काठमाडौं । ठूलो संख्यामा नेपाली सभा, सम्मेलन तथा तालिम र ‘अफिसियल’ भ्रमणका नाममा विदेश सयर गर्ने लहर चलेको छ । यसरी विदेश जानेमा ठूलो संख्या सरकारी कर्मचारी हुने गरेको छ ।

गृह मन्त्रालयअन्तर्गतको अध्यागमन विभागबाट प्राप्त विवरणअनुसार, एक वर्षको अवधिमा ‘अफिसियल भिजिट’का नाममा १३ हजार २९३ व्यक्ति विदेश सयरमा निस्किएका छन् । यो संख्या सन् २०२४ को हो ।

सरकारी कार्यालय र संस्थानमा काम गर्ने कर्मचारीहरू विदेश जाँदाको रेकर्ड ‘अफिसियल भिजिट’अन्तर्गत राख्ने गरिन्छ । अध्यागमन विभाग उच्च स्रोतले बाह्रखरीसँग भन्यो, “सरकारी सबै कर्मचारीले अफिसियल पासपोर्ट (निलो पासपोर्ट) पाउँदैनन् । निलो पासपोर्ट प्रयोग गर्ने र गर्न नपाउने सरकारी कार्यालयमा कार्यरत कर्मचारीको विदेश भ्रमणको रेकर्ड ‘अफिसियल भिजिट’ शीर्षकमा राखिन्छ ।”

विभागको तथ्यांकअनुसार, सन् २०२४ मा अफिसियल भिजिटमा विदेशमा जानेमा पुरुषको संख्या १० हजार १०१ छ । उक्त वर्ष तीन हजार १९१ जना महिला विदेश भ्रमणमा गएका थिए ।

अघिल्लो वर्षको तुलनामा वर्ष २०२४ मा ‘अफिसियल भिजिट’मा विदेश जानेको संख्या केही घटेको छ । सन् २०२३ को तुलनामाा २०२४ मा दुई हजार ८१८ जना कम ‘अफिसियल भिजिट’मा विदेश गएको देखिन्छ ।

अघिल्लो वर्ष सन् २०२३ मा ‘अफिसियल भिजिट’ अन्तर्गत १६ हजार १११ जनाले विदेश भ्रमण गरेको विभागको तथ्यांकले देखाउँछ । उक्त वर्ष १२ हजार २७९ पुरुष र तीन हजार ८३० जना महिला ‘अफिसियल भिजिट’ भन्दै विदेश भ्रमणमा निस्केका थिए ।

“जुन सरकारी कर्मचारी सभा, सम्मेलन तथा तालिमका लागि विदेश जान्छन् उनीहरूलाई ‘अफिसियल भिजिट’ अन्तर्गत राखिँदैन । राष्ट्रसंघको शान्ति मिसनमा सहभागी हुन जाने सेना तथा प्रहरी यसअन्तर्गत पर्दैनन्,” विभाग स्रोतले स्पष्ट पार्‍यो ।

विभागको तथ्यांकअनुसार, सन् २०२४ मा २४ हजार २६२ जना नेपाली सभा, सम्मेलन तथा तालिममा सहभागी हुन विदेश गएको देखिन्छ । त्यसमा पनि ठूलो हिस्सा सरकारी कर्मचारीको रहने दाबी स्रोतको छ ।

सन् २०२४ मा सभा, सम्मेलन तथा तालिममा भाग लिन विदेश जानेमा १७ हजार १६६ जना पुरुष र ७ हजार ८९ जना महिला छन् ।

अघिल्लो वर्ष सन् २०२३ मा २४ हजार २६३ जना नेपाली सभा, सम्मेलन तथा तालिममा सहभागी हुने उद्देश्यले विदेश गएका थिए । जसमा १७ हजार ३८४ जना पुरुष र ६ हजार ८७३ जना महिला थिए ।

वर्ष २०२४ मा पाँच हजार ८४७ जना सेना तथा प्रहरी संयुक्त राष्ट्रसंघअन्तर्गतको शान्ति मिसनमा गएको देखिन्छ । यसरी जानेमा पुरुष पाँच हजार ५७ र महिला ७९० जना थिए ।

