काठमाडौं । बैंक तथा वित्तीय संस्था अरू कम्पनीहरूभन्दा लगानीकर्ताप्रति जिम्मेवार हुन्छन् । यी कम्पनीले नियमित विवरण सार्वजनिक गर्ने, वेबसाइटमा आफ्ना गतिविधि राख्ने गर्छन् ।

तर, नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से)मा अधिकांश पुराना कम्पनीले आफ्ना सम्पूर्ण विवरण ‘अपलोड’ गरेको पाइँदैन । 

नेप्सेले कम्पनीलाई जिम्मेवार बनाउन प्रोफाइल, सम्पर्क नम्बर, सेयर स्वामित्व संरचना, कम्पनीको सञ्चालक समिति, फ्लोरसिट, सेयर मूल्यको इतिहास, कर्पाेरेट कार्यहरू, वित्तीय स्थिति, साधारणसभा, कम्पनीका समाचार र कम्पनीले दिने लाभांशको फेहरिस्त राख्नुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । 

धितोपत्र बजारमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूप्रति जिम्मेवार र राम्रो भनी लगानीकर्ताको विश्वास जितेको नबिल बैंकले लगानीकर्तालाई दिनुपर्ने आधारभूत विवरण स्पष्ट दिएको छैन । 

यो बैंक मात्र हैन नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंकलगायत एनआईसी एशिया बैंक, एभरेष्ट बैंक तथा लक्ष्मी सन्राइज बैंकले आफ्नो सञ्चालक समितिको विवरण नेप्सेको वेबसाइटमा राखेका छैनन् । अन्य विवरणहरू भने राख्न थालेको देखिन्छ ।
 
हाल एभरेष्ट बैंकका अध्यक्ष बालगोपाल वैद्य छन् । नेप्सेमा उनको नाम ‘अपलोड’ गरिएको छ । तर, अरू सञ्चालकहरूको विवरण छैन ।  यस बैंकका अन्य विवरणहरू भने अपलोड गरिएको देखिन्छ । त्यसैगरी लक्ष्मी सनराइज बैंकले पनि आफ्ना सञ्चालक समितिको विवरण नेप्सेको सफ्टवेयरमा राखेको छैन ।

सिद्धार्थ बैंकले पनि सञ्चालक समितिको विवरण अपलोड गरेको छैन । पुराना स्वतन्त्र सञ्चालकको विवरण राखिएको छ । सञ्चालकका विवरण भने अपलोड गरिएको छैन ।

तारागाउँ रेजेन्सी होटेलले पनि आफ्ना सञ्चालकको विवरण नेप्सेमा अपलोड गरेको छैन । ओरियन्टल होटल्स्ले पनि आफ्ना सबै सञ्चालकको विवरण राखेको छैन । यसरी नेप्सेमा विवरण नराख्ने कम्पनीहरूमा पुराना नै धेरै छन् ।

नेप्सेका प्रवक्ता मुराहरि पराजुली पनि पुराना कम्पनीले ‘अपलोड’ गर्नुपर्ने केही–केही विवरण सिस्टममा अपलोड नगरेको स्वीकार गर्छन् ।  नेप्सेले सिस्टम विकास गरेर सबै कम्पनीलाई दिएकाले ती कम्पनीले आफ्ना विवरण नियमित अपलोड गर्नुपर्ने र सेयरधनीलाई जानकारी दिनुपर्ने उनी बताउँछन् ।

“कम्पनीले आफ्ना सेयरधनीलाई सही जानकारी दिनुपर्छ,” उनले भने, “तर, केही केही कम्पनीले हाम्रो सिस्टममा उनीहरूका विवरण अपलोड गरेका छैनन् । नयाँले भने नियमित अपलोड गरेको पाइन्छ ।”

सबै लगानीकर्ताले कम्पनीको वेबसाइटमा गएर कम्पनीबारेमा जानकारी लिन नसक्ने भएकाले नेप्सेले विकास गरेको सिस्टममा नै आधारभूत विवरण अपलोड गर्नुपर्ने पराजुली बताउँछन् ।

त्यसैगरी नबिल बैंकले नेप्सेकोे सफ्टवेरमा आफ्ना आधारभूत विवरण सञ्चालकको नामावली अपलोड गरेको छैन । बैंकले सञ्चालक समितिका अध्यक्ष तथा सदस्यहरूको विवरण अपलोड भएको छैन । अन्य वित्तीय अवस्था तथा संस्थासम्बन्धी समाचारहरू भने अपलोड गरेको देखिन्छ । 

आजभन्दा चार वर्ष पहिले मृत्यु भएका नबिल बैंकका पूर्वअध्यक्ष शम्भुप्रसाद पौडेलको नाम नेप्सेको सफ्टवेयरबाट हटाइएको छैन ।  उनका साथै पुराना सञ्चालक दयाराम गोपाल अग्रवाल तथा उदयकृष्ण उपाध्यायको पनि नाम नेप्सेको वेबसाइटमा देखिन्छ । 

कुनै पनि लगानीकर्ताले कम्पनीको सम्पूर्ण जानकारी लिएको हुँदैन । यसरी नेप्सेको वेबसाइटमा पुराना सञ्चालकको नाम राख्दा लगानीकर्ता झुक्किने गर्छन् ।  तर, नेप्सेको सिस्टमले नयाँ विवरण नलिएको नबिल बैंकका कम्पनी सचिव विश्वप्रकाश पौडेलले बताए ।

उनका अनुसार, नेप्सेसँग यसकाबारे कुरा भइरहेको छ । “यस्ता विवरण नेप्सेले कम्पनीलाई नै हाल्न दिएको हुन्छ । तर, हाम्रोमात्र नभएर अन्य कम्पनीको पनि यो विवरण लिएको छैन जस्तो लाग्छ,” पौडेलले बाह्रखरीसित भने, “तर, हामीले यसको समाधान गर्न नेप्सेसँग छलफल गरिरहेका छौं । समाधान कसरी गर्न सकिन्छ भन्ने विषयमा हाम्रो कुरा भएको छ ।”

नेप्सेको सिस्टमले काम नगरेको बारेमा अहिलेसम्म कसैले पनि जानकारी नगराएको नेप्सेका प्रवक्ता पराजुली बताउँछन् ।  यीबाहेक धितोपत्र दोस्रो बजारमा सेयर मूल्य उच्च भएको विशाल बजार कम्पनीले पनि सञ्चालक समिति, कम्पनीका समाचार तथा साधारण सभाका विवरण राखेको छैन ।
 
सामान्यतया धितोपत्र दोस्रो बजारमा लगानी गर्ने सेयरधनीले कम्पनीको सञ्चालक समितिमा को छ ? यो कम्पनीको वित्तीय विवरण कस्तो छ ? कम्पनीमा सेयर संरचना कस्तो छ भनेर नेप्सेको वेबसाइटबाट नै हेर्ने गर्छन् । त्यही कुरालाई मध्यनजर गरेर यो सिस्टमको विकास गरेको छ । 

तर, नेप्सेमा सूचीकृत अधिकांश कम्पनीले यस्ता विवरण राखेका छैनन् । कम्पनी सचिवले गर्नुपर्ने काम धेरैले नगरेको पाइन्छ । सिस्टमबाटै अपलोड गर्ने विवरणहरू फ्लोरसित, तथा कम्पनीको सेयर मूल्यको इतिहास नियमित रूपमा अपलोड हुने गरेका छन् ।