site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
साहित्य
Global Ime bankGlobal Ime bank
भेटघाट सम्बन्धको नयाँ सिलसिला

सबैको व्यस्त जीवन, सजिलो समय कसैको छैन । बकम्फुसे चिया गफमा अरूका कुरा काट्दै गफिने समय कसैलाई पनि छैन ।

हामी सबै कसरी समय उबारेर लेखिरहेका छौँ ? के र कस्तो लेखिरहेका छौँ ? कसका लागि किन लेखिरहेका छौँ र हाम्रा लेखनले कसलाई के कस्तो प्रभाव पारिरहेको छ ?

यी विषयहरूमा हामी सबैले सोच्न भ्याएका थिएनौँ । यतातिर ध्यान हामीले दिन सकेका थिएनौँ । त्यस दिनको भेटले एउटा गजबको विचार आदानप्रदान हुन सक्यो कि हाम्रा अभिव्यक्तिहरू र हामीले लेखिरहेका कुराभित्र पसेर हामी आफूले आफैँलाई खोज्ने, बुझ्ने, चिन्तनमनन गर्ने अवसर पनि हामीलाई मिल्न सक्यो ।

Dabur Nepal
NIC Asia

आजको व्यस्त जीवनमा समयको अभावले हामीलाई आफैँसँगको संवाद गर्नबाट वञ्चित गरिरहेको छ । हामी सबै कुनै न कुनै रूपमा काममा व्यस्त छौँ । व्यवहारले लखेटिएका छौँ । जागिरको धपेडीले हैरान छौँ ।

तथापि, केही न केही लेखिरहेका छौँ – सामाजिक सञ्जालमा स्टाटस लेख्नेदेखि लिएर औपचारिक लेखनसम्म । तर, के हामीले कहिलै सोचेका छौँ कि हामी किन लेखिरहेका छौँ ? हाम्रा लेखनहरूले अरूमा कस्तो प्रभाव पार्दै छन् ? हामी आफैँलाई यी प्रश्नहरू सोध्नबाट किन चुक्छौँ ?

हामी अक्सर अरूको बारेमा चर्चा गर्दै अफवाह फैलाउँदै र अनावश्यक टिप्पणी गर्दै समय बिताउँछौँ । तर, आफैँलाई बुझ्न, आफ्ना भावनालाई शब्द दिन र आफ्ना विचारलाई व्यवस्थित गर्नका लागि हामीसँग समय छैन । लाग्छ, हामी शब्दहरूको संघर्षमा हराएर गएका छौँ ।

एकपटकको भेटले मलाई यी सबै कुराहरूमा गहिरोसँग सोच्न बाध्य बनायो । त्यो भेटमा हामीले आफ्ना लेखनहरूको उद्देश्य, हाम्रा शब्दहरूको शक्तिको बारेमा छलफल गर्‍यौँ । हामीले यो पनि बुझ्यौँ कि हाम्रा लेखनहरूले अरूलाई मात्र होइन, हामीलाई पनि प्रभाव पार्छन् । हामी जस्तो लेख्छौँ, त्यस्तै बन्दै जान्छौँ ।

जब हामी लेख्छौँ, हामी आफ्ना विचारहरूलाई शब्द दिने प्रयास गर्छौँ । यस क्रममा हामी आफ्ना भावना, अनुभव र विचारहरूलाई राम्ररी बुझ्न पाउँछौँ । लेखनले हामीलाई आत्मनिरीक्षण गर्न, आफ्ना कमजोरीहरूलाई पहिचान गर्न र आफूलाई सुधार गर्न मद्दत गर्छ ।

समकालीन लेखनलाई हामीले जानकारी आदानप्रदान गर्ने माध्यमको रूपमा मात्र प्रयोग गर्छौँ । हामीले आफ्ना भावनाहरूलाई दबाएर राखिरहेका छौँ । हामी प्रथमतः तथ्यहरूलाई नै प्राथमिकता दिन्छौँ । यसले गर्दा हामी आफैँबाट टाढा हुँदै जान्छौँ ।

