काठमाडौं । ‘परिवारमा स्वागत छ, तपाईं अब हाम्रो छोरी हुनुहुन्छ ।’

कुनै पनि दुलही विवाहको दिन आफ्नो ससुराबाट यो सुनेर खुसी हुन्छिन् र आगामी दिनका लागि पनि धेरै आत्मविश्वास महसुस गर्छिन् । तर, धेरै भारतीय र पाकिस्तानी युवतीहरूका लागि यो केवल एक टुट्ने सपना हुनसक्छ ।

यो संवाद एक चलचित्रको हो, जुन केही दिनदेखि भारत र पाकिस्तानमा सामाजिक सञ्जाल र गुगलमा सबैभन्दा धेरै सर्च गरिएको छ ।

चलचित्र ‘मिसेज’मा भने विषयवस्तु उही पुरानो अर्थात् विवाहपछि घरमा युवतीहरूमाथिको जिम्मेवारी बोझ, विवाहअघिका टुटेफुटेका सपना र  श्रीमान्‌सँग वैवाहिक जीवनका समस्या आदि हुन् । तर, यसले संयुक्त परिवारमा व्यवस्थित विवाहको केही यथार्थहरू प्रस्तुत गर्छ ।

केही दृश्य दर्शकका लागि निकै विचलित पार्ने खालका छन् । तर, अझै पनि थुप्रै महिलाले त्यसमा आफ्नो जीवनको झलक देख्छन् ।

यो चलचित्रमा श्रीमान्–श्रीमतीबीचको वैवाहिक सम्बन्धलाई उजागर गरिएको छ ।

यौन जीवनमा असंवेदनशील मनोवृत्ति
विवाहको दिन ऋचा र उनका पति दिवाकरबीचको भावनात्मक भिन्नता स्पष्ट देखिन्छ । ऋचाका पतिको रोमान्स चार दिनमै टुंगिन्छ । उनी दैनिक एउटै शैलीमा मात्रै उनीकहाँ आउँछन्, त्यो पनि यौन सम्पर्कका लागि । 

चलचित्रमा दिवाकरलाई स्त्रीरोग विशेषज्ञका रूपमा देखाइएको छ । तर, चलचित्र हेर्नेहरूले स्त्रीरोग विशेषज्ञ भएर पनि यौन सम्पर्कका क्रममा महिलाको असहजता महसुस नगरेको बताएका छन् ।

ऋचाका  श्रीमान्‌ले श्रीमती शारीरिक सम्बन्धका लागि तयार छिन् कि छैनन् भन्ने कुराको वास्ता गर्दैनन् । जसका कारण ऋचाले उनलाई ‘मेकानिकल सेक्स’ मात्र गर्न नचाहेको बताउँछिन् । 

चलचित्रमा जब पतिले एकपटक आफ्नी श्रीमतीलाई चुम्बन गर्न खोज्छन्, उनले आफू ‘दुर्गन्धित’ भएको बताएकी छन् ।  जवाफमा  श्रीमान्‌ले भने, “तपाईं भान्साको गन्ध लिनुहुन्छ र त्यसपछि यो संसारमा सबैभन्दा सेक्सी गन्ध आउँछ ।”

तर, केही समयपछि उनै  श्रीमान्‌ले श्रीमतीलाई ‘सेक्स एक्सपर्ट’ भनेर जिस्काउँछन् । उनलाई प्रेम गर्न र ‘फोरप्ले’ गर्न आग्रह गर्छिन् । उनी व्यंग्य गर्दै भन्छन्, “तिमीसँग के प्रेम गर्नु, तिमीबाट सधैँ भान्साको गन्ध आउँछ ।”

सामाजिक सञ्जालमा दर्शकले यसलाई एक महत्त्वपूर्ण समस्या भएको तर पुरुषहरूले प्रायः उसलाई बेवास्ता गरिरहेका बताएका छन् । 

चलचित्रकी नायिका ऋचाजस्तै पुरुष रोमान्टिक नहुँदा घरायसी कामबाट थाकेका र थकानबाट बच्न कोठामा नजाने महिलाका कारण धेरै महिला यौन सम्पर्कबाट बच्ने कोसिस गर्छन् ।

