रोनलाई हामीले दुईवटा लहरमा भोगिसेका छौँ । त्यसकारण पनि हाम्रा लागि त्यति घातक नहोला,” डा. पुन भन्छन् ।

नेपालमा अधिकांश नागरिक यी दुई भेरियन्टबाट संक्रमित भइसकेको उनको दाबी छ ।

“दोस्रो कुरा ओमिक्रोनको सब भेरियन्ट बीए २ भन्दा १० गुणा बढी संक्रामक भनिएको एक्सई भेरियन्ट नेपाल आइपुगे वृद्धवृद्धा र दीर्घरोगीलाई संक्रमित बनाउनसक्छ । तर, पनि दैनिक संक्रमितको संख्या तीन अंकभन्दा माथि नजाला । अधिकांशलाई तेस्रो लहरसम्म आइपुग्दा संक्रमण भइसकेको र १८ वर्षमाथिका ९० प्रतिशतभन्दा बढी नागरिकले खोप लगाइसकेको अवस्थामा अब आउने भेरियन्टले पहिलेको जस्तो भयावह अवस्था निम्त्याउने सम्भावना रहँदैन,” डा. पुनको भनाइ छ ।

यद्यपि, संक्रमण हुनै नदिनका लागि स्वास्थ्य सुरक्षाका मापदण्ड भने अपनाउन जरुरी रहेको उनी बताउँछन् ।

सीमानकाकामा छैन कडाइ
नेपाल भारत आवतजावतका लागि सरकाले १३ वटा आधिकारिक नाका तोकेको छ । तीमध्ये स्थल मार्गबाट भारत जोडिने सबै नाकामा हेल्थ डेस्क खडा गरिएको छ । तर, ती हेल्थ डेस्कले कोभिड–१९ संक्रमण ओरालो लागेपछि परीक्षणमा कडाइ नगरेको पाइन्छ । संक्रमण उच्च भएका बेला ३० हजारसम्म नमूनाको परीक्षण गरेका नाकाहरूमा अहिले परीक्षण नै हुनसमेत छोडेका छन् ।

लुम्बीनी प्रदेशअन्तरगत बेलहिया, कृष्णनगरलगायत तीनवटा नाकामा १० दिनयता परीक्षण नै नभएको लुम्बिनी स्वास्थ्य निर्देशनालयले जनाएको छ । निर्देशनालयका वरिष्ठ जनस्वास्थ्य प्रशासक रोशनलाल चौधरीका अनुसार शून्य पोजिटिभ केस आएपछि नाकामा एन्टिजेन परीक्षण रोकिएको हो ।  

भारतसँगका मुख्य पाँचवटा नाका जोडिएको सुदूरपश्चिम प्रदेशमा पनि हेल्थ डेस्कहरू सक्रिय छैनन् । सुदूरपश्चिमका नाकाहरूमा कति परीक्षण भइरहेको छ, जनशक्तिको अवस्था के छ भन्नेबारे प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालय समेत जानकार छैन । निर्देशनालयका वरिष्ठ जनस्वास्थ्य प्रशासक ओमप्रकाश जोशीकाअनुसार संक्रमण घटेपछि जिल्लाहरूबाट अपडेट आउन छोडेको छ भने निर्देशनालयले पनि कुनै परिपत्र गरेको छैन । 

परीक्षण नरोकेको केन्द्र सरकारको दाबी 
प्रदेश स्तरका हेल्थ डेस्कहरूको सक्रियता घटिरहँदा केन्द्र सरकार भने परीक्षण कतै नरोकेको दाबी गरिरहेको छ । इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा. चुमनलाल दास पछिल्लो समय संक्रमण घटेपनि परीक्षण नरेकिएको बताउँछन् । सबै नाकामा परीक्षणका लागि पर्याप्त किट पठाइएको र भारतमा संक्रमण बढेसँगै ‘हाई अलर्ट’का लागि छिट्टै परिपत्र गर्ने डा. दासको भनाइ छ ।