सन् २०२३ मा पुरुष पाँच हजार २६३ र महिला ७९५ जना गरी कुल ६ हजार ५८ जना सेना तथा प्रहरी संयुक्त राष्ट्रसंघको शान्ति मिसनमा सहभागी हुन गएका थिए ।

‘अफिसियल भिजिट’ र ‘सभा, सम्मेलन तथा तालिम’ का उदेश्यले विदेश जानेमा सबैभन्दा ठूलो संख्या सरकारी कर्मचारीको हुने गरेको छ । अति विशिष्ट व्यक्ति तथा सरकारी कर्मचारीले गर्ने विदेश भ्रमणमा ठूलो रकम खर्च हुने गरेको छ । यस्ता भ्रमणका लागि राज्यकोषबाट वर्षेनी अर्बौं रुपैयाँ खर्च हुँदै आएको छ ।

गत आर्थिक वर्ष २०८०/८१ यस्तो भ्रमण शीर्षकमा दुई अर्ब ९२ करोड ४३ लाख रुपैयाँभन्दा बढी खर्च भएको थियो ।

आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, मन्त्री र सरकारी कर्मचारीका स्वदेश तथा विदेश भ्रमणमा तोकिएको बजेटभन्दा ७० करोड रुपैयाँ बढी खर्च गरेका थिए ।

अर्थ मन्त्रालयको विवरण अनुसार, उक्त वर्ष प्रधानमन्त्री, मन्त्री र सरकारी कर्मचारीको अनुगमन, मूल्यांकन र भ्रमण शीर्षकमा तीन अर्ब ८६ करोड रुपैयाँ खर्च भएको छ । यस्तो रकमको ठूलो अंश विदेश भ्रमणमा खर्च हुने गर्छ ।

आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा पनि बजेटमा व्यवस्था गरिएभन्दा बढी खर्च भ्रमणका नाममा राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, मन्त्री र सरकारी कर्मचारीले गरेका थिए । उक्त वर्ष अनुगमन, मूल्यांकन र भ्रमणका लागि तीन अर्ब ३४ करोड रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरिएको थियो ।

उक्त वर्ष अनुगमन, मूल्यांकन र भ्रमणमा तीन अर्ब ४३ करोड रुपैयाँ खर्च भएको अर्थ मन्त्रालयको तथ्यांकले देखाउँछ । आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा बजेटमा ब्यवस्था गरिएभन्दा ९ करोड रुपैयाँ बढी भ्रमणमा खर्च भएको थियो ।

अनुगमन, मूल्यांकन र भ्रमण शीर्षकका आर्थिक वर्ष २०७०/७१ मा दुई अर्ब ६ करोड ४६ लाख २६ हजार रुपैयाँ, २०७१/७२ मा दुई अर्ब १६ करोड ८७ लाख २६ हजार रुपैयाँ र २०७२/७३ मा दुई अर्ब ५७ करोड १० लाख २८ हजार रुपैयाँ खर्च भएको थियो ।

यस्तो खर्च आर्थिक वर्ष २०७३/७४ मा तीन अर्ब ६२ करोड ६४ लाख ८३ हजार रुपैयाँ, २०७४/७५ मा चार अर्ब ९७ करोड ४१ लाख ६३ हजार ४६८ रुपैयाँ, २०७५/७६ मा तीन अर्ब ६२ करोड रुपैयाँ, २०७६/७७ मा तीन अर्ब ४६ करोड २८ लाख रुपैयाँ र २०७७–७८ मा तीन अर्ब १८ करोड ८४ लाख रुपैयाँ भएको थियो ।

विदेशमा आयोजना हुने सामान्य कार्यक्रममा पनि ठूलो संख्यामा सरकारी कर्मचारी सहभागी हुन जानुपछिको प्रमुख कारण हो– आकर्षक भत्ता । विदेश भ्रमणमा जाँदा सरकारले भक्ता उपलब्ध गराउँछ, त्यो पनि अमेरिकी डलरमा ।