चलचित्रमा जस्तै ऋचा एक दृश्यमा सोफामा सुतिरहेकी छिन् ।

यौनप्रति महिलाको झुकाव
बेलायतमा बालरोग विशेषज्ञका रूपमा काम गर्ने महिला अधिकारकर्मी डा. अविड डिहार भन्छिन्, “महिलाहरूले धेरै शारीरिक परिश्रम हुने काम गर्छन् । रजस्वलाको समयमा महिलाको हर्मोनमा उतारचढाव हुन्छ । हर्मोनको मासिक उतारचढावले शरीरमा उदासी, थकान र उर्जाको कमी हुनसक्छ ।

उनी भन्छिन्, “यस्तो अवस्थामा महिलाहरू यौन उत्कटताको सिकार हुन्छन् र उनीहरूको यौन इच्छा कम वा धेरै हुनसक्छ ।”

श्रीमान्ले श्रीमतीको शरीर र मनोवृत्तिमा आउने परिवर्तनहरू सही समयमा बुझे मात्रै उसले आफ्नो जीवनसाथीसँग राम्रो यौन सम्बन्ध कायम राख्नसक्छ । महिलाको शरीरमा हुने हर्मोनको उतारचढावले उनी सधैँ यौन सम्पर्कका लागि तयार हुन नसक्ने उनले बताएकी छन् । 

“यस्तो अवस्थामा महिलाहरूलाई यौन सम्बन्ध राख्न बाध्य पार्नु खतरनाक हुनसक्छ । यसले उनीहरूको यौनांगलाई क्षति पुर्‍याउने खतरा हुन्छ,” अविड भन्छिन् । यसकै कारण महिलाहरू गम्भीर मानसिक समस्याबाट पीडित हुनसक्ने उनको भनाइ छ । यस्तो समस्याबाट प्रभावित महिलाहरूलाई निको हुन वर्षौ शारीरिक र मनोवैज्ञानिक उपचारको आवश्यकता पर्ने अविडको भनाइ छ । 

छोरा र बुहारीको लागि फरक मनोवृत्ति
विवाहपछि युवतीले घरको काम गर्ने सोच विवाहको उपहारमा पनि झल्किन्छ । ऋचाजस्तै यो चलचित्रकी पात्रले पनि भान्साका अधिकांश सामान उपहारका रूपमा पाउँछिन् ।

सासूआमाको अनुपस्थितिमा घरायसी काममा व्यस्त रहने ऋचा ससुराबुवा र  श्रीमान्‌काे खुसीका लागि नृत्यप्रतिको लगावलाई बिर्सेर स्वदिष्ट खाना पकाउने प्रयास गर्छिन् ।

तर, समय बित्दै जाँदा उनलाई आफूले जे गरे पनि त्यसको कदर भइरहेको छैन भन्ने लाग्छ । ऋचाकी आमाले पनि उनलाई परिस्थितिसँग ‘एडजस्ट’ हुन आग्रह गर्छिन् ।

एकपटक त ऋचाका ससुराले हातले नै लुगा धुन समेत भन्छन् । वासिङ मेसिनमा लुगा धुँदा पसिनाको दाग नजाने भन्दै उनले बुहारीलाई हातले नै लुगा धुन भन्छन् ।
 
जब ऋचालाई उनका  श्रीमान्‌ले महिनावारी हुँदा भान्सामा जानबाट रोक्छन्, दर्शकका लागि यो दृश्य आश्चर्यजनक थियो । 

तर, यसको फाइदा ऋचालाई मिल्यो । पाँच दिनसम्म ऋचालाई आराम गर्ने र जिम्मेवारीबाट मुक्त हुने समय मिल्यो । छुवाछुतमा विश्वास गर्ने उनका श्रीमान् र ससुराका लागि यो समय कठिन बन्यो । 

भारत र नेपालका केही क्षेत्रमा अझै पनि महिनावारीको समयमा महिलालाई भान्सामा जान दिइँदैन । तर, कतिपय क्षेत्रमा उनीहरूलाई घरको चारपर्खालबाट समेत बाहिर निकालिन्छ । 

ऋचालाई घरको कामको कठिनाइ छ । तर, उनलाई आफ्नो सोख ‘डान्स’बाट पनि रोकियो । जब सामाजिक सञ्जालबाट पुराना डान्स भिडियो डिलिट गर्न भनियो, त्यसबाट उनी निकै दुःखी भइन् । 