हामीले आफ्ना लेखनहरूलाई थप सार्थक बनाउनका लागि केही कुराहरूमा ध्यान दिनुपर्छ । पहिलो, हामीले आफ्ना विचारहरूलाई स्पष्ट रूपमा व्यक्त गर्न सक्नुपर्छ । दोस्रो, हामीले सकारात्मक कुराहरू लेख्नुपर्छ । तेस्रो, हामीले अरूलाई प्रेरित गर्ने खालका लेखनहरू गर्नुपर्छ । चौथो, हामीले आफ्ना लेखनहरूमा आफ्नो व्यक्तित्व झल्काउनुपर्छ ।

मलाई लाग्छ, हाम्रो लेखनमा समकालीन समाज पनि उतारिनुपर्छ । लेखनले कसैलाई हामी कसका लागि, किन र के लेख्दै छु भन्ने विषयमा सचेत हुनु आवश्यक हुन्छ । लेखनमा मौलिकता र नयाँपन हुनु जति महत्त्वपूर्ण हुन्छ, त्यसले पार्ने प्रभाव पनि उत्तिकै सकारात्मक हुनुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता छ ।

लेखनको सार्थकता, मौलिकता, नवीनता र सकारात्मक प्रभाव धेरै हुन्छन् । लेखन मानव सभ्यताको अभिन्न अंग हो । यसले विचार, भावना र अनुभवलाई शब्दमा उतार्छ । लेखन भन्नु शब्दहरूको संयोजन मात्र होइन । यसमा गहिरो जिम्मेवारी र उद्देश्य निहित हुन्छ । लेखनमा मनगढन्ते कुराहरूले पाठकलाई भ्रममा पार्न सक्छन् । यसले साहित्यको मूल उद्देश्यलाई नै विकृत पार्न सक्छ । त्यसैले लेखनमा सत्यता र प्रामाणिकता अनिवार्य हुन्छ ।

लेखनले कसैलाई उछितो काड्ने गाली वा कसैलाई प्रशंसाको भारीले चुलीमा पुर्‍याउनु हुँदैन । यस्तो लेखनले समाजमा विभाजन र असन्तोष फैलाउन सक्छ । बरु, लेखनले सबैलाई समेट्ने, सबैको भावना र विचारलाई सम्मान गर्ने र समाजमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउने उद्देश्य राख्नुपर्छ । त्यसैले लेखनकर्म गरिरहँदा यो कसका लागि, किन र के लेख्दै छु भन्ने विषयमा सचेत हुनु आवश्यक छ ।

आजको समयमा सबैले बुझ्ने, सबैलाई मनपर्ने र सधैँलाई हुने किसिमको लेखन आवश्यक छ । यस्तो लेखनले समाजका सबै तह र तप्कालाई जोड्न सक्छ र दीर्घकालसम्म प्रभाव पार्न सक्छ । सरल भाषा, स्पष्ट विचार र सन्देशमूलक सामग्रीले मात्र यस्तो लेखन सम्भव हुन्छ ।

लेखनमा मौलिकता र नयाँपन हुनु जति महत्त्वपूर्ण छ, त्यसले पार्ने प्रभाव पनि उत्तिकै सकारात्मक हुनुपर्छ । मौलिकता र नवीनताले पाठकलाई नयाँ दृष्टिकोण दिन्छ । तर, यदि त्यसको प्रभाव नकारात्मक भयो भने त्यसको मूल्य घट्छ । त्यसैले लेखनमा सधैँ सकारात्मक सोच, सिर्जनात्मक नवीनता र समाजप्रतिको जिम्मेवारीलाई ध्यानमा राख्नुपर्छ ।

लेखन केवल व्यक्तिगत अभिव्यक्ति मात्र होइन, हुँदैन । लेखन भनेको समाजप्रतिको दायित्व पनि हो । सत्यता, मौलिकता, नवीनता र सकारात्मक प्रभावयुक्त लेखनले मात्र साहित्यलाई सार्थक बनाउँछ र समाजलाई सही दिशा दिन्छ ।

