बीबीसी । चाँडै र ढिलो सुत्ने मानिसहरुको स्वास्थ्य सम्बन्धि नयाँ अध्ययन शुरु भएको छ । जसको नतिजाले राति जाग्राम बस्नेहरुलाई अप्ठ्यारो पार्न सक्छ । 
अध्ययनले राति अबेरसम्म ब्युँझै रहने व्यक्तिको चाँडै मृत्यु हुने खतरा रहने गरेको देखाएको छ । यसका साथै उनीहरुमा मनोवैज्ञानिक रोग र श्वास सम्बन्धी समस्या पनि देखिन सक्ने प्रमाणित गरेको छ । 
तर के अबेर रातिसम्म जाग्राम बस्नु मानिसहरुका लागि साँच्चै नराम्रो हो ? के यसको मतलब ‘रातका लाटोकोसेरो’ हरुले बानी परिवर्तन गरेर बिहानको गोहोरो बन्नुपर्छ ? 
‘सोशल जेट लेग’ 
कार्यालय जानुपर्ने दिन अलार्मको कर्कश ध्वनी तपाईंलाई ओछ्यानबाट उठाएर अलग गरिदिन्छ । विदाको दिन आउँदासम्म तपार्इं निन्द्राका कारण थाकिसक्नुहुन्छ र अन्य दिनभन्दा बढी सुत्नुहुन्छ । 
यो कुरा सुन्दा सामान्य लाग्छ तर यसले तपाईँलाई पर्याप्त मात्रामा निद्रा नपुगेको संकेत गर्नुका साथै तपाई ‘सोशल जेट लेग’ को शिकार हुनुहुन्छ । 
‘सोशल जेट लेग’ हप्ताभरीका दिनका तुलनामा विदाको दिनमा तपाईको निद्राको अन्तर हो, जब हामीसँग ढिलो सुत्ने र ढिलो उठ्ने ‘सहुलियत’ हुन्छ । ‘सोशल जेट लेग’ जति बढी हुन्छ, स्वास्थ्यमा त्यति नै धेरै समस्या हुन्छ । यसले मुटुको बिरामी र ‘मेटाबालिक’ समस्या हुन सक्छ । 
म्यूनिखको लुडविग–म्याक्समिलन यूनिभर्सिटीका क्रोनोबायोलोजी विषयका प्रोफेसर टिल रोएनबर्गका अनुसार, “यही त्यो चीज हो जसका आधारमा यस्ता अध्ययन बिहान ढिलो उठ्नेहरुका लागि स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित खतरा बढी देखाउँछन् । 
स्लीप एण्ड सर्केडियन न्यूरोसाइन्स इन्स्टीट्यूट एण्ड नफील्ड ल्याबोरेट्री अफ आप्थलमोलोजीका प्रमुख रसेल फोस्टरका अनुसार बिहान चाँडै उठ्ने व्यक्तिलाई अबेर रातीसम्म काम गराए ति व्यक्तिमा पनि स्वास्थ्य समस्या देखिन्छ । 
‘यो मानव जीव विज्ञान हो’
त्यसो भए अबेर रातीसम्म जाग्राम बस्नेहरुले के गर्ने ? 
के वीकएण्डमा पाइने आफ्नो अमूल्य लामो निन्द्रा त्याग्नु पर्छ ? 
प्रोफेसर रोएनबर्ग भन्छन्, “यो सबैभन्दा खराब कुरो हुनेछ ।’’
राती अबेरसम्म जाग्राम बस्दा बिरामी उत्पन्न नहुने उनको मान्यता छ । 
उनी भन्छन्, “यदि तपाईं पाँच दिनसम्म थोरै सुत्नु हुन्छ भने तपाई आफ्नो निन्द्राको भर्पाइ गर्नु नै हुनेछ र यस्तो तपाईंसँग समय भएमात्रै गर्न सक्नु हुनेछ ।’’
मानिसको सुत्ने–उठ्ने समय केवल बानी वा अनुशासनको मसला नभएका कारणपनि यस्तो भएको हो । यो हाम्रो ‘बडी क्लक’ मा निर्भर गर्दछ, जसको ५० प्रतिशत भाग हाम्रो जीनले तय गर्ने गर्दछ । 
बाँकी ५० प्रतिशत भाग हाम्रो पर्यावरण र उमेरले तय गर्दछ । मानिस २० वर्षको उमेरमा ढिलो सुत्ने चरममा हुन्छ र उमेर बढ्दै गर्दा हाम्रो ‘बडी क्लक’ पहिलो चरणतर्फ धकेलिँदै जान्छ । 
यूनिभर्सिटी अफ सरेमा क्रोनोबायोलोजीका प्रोफेसर मैल्कम वान शांत्ज भन्छन्, “हामीले यो मानिसकेका छौं कि ढिलोसम्म जाग्राम बस्ने मानिसहरु कुनै कामका हुँदैनन् र अल्छी हुन्छन् । तर यो मानव जीव विज्ञान हो ।’’ 
यही विज्ञानले लाटोकोसेरो र बिहान चिर्बिर गर्ने पंक्षीहरुलाई पनि प्रभावित गर्दछ । 
जानकारहरु मान्छन् कि वीकएण्डमा चाँडै उठ्नुले तपाईंको आफ्नो जेनेटिक प्रवृत्तिहरुबाट मुक्ती पाउन सक्नु हुन्न । बरु यसले तपाईं आफ्नो निन्द्राबाट अझै बढी बञ्चित रहनुहुनेछ । 
मानिसको ‘बडी क्लक’ लाई भ्रमित गर्ने राम्रो तरिका उज्यालोसँग जोडिएको छ । हाम्रो ‘बडी क्लक’ सूर्य उदाउनु र डुब्नुले प्रभावित हुन्छ, तर हामी मध्ये धेरैलाई दिउँसो थोरै सूर्यको प्रकाश र रातमा कृत्रिम प्रकाश बढी मिल्छ । 
यसैले गर्दा हामीलाई चाँडै निद्रा पर्दैन । यो अबेर रातिसम्म जाग्राम बस्ने मानिसहरुको आम समस्या हो, जो पहिलेबाटै आफ्नो जीव विज्ञानमा ‘ढिलो’ को शिकार भइसकेका हुन्छन् ।
बिहान सूर्यको प्रकाश लिएर र रातीमा कृत्रिम प्रकाश (विशेष गरी हाम्रो फोन र ल्यापटपबाट उत्पन्न हुने निलो प्रकाश) बाट आफूलाई जोगाएर हामी आफ्नो ‘बडी क्लक’ लाई चाँडै निन्द्रा बोलाउने तालिम दिन सक्छौं । 
 

https://www.bbc.com/hindi/science-44099692