ऋचा केही गर्नुको कुनै अर्थ छैन भन्ने अवस्थामा पुग्छिन् । अनि घर छोड्छिन् । तर, उनका बुवाआमाले फर्कन आग्रह गर्छन् ।

त्यसपछि उनी भन्छिन्, “तिमीजस्ता आमाबाबुले छोराहरूलाई बिगारेका छन् । म छोरा होइन, छोरी हुँ । छोराले जुन सम्मान पाउँछन्, छोरीले पनि पाउनुपर्छ ।”

चलचित्रको अन्तिम दृश्यमा ऋचा र दिवाकर आ–आफ्नो जीवनमा अगाडि बढिरहेको देखाइएको छ ।

ऋचाले नृत्यप्रतिको आफ्नो लगाव पूरा गरिरहेकी छिन् । दिवाकरको घरमा नयाँ बुहारी त्यही जोस र मिहिनेतमा तल्लीन देखिएकी छिन्, जुन कुनै समय ऋचाको जीवनको अभिन्न अंग थियो ।

भारत र पाकिस्तानका महिलाको जीवनको ऐना 
भारत र पाकिस्तानमा यो चलचित्रलाई लिएर सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताले आफ्नो प्रतिक्रिया व्यक्त गरिरहेका छन् । 

एकातिर चलचित्रको मुख्य भूमिकामा देखिएका पुरुष कलाकारको तस्बिरसँगै ‘यो समयमा सबैभन्दा बढी घृणा बटुल्ने पुरुष’ भनिएको छ । अर्कोतर्फ महिलाका समस्यालाई यति राम्रो तरिकाले अगाडि ल्याएको भन्दै चलचित्रको प्रशंसा पनि भइरहेको छ ।

सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ता मेहनाज अख्तरले कमेन्ट गर्दै भनिन्, “यदि, तपाईं गृहिणी हुनुहुन्छ भने यसमा तपाईंको लागि कुनै नयाँ कुरा छैन । जीवनमा २४×७ मा चलिरहेको पर्दामा के देख्नुहुन्छ ? हो, पुरुषहरूलाई यो फिल्म हेर्न सल्लाह दिइन्छ । यस्ता फिल्म विशेषगरी पुरुषका लागि बनाइएका हुन्छन् ।”

“मिसेज फिल्म मात्र होइन, यो भारतीय र पाकिस्तानी महिलाहरूको जीवनको दर्पण हो । यो एक यस्तो फिल्म हो जुन हरेक पुरुष र महिलाले हेर्नुपर्छ,” मोमिना अनवरले लेखेकी छिन्, “यसले हाम्रो समाजको कटु यथार्थलाई उजागर मात्र गर्दैन, सम्बन्धहरूमा सम्मान, समानता र मानवता हुनु कति महत्त्वपूर्ण छ भन्ने सोच्न पनि बाध्य पार्छ ।”

“मलाई याद छ, मैले एकपटक बिरयानी बनाएको थिएँ । मेरा आमाबाबुले मेरो प्रशंसा गर्नुभयो, तर मेरी बहिनी रिसाइन्,” प्रसाद कदम नामका एक प्रयोगकर्ता लेख्छन्, “मैले बिरयानीमा सामग्री मात्र हालेको भए पनि उनले बनाउन निकै मिहिनेत गरेकी थिइन् । मैले भान्सामा गडबडी गरेँ, कसले सफा गर्‍यो ।” यस्तो पितृसत्तात्मक मानसिकता भारतमा रहेको र यही नै वास्तविकता भएको उनले बताएका छन् । 

अर्का एक पुरुष प्रयोगकर्ताले एउटा भिडियो पोस्ट गरेका छन् जसमा लेखेका छन्, “मेरी श्रीमतीले भर्खरै चलचित्र मिसेज हेरेर मुख फुलाएर बसेकी छन् । म खाना पकाउँछु, अहिले आलुको परौठा बनाउँदै छु । फिल्ममेकरहरूले यसबारे यो सबैका लागि होइन । सबै महिला समान हुँदैनन् र सबै पुरुष समान हुँदैनन् भन्नुपर्छ ।” बीबीसी