चौथो दिन

बिहान होटलको ब्रेकफास्टमा पश्चिमा गोरेहरू पनि प्रशस्त देखिन्थे । यसबाट सिगात्से सहर पर्यटनको हिसाबले महत्त्वपूर्ण बन्दै रहेछ भन्ने बुझियो । कतै यसले नेपालको सगरमाथा हेर्न आउने विदेशी पर्यटकलाई प्रभाव त पार्दैन भनेर मन झसंग पनि भयो । जे होस्, आजको हाम्रो लक्ष्य एभरेस्ट बेस क्याम्प जाने थियो ।

हुन त हामीले नेपालमै पर्ने हिमालको दक्षिणतिरको एभरेस्ट बेस क्याम्प पनि कहिल्यै टेकेका थिएनौ । नेपालकै नदेखी हामी भोटपट्टिको एभरेस्ट बेस क्याम्प जाँदै थियौँ । त्यसको लागि छुट्टै पास लिनुपर्ने भएकोले बिहानै ब्रेकफास्ट गरेपछि हामी दुई साथी डा. महेश भट्टराई र म छेवाङसित (गाइड) सहरमा भएको अध्यागमन कार्यालयतिर गयौँ ।

ट्याक्सी पाइने हुनाले अध्यागमन कार्यालय पुग्न समय लागेन । गाइडले बिहान ९:४५ मै अफिस खुल्छ भनेका हुनाले हामी ९:३० बजे नै त्यहाँ पुगिसकेका थियौँ । तर १०:१५ अगाडि कार्यालय नखुल्ने जानकारी पाएपछि हामी सडकपारिको तिबेतियन चिया पसलमा चिया खान गयौँ र तीन कप दूध चिया मगायौँ । चिया त आयो, हेर्दा मीठो होलाजस्तो पनि थियो तर यस्सो चुस्की के लगाएको थिएँ चिया त चौँरी चौँरी गन्हायो । मैले पिउन सकिन र छोडिदिएँ । डा. महेशले पनि आधा गिलास चिया त्यसै छोडिदिए ।

अध्यागमन कार्यालय खुलेपछि हामीले त्यहाँ गएर अनुमति लिने प्रक्रिया पूरा गर्‍यौँ । हाम्रो समूहबाट एकजनाले सहीछाप गर्नुपर्ने भएकोले डा. महेशले यो काम पूरा गरे । यसरी ११ बजेतिर सबै काम सकेर हामी होटल फर्कियौँ र सबै साथीहरू होटलबाट चेकआउट भएर बसमा चढ्यौँ ।

बस होटलबाट बाहिर बजारमा निस्केपछि एक ठाउँमा हामीले अक्सिजनको १८ वटा जति सानो ट्युबवाला सिलिन्डर खरिद गर्‍यौँ । कसैलाई अक्सिजन कम भएर आपतकालीन अवस्था आएमा यो ट्युबबाट १५ मिनेटजति अक्सिजन दिन मिल्थ्यो । त्यसो त हरेक बिहान यात्रा गर्नु अगाडि हामी सबैले अक्सिमिटरबाट आफ्नो अक्सिजन लेभल जाँच्ने गरेका थियौँ ।

अक्सिजन लेभल त सबैको अलि कम थियो तर त्यो उचाइमा त्यसलाई हामीले साधारण मानेर यात्रा गरिरहेका थियौँ । अब भने बस एभरेस्ट बेस क्याम्पलाई गन्तव्य बनाएर राजमार्गमा हुइँकिदै थियो ।

बीच बाटोमा लार्चे भन्ने ठाउँमा दिउसो दुई बजेतिर हामीले लन्च गर्‍यौँ र अगाडि बढ्यौँ । भोटमा बाढी, पहिरोको समस्या कम हुनाले राजमार्ग सलल बगेको थियो । फेरि चीन सरकारले समयमै मर्मत संभार गर्ने भएकोले बस यात्रामा हामीलाई त्यति समस्या थिएन । बस अब पहाड माथि चढ्न थाल्यो ।

एभरेस्ट बेस क्याम्प पुग्न ५ हजार २२० मिटर उचाइमा रहेको ग्यात्सो ला पास पार गर्नुपर्ने हुँदा हामी त्यतै गइरहेका थियौँ । बेलुका ५ बजेतिर हामी ग्यात्सो ला पास पुग्यौँ । बस एकछिन रोकियो र हामी बसबाट झरेर फोटो खिच्न थाल्यौँ ।

हल्का हुस्सु लागेको थियो त्यसैले हामीले सगरमाथाको उत्तरी टाकुराको ( तिब्बती भाषामा चोमोलोङ्मा) आकर्षक दृश्य हेर्न पाएनौ । केही बेर बिसाएपछि हामी फेरि बस चढ्यौँ ।

