काठमाडौं । नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से)को अनुगमनमा पुगेका उपप्रधान तथा अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेल चिन्तित देखिन्थे । उनी चिन्तित मात्र हैन आफ्नो भाषणमा पनि आफू नेप्सेसँगै दैनिक कारोबार रकम घटेको देखेर चिन्तित भएको बताए । 

एक महिनाअघि साउन ३१ गते २९ अर्ब ९५ करोड रुपैयाँको सेयर कारोबार भएको थियो । यो कारोबार रकम हालसम्मकै उच्च हो । त्यही कारोबार रकमलाई देखाउँदै मन्त्री पौडेल अहिलेको कारोबारको अवस्था देखेर आफैँलाई प्रश्न सोध्न थालेको बताउँछन् । “हाम्रो बजारमा एक महिना अगाडि करिब ३० अर्बको कारोबार भएको थियो । अहिले पाँच/६ अर्बमा झर्नुको कारण के होला ?, म आफैँसँग यो प्रश्न सोध्छु,” उनले भने, “यो प्रश्नको जवाफ नपाएसम्म नेप्सेका जिम्मेवार पदाधिकारी र सचिवसँग पनि सोधिरहन्छु ।”

उनले नेप्सेका व्यवस्थापनसामु करिब १८ मिनेट आफ्नो बोली खर्च गरे । पहिले प्रस्तुति दिएका नेप्सेका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) कृष्णबहादुर कार्कीले नेप्सेलाई पुनर्संरचना गर्नुपर्ने कुरालाई जोड दिए । उनले अहिले भएको सरकारको स्वामित्व घटाएर सर्वसाधारण लगानीकर्ता र अन्य विदेशी साझेदार भित्र्याउन पर्नेमा पनि जोड दिए । उनीपछि बोलेका नेप्सेका अध्यक्ष शोभाकान्त पौडेलले पनि नेप्सेको पुनर्संरचना गनुपर्नेमा जोड दिएका थिए ।

नेप्सेमा लगानी बढाउनुपर्ने अवस्था भएकाले यसलाई पुनर्संरचना गरेर विदेशी साझेदारलाई भित्र्याउनुपर्ने पनि बताए । 

त्यस्तै, नेपाल धितोपत्र बोर्डका कार्यवाहक अध्यक्ष महेश बरालले अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यासमा सरकारले दोस्रो बजार सञ्चालन नगरेको बताए । यसका लागि नेप्सेलाई बलियो बनाउन भए पनि पुनर्संरचना आवश्यक परेको बरालको भनाइ छ ।

तर, धितोपत्र बजारका अधिकारीहरूले यसरी सुझाव दिँदा–दिँदै पनि मन्त्री पौडेलले यो विषयमा कुनै कुरा निकालेनन् । बरू उनी बजार घटेकोमा नै चिन्तित थिए । राजनीतिक घटनाक्रमले गर्दा बजारमा उतारचढाव आउने भन्ने विषयलाई केन्द्रमा राखेर मन्त्री पौडेलले अहिले राजनीतिक घटनाक्रम केही नभएको र स्थिर सरकार बनेको समयमा पनि बजारमा लगानीकर्ताको मनोबल किन गिर्‍यो भन्ने आफ्नो चासो रहेको उनको भनाइ छ । 

संस्थागत संरचनाका कुराले गर्दा पनि बजारमा केही प्रभाव परेको भन्दै त्यसमा पनि आफ्नो चासो रहेको बताए । “नेपालको पुँजीबजारले भोगिरेका समस्या, संगठित संस्था र संस्थाभित्रका संरचनाहरूका बारेमा चर्चा हुने गरेको छ । पुँजीबजारको दीगो, भरपर्दाे र विश्वसनीयताको पक्षमा सरकार छ,” उनले भने, “दैनिक ३० अर्बसम्म कारोबार भएको र ३०४० विन्दुसम्म पुगेको परिसूचक अहिले ब्याजदर घट्दा पनि किन घटिरहेको छ । यो चिन्ताको विषय बनेको छ ।”

मन्त्री पौडेलले अधिकांश समय बजार घटेको र कारोबार रकम नबढेकोमा चिन्ता व्यक्त गरेका थिए । यसका लागि सिस्टमले काम नगरेको हो कि भन्ने पनि उनको जिज्ञासा थियो । यसका लागि बजारमा हुने गैरकानुनी क्रियाकलापमा पनि नेप्सेले ध्यान दिनुपर्ने उनको भनाइ थियो ।

तर, नेप्सेका अधिकारी र अध्यक्ष आफूले मन्त्रालयमा बुझाएको पुनर्संरचनाको फाइलको विषयमा मन्त्रीले बोल्छन् कि भनेर ध्यान दिएर सुनिरहेका थिए । मन्त्रीले भने बजार नबढेकोमा नै चिन्ता व्यक्त गरिरहे ।

नेप्सेको पुनर्संचनाका लागि सञ्चालक समितिले गत आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ भित्र नेप्सेको प्राथमिक सेयर निष्कासन गर्ने गरी चुक्ता पुँजी तीन अर्ब रुपैयाँ पुर्‍याउन मन्त्रालयमा प्रस्ताव लगेको छ । उक्त पुँजीबाट ३० प्रतिशत सेयर कर्मचारीसहित सर्वसाधारणलाई र कुनै पनि एक संस्थालाई पाँच प्रतिशतभन्दा बढी नहुने गरी ३० प्रतिशत सेयर वाणिज्य बैंक, विकास बैंक, पुनर्बिमा कम्पनी, जीवन तथा निर्जीवन बिमा कम्पनी र अन्य सरकारी स्वामित्वका संस्थानलाई प्रिमियम मूल्यमा सेयर जारी गर्ने प्रस्ताव छ ।

पुँजी प्रविधि तथा व्यवस्थापकीय क्षमता भएको विदेशी स्टक एक्सचेन्ज रणनीतिक साझेदारका रूपमा आउन सक्ने सम्भावनालाई दृष्टिगत गरी बढीमा १५ प्रतिशत सेयर प्रदान गर्न सक्ने व्यवस्था प्रस्तावमा छ । तर, मन्त्रीलाई यस्तो विषयमाभन्दा सेयर सूचकांक र कारोबार रकममा मात्र चिन्ता छ ।