जब हामी यी कुराहरूमा ध्यान दिन्छौँ, तब हाम्रा लेखनहरूले अरूलाई मात्र होइन, हामीलाई पनि सकारात्मक प्रभाव पार्न थाल्छन् । हामी आफूलाई राम्रोसँग बुझ्न थाल्छौँ । हामी आफ्नो आत्मविश्वास बढाउन थाल्छौँ । हामी अरूसँग राम्रो सम्बन्ध बनाउन सक्छौँ ।

लेखन अनेक शब्दहरूको खेल मात्र हुनु होइन । यो हाम्रो आत्मालाई अभिव्यक्त गर्ने एउटा शक्तिशाली माध्यम हो । त्यसैले हाम्रा कुनै पनि लेखनमा सिर्जनात्मक नवीनताको ओजपूर्ण उपस्थिति हुनुपर्छ । 

हाम्रा लेखनमा कसैको प्रभाव, कसैले प्रयोग गरिसकेको भाव वा अन्धानुकरण कदापि हुन ुहुँदैन । हामी सबैले आफ्ना लेखनहरूलाई थप सार्थक बनाउने प्रयास गर्नुपर्छ । हामी सबैले आफूलाई फेला पार्ने यात्रामा निस्किनुपर्ने समय आइसकेको छ ।

हामीमध्ये कसैले पनि नयाँ विषय, विम्ब, शैली र भावधारामा रहेर लेखिरहँदा आफ्नो धरातललाई पनि सम्झिनुपर्छ । कस्तो पृष्ठभूमिमा बसेर हामी केका लागि लेखिरहेका छौँ भन्ने सन्दर्भमा पनि एकछिन सोच्नु वाञ्छनीय हुन्छ ।

आजको व्यस्त जीवनमा लेखनको महत्त्व, आत्मनिरीक्षण र व्यक्तिगत विकाससँग लेखनको सम्बन्धजस्ता विषयवस्तुलाई समेटेर आफ्नो लेखकीय कर्म इमानदारीपूर्वक गर्नु धेरै राम्रो हुन्छ । लेखनमा इमानदारिता छैन भन्ने त्यसले कदापि पनि कहिल्यै यसले पाठकलाई आफ्नो लेखनशैली र उद्देश्यबारे पुनर्विचार गर्न प्रेरित गर्नेछ ।

मानिस सामाजिक प्राणी हो । उसलाई आफ्नै किसिमका मानिसहरूसँगको भेटघाट, कुराकानी र सम्बन्धको खाँचो पर्छ । यी भेटघाटहरूले हामीलाई नयाँ कुरा सिक्न, हाम्रा विचारहरू साटासाट गर्न र हाम्रो जीवनलाई अर्थपूर्ण बनाउन मद्दत गर्छन् ।

आजको व्यस्त जीवनशैलीमा यस्ता भेटघाटहरू दिन प्रतिदिन कम हुँदै गएका छन् । प्रविधिको विकाससँगै हामीले भौतिक संसारभन्दा भर्चुअल संसारमा बढी समय बिताउन थालेका छौँ । यसले हाम्रा सामाजिक सम्बन्धहरूलाई कमजोर बनाएको छ ।

पहिलेका मानिसहरू एकार्कासँग प्रत्यक्ष भेटेर कुराकानी गर्थे । गाउँघरमा मानिसहरू एकार्काको घरमा गएर खान्थे, पिउँथे, गफगाफ गर्थे । चाडपर्वमा जम्मा भएर रमाइलो गर्थे । 

तर, अचेल मानिसहरू आफ्नै कोठामा बसेर मोबाइल र कम्प्युटरमा व्यस्त रहन्छन् । सामाजिक सञ्जालहरूले हामीलाई संसारका कुनै पनि कुनामा बसेका मानिससँग जोड्ने काम गरेका छन् । तर, यी सञ्जालहरूले हामीलाई वास्तविक जीवनबाट टाढा पनि बनाएका छन् ।