बस अब पहाडको खोंच हुँदै ओरालो झर्न थाल्यो । हिमाली भूगोलको यो यात्रा हाम्रो लागि निकै रोचक थियो । त्यसमा पनि नेपाली सीमा नजिकको चिनियाँ भूमिमा सगरमाथा हेर्न जाँदै थियौँ हामी ।

केहीबेरको यात्रापछि बेलुका सात बजेतिर हामी हाम्रो बास बस्ने ठाउँ ‘टिङ्री रूफ अफ द वर्ल्ड ग्य्रान्ड होटल’ पुग्यौँ । यो होटल ४ हजार २०० मिटरको उचाइमा रहेको थियो । यस होटलमा संसारको सबैभन्दा उचाइमा रहेको टेस्ला गाडी चार्ज गर्ने चार्जिङ स्टेसन पनि रहेछ । आजको २८० किमीको यात्राले हामी सबै थाकिसकेका थियौँ ।

होटलमा 'चेक इन' गरेपछि भान्से नेपालको रामेछापका रहेछन् भन्ने थाहा भयो । हामीले उनलाई लोकल कुखुरा पाइन्छ भनेर सोध्यौँ । पाइन त पाइन्छ तर अलि टाढा पाइन्छ र अली महँगो पर्छ भन्नर जवाफ दिए । जति परे पनि ल्याएर पकाइदिनुहोस् भनेर हामीले अनुरोध गर्‍यौँ र उनले सहमति जनाए । नभन्दै बेलुका ‘डिनर’मा नेपाली खाना र लोकल कुखुराको झोल सहितको मासु तयार थियो । हामी सबैले लोकल कुखुराको झोल थप्दै मीठो मानेर ‘डिनर’ खायौँ ।

पाचौँ दिन

बिहानै पौनेसात बजे हामी होटलको रेस्टुराँमा झर्‍यौँ र ‘टी ब्याग’ वाला चिया पियौँ । ‘ब्रेकफास्ट’ पोकामा तयार थियो बाटोमा खानको लागि । मलाई थोरै ‘अल्टिच्युड सिकनेस’ थियो र टाउको पनि हल्का दुखिराखेको थियो । त्यसैले मैले बिस्कुट खाएर सिटामोल लिएँ ।

हामी ७ बजे सय किमी परको एभरेस्ट बेस क्याम्पको लागि बसबाट प्रस्थान गर्‍यौँ । बाहिर अँध्यारो नै थियो । बाटोमा दुई ठाउँमा सुरक्षा जाँचपछि हामी पुन: पहाडको उकालो चढ्न थाल्यौँ । हाम्रो यात्रा गाउ ला पासतिर जाँदै थियो । आकाशमा बादल भएकोले हिमाली दृश्य देखिएको थिएन ।

नभए हामीले गाउ ला पासको ५ हजार १९८ मिटर उचाइबाट सगरमाथासहित आठहजार मिटरभन्दा अग्ला पाँच हिमालको दर्शन गर्न पाउथ्यौँ । हामीलाई यो मौका गुमेकोमा खल्लो लागेको थियो । पास पार गरेर हामी फेरि बाइरोडको सात घुम्ती र बाह्र घुम्ती जस्तै मोडहरू पार गरेर तल झर्न थाल्यौँ ।

हामीमध्ये एकजना साथी सुन्दर पाण्डे ‘हाइवे’ इञ्जिनियरिङ पढेकोले ऊसित एकछिन ‘हेयर पिन बेन्ड’को बारेमा छलफल पनि भयो ।  छलफल गर्दा गर्दै बस बेसी झरिसकेछ । केहीबेर यात्रा गरेपछि हाम्रो बस एउटा ठाउँमा पुगेर रोकियो ।

त्यहाँ अरू पनि धेरै गाडीहरू रोकिएका थिए । गाइडले हामीलाई यो स्थानभन्दा अगाडिको यात्रा चीन सरकारले तोकेको बसमा मात्र गर्न पाइन्छ भनेपछि आफूले ‘रिजर्भ’ गरेको बस छाडेर हामी सुरक्षा जाँच पार गर्दै चीन सरकारले तोकेको बसमा गएर बस्यौँ र बेसक्याम्पको यात्रा अगाडि बढायौँ । बस उपत्यका र पहाडको खोंचबाट बेसक्याप तर्फ दौडिरहेको थियो । बाटोमा ठाउँ ठाउँमा भेडीखर्कहरू देखिन्थे ।

हामी केहीबेरपछि बेसक्याम्पको फेदीमा पुग्यौँ र बसबाट झर्‍यौँ । बेसक्याम्पको उचाइ ५ हजार १५० मिटर रहेछ । हामी बिस्तारै बेसक्याम्पको दक्षिणतिर सगरमाथाको फेदीतर्फ पाइला बढाउन थाल्यौँ । धेरै पर पुग्न सकिँदैन थियो ।

