पोखरा । कोटिहोम आयोजना विवाद झडपसम्म पुगेको छ । शुक्रबार (फागुन २३) आयोजक मानव सेवा फाउन्डेसनका व्यक्ति र पोखरा महानगरपालिकाका प्रहरीबीच झडप भयो ।

महानगर आफैँले सुरुमा पूजा आयोजनाको अनुमति दिएको थियो । तर, समिधा (दाउरा)का निम्ति ऐतिहासिक रुख कटान र आलोचनापछि महानगर ‘ब्याक’ भयो ।

मानवसेवा फाउन्डेसनले आउँदो वैशाख १७ देखि जेठ २६ गतेसम्म पोखरामा ऐतिहासिक श्रीगण्डकी शत (सय) कुण्डीय गायत्री कोटिहोम विराट ज्ञान महायज्ञ गर्दै छ । यसका निम्ति शुक्रबार भूमिपूजनको साइत तय थियो । नेपाल पञ्चांग निर्णायक विकास समितिले दिएको साइतमा मानवसेवा फाउन्डेसनका संस्थापक विजय कृष्णमूर्ति भनिने विजय भण्डारीले भूमिपूजन गरे ।

तर, भूमिपूजन सकिनुअगावै नगर प्रहरीले स्थानीय एक व्यक्तिमाथि हातपात गर्‍यो । नेपाल ट्रस्ट मातहतको बाराहीघाटमा धार्मिक अनुष्ठान गर्न लागिएको छ । यो क्षेत्र पोखरा महानगरपालिका–६ मा पर्छ । महानगरले उक्त स्थानमा कोटिहोम गर्न अनुमति नदिइएको जिकिर गर्दै आएको छ ।

त्यहाँ पूजा गर्न नदिन ठूलो संख्यामा नगर प्रहरी तैनाथ गरिएको थियो । फाउन्डेसनले पूजा अगाडि बढाइरहेकै बेला नगर प्रहरीले दुई टेबुल उठाएर लग्यो । स्थानीयले प्रतिकार गर्न खोज्दा झडप भएको हो ।

पहिलो चरणमा स्थानीय मिलन पहारी नगर प्रहरीद्वारा कुटिएका थिए । नगर प्रहरी बाराहीघाटबाट निस्किएपछि माहोल केही बेर शान्त बनेको थियो ।

जब पूजा सकियो र आयोजक निस्किन खोजे, फेरि मुठभेडको स्थिति सिर्जना भयो । नगरपालिकाका एक कर्मचारीले सुरुमा बाराहीघाट परिसरमा रहेको आफ्नो गाडी निकालेपछि मात्र अरू निस्किने भनी नगर प्रहरीलाई आदेश दिए ।

तर, स्थानीयले नगर प्रहरीलाई भित्र छिर्न दिएनन् । धकेलाधकेलपछि विवाद झडपमा परिणत हुन पुग्यो ।

फलामको रडदेखि बेतको लौरो, ढुंगा, चक्कु समेत देखिए । नेपाल प्रहरीले प्रतिकारमा उत्रिएका स्थानीयबाट सुरुमै फलामे रड नियन्त्रणमा लिएको थियो । तर, झडपका क्रममा उपलब्ध हतियार सबै प्रयोग गरिए ।

झडपमा १३ जना घाइते भएका छन् । आठ स्थानीय र पाँच नगर प्रहरी घाइते भएका नेपाल प्रहरीको तथ्यांक छ ।

महानगर भन्छ– अनुमति छैन
पछिल्लो समय कार्यपालिका बैठकबाट महानगरले उक्त स्थानमा कोटिहोम गर्न नदिने निर्णय गर्‍यो । तर, त्यसअघि कोटिहोमका निम्ति महानगरले सघाउँदै आएको थियो । यतिसम्म कि पोखरा–६ ले त राजस्व समेत लिइसकेको थियो ।

कोटिहोम सञ्चालन हुने स्थान क्याम्पिङ क्षेत्र र बाराहीघाटको जग्गाको बहाल करबापत आयोजकले ३३ हजार ८७६ रुपैयाँ बुझाइसकेको छ । यो कर ०८१ फागुन १५ देखि ०८२ जेठ ३० गतेसम्मका निम्ति बुझाइएको हो ।

महानगर प्रमुख धनराज आचार्यले त्यहाँ कोटिहोम आयोजनाको अनुमति नदिइएको बताउँदै आएका छन् । उनले माघ २० गतेको कार्यपालिका बैठकबाट अनुमति नदिने निर्णय अनुमोदन गराएका थिए । नेपाल ट्रस्टले आयोजकलाई दिएकोे जग्गाको सहमति रद्द गर्न बैठकबाट भनिएको थियो ।