भर्चुअल संसारमा हामी जस्तो देखिन चाहन्छौँ, त्यस्तै देखिन सक्छौँ । हामी हाम्रो बारेमा झुटो कुरा पनि गर्न सक्छौँ । तर, वास्तविक जीवनमा हामीलाई लुकाउन सक्दैनौँ । हामी जस्तो छौँ, त्यस्तै देखिन्छौँ । यसैले वास्तविक भेटघाटहरूले हामीलाई एकार्काको बारेमा राम्रोसँग बुझ्न मद्दत गर्छ ।

भेटघाटमा एकार्काको अनुहार हेर्न, भावना बुझ्न, आवाज सुन्न सक्छौँ । यी सबै कुराले हामीलाई एकार्कासँगको सम्बन्धलाई बलियो बनाउँछ । भर्चुअल संसारमा हामी धेरै मानिससँग जोडिन सक्छौँ । तर, वास्तविक जीवनमा हामी थोरै नै मानिससँग गहिरो सम्बन्ध बनाउन सक्छौँ । यी गहिरो सम्बन्धहरूले हामीलाई खुसी र सन्तुष्ट बनाउँछन् ।

आजको युगमा प्रविधिको प्रयोगबाट बच्न सकिँदैन । तर, हामीले प्रविधिलाई सन्तुलित रूपमा प्रयोग गर्न सिक्नुपर्छ । हामीले भर्चुअल संसारमा बढी समय बिताउनुको सट्टा वास्तविक संसारमा बढी समय बिताउनुपर्छ । हामीले आफ्ना साथीहरू, परिवारका सदस्यहरू र आफन्तहरूसँग भेटघाट गर्नुपर्छ । हामीले नयाँ मानिसहरूसँग परिचित हुनुपर्छ । हामीले सामाजिक कार्यक्रमहरूमा भाग लिनुपर्छ ।

भेटघाट सम्बन्धले हामीलाई मानसिक रूपमा स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ । यसले हामीलाई एक्लोपनबाट बचाउँछ । यसले हामीलाई खुसी र सन्तुष्ट बनाउँछ । त्यसैले हामी सबैले भेटघाट सम्बन्धलाई महत्त्व दिनुपर्छ । छुटिनुभन्दा भेटिनु वा मिलन हुनु मानिसको जीवनको अभिन्न अंग हो । यसले हामीलाई नयाँ कुरा सिक्न, हाम्रा विचारहरू साटासाट गर्न र हाम्रो जीवनलाई अर्थपूर्ण बनाउन मद्दत गर्दछ ।

आजको व्यस्त जीवनशैलीमा हामीले भर्चुअल संसारमा बढी समय बिताउन थालेका छौँ । यसले हाम्रा सामाजिक सम्बन्धहरूलाई कमजोर बनाएको छ । त्यसैले हामीले भौतिक संसारमा बढी समय बिताउनुपर्छ र वास्तविक जीवनमा मानिसहरूसँग भेटघाट गर्नुपर्छ ।

यिनै सन्दर्भहरूलाई ध्यान दिएर हुनुपर्छ केही साताअघि लेखक भागवत खनालले लेखनका विषयमा आपसी संवाद हेतु भेटघाटको आयोजना गर्नुभयो । सो भेटघाटले सम्बन्धको नयाँ सिलसिला बुन्दै र बनाउँदै मूलतः समकालीन लेखनमाथि गम्भीर चिन्तनमननको थालनी प्रारम्भ गरेको छ ।
 

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: शनिबार, माघ १२, २०८१  ०६:४२
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
NTCNTC
Nepal Life Insurance banner adNepal Life Insurance banner ad
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Everest BankEverest Bank
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
सम्पादकीय
SubisuSubisu
Hamro patroHamro patro