किनभने बीचमा केही गहिरो ठाउँमा दक्षिणबाट उत्तरतिर हिमालको फेदीबाट झरेको एउटा खोला बगिरहेको थियो । हामीले त्यहाँका दृश्यहरूलाई आफ्नो मोबाइलको क्यामेरामा कैद गर्‍यौँ । दुर्भाग्य, सगरमाथालाई बादलले छोपेको थियो । हामी अलि निराश बन्यौ । केही क्षणमा बादल अलि उघ्रिँदै गयो र सगरमाथाको टुप्पो नदेखिएपनि अरू भाग देखिन थाल्यो । हामी त्यसैमा रमाउन थाल्यौँ ।

संपूर्णरूपमा बादल नउघारिएपनि हामीले सगरमाथाको केही भाग दृश्यावलोकन गर्न पायौँ र मध्यान्ह १२ बजेतिर बेसक्याम्पबाट बस चढेर फर्कियौँ । चीन सरकारको बसले हामीलाई अघि बस फेरेको स्थानमा ल्याएर छोडिदियो । त्यहाँ कफी पसल पनि भेटिएकोले हामी सबैले कफी पियौँ र त्यसपछि आफ्नै ‘रिजर्भ’ बसमा गएर बस्यौँ ।

वास्तवमा आज हामीले होटलबाट ल्याएको पोके ‘ब्रेकफास्ट’ खान बिर्सिएका थियौँ र बस चढ्नेबित्तिकै त्यही पोकामा भएको खाना खान थाल्यौँ । बसले आफ्नो गति लिन थाल्यो । हाम्रो यात्रा नयाँ बाटो समातेर बेसक्याम्पबाट सय किमी पर रहेको पुरानो टिङ्ग्री बजारतिर उन्मुख थियो ।

पुरानो टिङ्ग्री बजारको माउन्ट कैलास होटल सामु बस रोकियो । यात्राको पाचौं दिनदेखि हामी सबै शाकाहारी भएका थियौँ र उक्त होटलमा हामीले शाकाहारी लन्च गर्‍यौँ । तीजको दिन परेकोले भाउजुहरूले फलफूल र चोखो खानेकुरा मात्र खानुभयो । अब हाम्रो गन्तव्य सागातर्फ थियो ।

सागा भनेको त्यही ठाउँ हो जहाँ रसुवाबाट केरूङ भएर आउने यात्रुहरू भेट हुन्छन् । पुरानो टिङ्ग्रीबाट सागाको दूरी २९० किमी रहेछ । नेपालको हिमालको पारी तिब्बती पठारमा हाम्रो पूर्वपश्चिमको महेन्द्र राजमार्गजस्तै बाटोमा हाम्रो बस दौड्न थाल्यो ।

लगभग १९० किमी पार गरेपछि न्यालम आइपुग्यो जहाँबाट खासा जानलाई बाटो छुट्टिने रहेछ । सरदर ४ हजार ६०० मी. उचाइमा हाम्रो बस राजमार्गमा दौडिरहेको थियो । बसको दक्षिणतिर झ्यालबाट नेपालका हिमालहरू देखिएका थिए । अथाह जमिन भएको, पर परसम्म फैलिएको समथर भूमि भएको उपत्यका, दक्षिणतिर देखिने हिमाल पनि थुम्काजस्तो मात्र लाग्ने त्यो दृश्य अति नै मनमोहक थियो । बसको गतिसँगै मैदानमा देखिने घोडा, भेडा, च्याङ्रा, गाइ र चौँरी चरेको मनोहर दुनियाँ सायद यही भोटमा मात्र होला कि भन्ने सोच्दै म निरन्तर झ्यालबाट बाहिर देखिने दृश्य हेरिरहेको थिएँ ।

न्यालमबाट ६५ किमी कटेपछि हामी फेरि लालुङ ला पासको शिखरमा पुग्यौँ । यसको उचाइ ५ हजार ०५० मिटर रहेछ । दक्षिणतिर बादलले च्यादर ओढेको र ठाउँ ठाउँमा च्यादरमा प्वाल परेजस्तो दृश्यमा आकर्षक लाङटाङ हिमालको शृंखला देखिएको थियो । यसरी दिनभरको अनवरत यात्रापछि हामी बेलुका ८ बजेतिर सागा आइपुग्यौँ ।

सागा पनि ब्रह्मपुत्र नदीको किनारामा रहेको सानो सहर थियो । सागा प्रवेश गर्नुपूर्व पनि एउटा सुरक्षा चौकीमा गाइडले सरकारी प्रक्रिया पूरा गरे र हामी होटल डोल्जौ शिखामा बास बस्न पुग्यौँ । आजबाट हाम्रो खाना नेपालबाट खानाको सामग्रीसमेत बोकेर आएका कुक भाइहरूले बनाउने जिम्मा थियो । त्यही होटलमा बेलुका हामी नेपाली खाना खाएर सुत्ने तयारी गर्दा रातको ११ बजेसकेको थियो । यसरी हाम्रो आजसम्मको पर्यटकीय यात्रा भोलिबाट धार्मिक यात्रामा रूपान्तरण हुँदै थियो ।क्रमशः