उक्त निर्णयविरुद्ध आयोजक उच्च अदालत पुग्यो । अदालतले कोटिहोम नरोक्न आदेश दियो ।

यसअघि, नेपाल ट्रस्टले महानगरको आग्रह इन्कार गरेको थियो । ट्रस्टले यही कोटिहोम आयोजनाका निम्ति आफू मातहतको क्याम्पिङ चौर र बाराहीघाटको जग्गा उपलब्ध समेत गराइसकेको छ । त्यसका निम्ति आयोजकले भाडाबापत ११ लाख ५९ हजार रुपैयाँ बुझाइसकेको छ ।

माघ २३ गते महानगरले महायज्ञ गरिने स्थल सहरको अतिव्यस्त स्थान रहेको, पर्यटक आवतजावत, घुमफिर गर्ने, फेवातालको किनारमा रहेको, वातावरणीय प्रदूषण बढ्न जाने र हवाई यातायात समेत प्रभावित हुने भन्दै अनुमति रद्द गर्न भन्दै पत्र पठाएको थियो ।

ट्रस्टले लेखेको जवाफी पत्रमा कोटिहोमका निम्ति पोखरा ६ नम्बर वडा कार्यालयले पुस ९ गते अनुमति दिएको समेत उल्लेख छ । अनुमति पाएपछि समिधाका निम्ति ऐतिहासिक रुख कटान गरिँदा कोटिहोम आयोजना विवादित बनेको हो ।

आयोजकले पोखरा–१३, १४ र ६ बाट वरपिपलका ४३ गोलिया (५० टन) संकलन गरेको थियो । महानगरको अनुमतिमा संकलित रुखहरू हाल महानगरले नै जफत गरेको छ ।

नियन्त्रणमा लिनुअघि महानगरका प्रमुख आचार्यले पोखराको तालछेउमा कोटिहोम महायज्ञ आयोजना हुन नसक्ने बताएका थिए । “प्रशासनले स्वीकृति दिएको छैन र यहाँ कोटिहोम हुन पनि सक्दैन । होमको धुवाँले वायु प्रदूषण हुन्छ, जसले हवाई उडान समेत असर गर्छ,” आचार्यले भनेका थिए ।

आयोजकका पक्षमा अदालतको आदेशपछि मेयर आचार्य आफैँले वारेसमार्फत त्यो खारेजीनिम्ति उच्चमै निवेदन दिए । तर, उच्चले कोटिहोम नरोक्न अन्तरिम आदेश दियो । यो मुद्दा अब पूर्ण इजलासबाट टुंगो लाग्नेछ, त्यसनिम्ति यही फागुन २६ गतेलाई पेसी तोकिएको छ ।

महानगरले कोटिहोम गर्न रोक लगाउने भनेपछि फाउन्डेसनका संस्थापक भण्डारीले ‘धर्मको रक्षाका लागि अधर्म गर्न पनि तयार रहेको’ अभिव्यक्ति दिए । उनले कोटिहोम नगरी पोखराबाट नफर्कने अडान लिएका छन् ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय कास्कीका सूचना अधिकारी शिव लम्साल शान्तिपूर्ण तरिकाले दुवै पक्षले छलफल गर्नुपर्ने बताउँछन् । अनुमति स्थानीय तहले दिनुपर्ने र यसका निम्ति दुवै पक्ष सहमतिमा जानुपर्ने उनको भनाइ छ ।

झडपपछि महानगरले औपचारिक प्रतिक्रिया दिइसकेको छैन । तर, घाइते भएका नगर प्रहरीको उपचार भइरहेको सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा जानकारी गराइएको छ । “पोखरामा अनुमतिबिना कोटिहोम सञ्चालन गर्न लागेपछि त्यसलाई रोक्न आग्रह गर्न गएको नगर प्रहरीमाथि विजय भण्डारी नेतृत्वको हतियारबद्ध मानिसहरूले आक्रमण गरेका हुन्,” फेसबुकमा लेखिएको छ ।

महानगरका प्रवक्ता मोती तिम्सिनाले स्वीकृति नदिइएको ठाउँमा कोटिहोम गर्न सुरक्षा निकायले साथ दिएको बताए । “नेपाल प्रहरी, अरू सुरक्षा निकायले साथ नदिएसम्म यो रोक्न सकिन्न । हामीले अझै पनि आयोजकलाई अर्को ठाउँमा गर्नुहोस् भनिरहेकै छौँ,” उनले भने ।

यता, मानवसेवा फाउन्डेसनका संस्थापक भण्डारी कोटिहोम रोक्न महानगरले षड्यन्त्र गरिरहेको आरोप लगाउँछन् । यो क्षेत्रमा कोटिहोम गर्न १० करोड रुपैयाँ खर्च भइसकेको उनले जिकिर गरे । “हामी महानगरसँग समन्वय, साथ, सहकार्य गर्न अझै तयार छौँ,” उनले भने ।