काठमाडौं । विद्युतीय सवारी–साधन (इलेक्ट्रिकल भेहिकल–ईभी) को बजार पछिल्ला वर्षहरूमा नेपालमा उल्लेख्य रूपमा बढेको छ । विगत चार वर्षको तथ्यांक हेर्दा ईभी उद्योग डेढ अर्बदेखि अत्यधिक वृद्धि हुँदै ३६ अर्बसम्म पुगेको हो ।

आर्थिक वर्ष २०७७–०७८ मा एक अर्ब ४५ करोड रुपैयाँका विद्युतीय सवारी–साधनहरू आयात भएको भन्सार विभागको तथ्यांक छ । जसमा ६५ करोड ७८ लाख ४३ हजार रुपैयाँका २४९ वटा जिप, कार तथा भ्यान थिए । 

विद्युतीय बस, माइक्रोबस, तीन पाङ्ग्रे, साइकल, स्कुटर जस्ता ८ हजार ५१९ साधनको आयातबाट सरकारले त्यस वर्ष ५५ करोड २८ लाख ३७ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको थियो ।

आर्थिक वर्ष २०७८–०७९ मा ईभीको बजार उल्लेख्य रूपमा बढ्दै ७ अर्ब नाघेको सरकारी आयात तथ्यांकले देखाएको हो । 

त्यसवर्ष ७ अर्ब १९ करोड ४९ लाख ८१ हजार रुपैयाँ खर्चदै १४ हजार ७८७ विद्युतीय सवारी साधन आयात भए । जसमा  एक हजार ८०७ जिप, कार तथा भ्यान थिए । सरकारलाई २ अर्ब ३२ करोड ३० लाख ९६ हजार रुपैयाँ राजस्व प्राप्त भएको थियो । 

आर्थिक वर्ष २०७९–०८० मा ईभीको बजार अघिल्लो वर्षका तुलनामा दोब्बरभन्दा बढीले बढ्यो । त्यसवर्ष १५ अर्बभन्दा बढीका २३ हजार ६५६ विद्युतीय सवारी साधन आयात भएका थिए ।

१५ अर्ब ३२ करोड ६४ लाख ८० हजार रुपैयाँका ती ईभीबाट सरकारले ४ अर्ब ४ करोड ३८ लाख ६६ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको थियो ।

आर्थिक वर्ष २०८०–०८१ मा समेत ईभीको बजार दोब्बरभन्दा बढीले विस्तार भएको छ । गएको आर्थिक वर्षमा ३६ अर्ब ७ करोड ७६ लाख ३२ हजार रुपैयाँ विद्युतीय साधनहरू आयातमा खर्च भएको हो ।

जसमा २९ अर्ब ४८ करोड २७ लाख ९४ हजार रुपैयाँका ११ हजार ७०१ विद्युतीय जिप, कार तथा भ्यान छन् । विद्युतीय बस, माइक्रोबस, तीन पाङ्ग्रे, बाइक, स्कुटर एवं साइकललगायत ३६ हजार ६१ विद्युतीय सवारी साधन गएको एक वर्षमा आयात गरिएको हो ।

३६ अर्ब बढीको उक्त आयातबाट सरकारले १५ अर्ब १० करोड ३६ लाख ७८ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको थियो ।

यसरी गएका चार वर्षमा नेपालमा ईभी उद्योग एक अर्ब ४५ करोडबाट बढेर ३६ अर्ब नाघेको हो । डिजेल, पेट्रोलका गाडी किन्दा इन्धनमा लाग्ने खर्चको तुलनामा ईभीमा चार्ज गर्दा लाग्ने शुल्क कम हुने हुँदा बिजुली गाडीमा आर्कषण बढ्दो छ ।

यस्तै वैश्विक रूपमा जलवायु परिवर्तन एवं वैश्विक तापमान वृद्धिविरुद्ध शुद्ध उर्जाको बहस चलिरहँदा र विकल्पमा काम भइरहँदा त्यसको प्रत्यक्ष एवं अप्रत्यक्ष प्रभावले समेत अन्यत्रझैँ नेपालमा पनि ईभीको प्रयोग बढ्दै गएको देखिन्छ ।

व्यक्तिगत प्रायोगजनका सवारी साधन मात्रै नभएर व्यवसाय सञ्चालनकै निम्ति ईभी खरिद गर्ने क्रम बढ्दै गएको छ । गएको आर्थिक वर्षमा मात्रै करिब ९०० वटा बस तथा माइक्रोबसहरू आयात भएको छ ।

आवर वल्र्ड इन डाटाको तथ्यांक अनुसार, विश्वमा सबैभन्दा धेरै नयाँ गाडी विद्युतीय किन्ने देशको पहिलो नम्बरमा नर्वे छ । त्यसपछि आइसल्यान्ड, स्विडेन, नेदरल्यान्डस् र चीनलगायत मुलुकहरू छन् ।

नेपालमा समेत ईभीको प्रयोग उल्लेख्य रूपमा बढ्दै गएपनि भविष्यमा ब्याट्री परिवर्तन, प्रशोधन एवं मर्मत लागतका कारण किफायती हुने नहुने चिन्ता पनि छ । भविष्यमा ब्याट्रीमा अझै परिस्कृत परिर्वतन भएमा ईभीले बजार कायम राख्ने देखिन्छ ।

नेपालमा चालु आर्थिक वर्षमा समेत अघिल्ला वर्ष झैँ ईभी उद्योगको विस्तारले गति कायम राख्ने देखिन्छ । चालु आर्थिक वर्ष २०८१–०८२ को चार महिनामै आठ अर्ब ३७ करोड नौ लाख ५२ हजार रुपैयाँका तीन हजार ४८७ वटा विद्युतीय जिप, कार तथा भ्यान आयात भएको छ ।