रमेश श्रेष्ठद्वारा अंग्रेजी भाषामा लेखिएको पुस्तक हो, ‘ए नेपालीज् अमेरिकन ओडिसी’ । सरल अंग्रेजी भाषामा लेखिएको यो कृति खासमा लेखक रमेशको आफ्नै भ्रमण गाथा हो । तथापि, यसभित्र कतिका कथाहरू समेटिएका छन् । यसले जो कोही पाठकलाई छुन सक्छ ।

अमेरिका पढ्न जाने कुनै पनि विद्यार्थीका लागि यो यात्रा महत्त्वपूर्ण छ । खासगरी गर्मीको बिदामा ग्रेहाउन्डबाट ट्याम्पा, फ्लोरिडाबाट आर्केडा र फर्केर मिसिगन आएको भ्रमण निकै शिक्षाप्रद छ । लाग्छ, नेपाली विद्यार्थीले नेपाल फर्कनुअघि यस्ता अनुभव बटुल्ने यात्राको अवसर छुटाउनु हुन्न ।

रमेशले यो कृति सन् १९७० तिर प्रकाशित एक/दुई किताब, जसमा पहिलेदेखिका संस्कारहरूको उपेक्षा गरिएको छ, तिनीहरूबाट प्रेरित भएर लेखेको हो कि जस्तो आभास हुन्छ ।

पहिलो खण्डमा लेखकले फुलब्राइट छात्रवृत्तिका लागि तयारी गरेको र अमेरिका जानुभन्दा एक दिनअघि आफ्ना साथीहरूसँग पार्टी र नाचगान गर्दै रमाइलो गरेको सन्दर्भ उल्लेख गरेका छन् ।

अमेरिकाको भ्रमण दोस्रो खण्डबाट सुरु हुन्छ, जब उनी हवाईजहाज चढेर उड्छन् । दिल्लीमा होटेल अकबर लैजान ड्राइभर नै एयरपोर्ट आएको र भोलिपल्ट सानदार प्यानयाम जहाजमा जर्मनीको फ्रयाङफर्ट हुँदै लन्डन पुग्दा र लन्डनमा घुम्दा भएका रोचक घटनाहरू पाठकसँग उनले बाँडेका छन् ।

उनलाई अनौठो लागेको के रहेछ भने, लन्डनको हवाईअड्डाबाहिर निस्कनेबित्तिकै वड्र्सवर्थले लेखेको लेक डिस्ट्रक र ढपक्क फुलेका ड्याफोडिलस देखिनुपर्नेमा लन्डनको विख्यात घण्टाघर बिगबेन मात्रै हेरेर चित्त बुझाउनुपर्ने भयो !

नेपालका विद्यार्थीले पाउने अनुभव तेस्रो खण्डबाट मात्रै सुरु हुन्छ । मिसिगन विश्वविद्यालय पुगेर आफ्नो कोठमा सुस्ताउँला भनेको त उनका लागि कोठा नै राखिएको रहेनछ !

उनले नेपालबाटै कोठाका लागि चाहिने आवश्यक शुल्क राखी आवेदन पठाएको उनलाई राम्ररी सम्झना छ । तर, खै त त्यो आवेदन र शुल्क ? त्यो आफ्नो गतिमा आउँदै छ होला ! विभागीय सेक्रेटरीले अस्थायी रूपमा मिलाउने काम गरिन् । र, तत्काललाई बाहिर सुत्नु परेन ।

जब उनले स्थायी रूपमा कोठा पाए, एकदुई रात त आनन्दसँग सुते । त्यसपछि त उनलाई एक्लोपनले सताउन थाल्यो । नेपालमा भेटेका अमेरिकी साथीसित भएको अनुभव र यहाँको अनुभव धेरै फरक थियो ।

नयाँ ठाउँ, नयाँ चालचलन, नयाँ खाना र लगातार अरूको भाषा बोल्नुपर्ने । जता गए पनि, जता हेरे पनि एक्लोपन । एकछिन मात्र पनि नेपालीमा कुरा गर्न पाए कस्तो हुन्थ्यो होला भन्ने सोचेका बेला आफ्नो कोठाबाट बाहिर निस्कँदा ठ्याक्कै नेपाली देखिने मानिस आफूतिर दौडँदै आएको देख्दाको पल उनको खुसी अनुमान गर्न सकिन्छ ।

जबसम्म नयाँ ठाउँमा त्यहाँका रीतिरिवाज, गीतसंगीत, खानपान, रहनसहन र साथीसँगीसँग भिज्न सकिन्न, त्यो बेलासम्म मानसिक र शारीरिक थकानले थचक्क बसाल्छ । एक्लोपनले जीवन निराश बनाउँछ ।

तर, अमेरिकी चाडपर्व जस्तै, थ्यांक्सगिभिङ र क्रिसमसमा अमेरिकी साथीहरूका घरपरिवार र फाटफुट नेपाली साथीलाई भेटेपछि उनलाई अलि फरक महसुस हुन्छ ।

गर्मीको बिदामा लिंगुइस्टिक्स इन्स्टिच्युटको सेमिनार कक्षमा जाँदा, चर्चित भाषाशास्त्रीले पढाउने कक्षामा बस्दा विभिन्न देशका मात्र नभएर नेपाली साथी पनि फेला पार्छन् । त्यसले उनको एक्लोपन विस्तारै मेटाउँछ ।

लिंगुइस्टिस सेमिनार सिद्धिएपछि रमेश फुक्काफालसँग अमेरिकाका विभिन्न ठाउँमा भएका साथीहरूलाई भेट्न जान्छन् । यसक्रममा उनले एक रात गर्ल्स होस्टेलमा नै सुतेको रमाइलो घटनाको बयान पनि गरेका छन्, किताबमा ।

मिसिगनको कलेजबाट सुरु यात्रा फ्लोरिडाको न्यानो ठाउँ हुँदै क्यालिफोर्नियाको आर्केडाको चिसो ठाउँमा पुग्छन् । त्यसपछि ४० घण्टा बसमा बिताएर जाडो हुनहुन लाग्दा आफ्नै कलेजमा आइपुग्छन् ।

यो कृति पढिरहँदा पाठक पनि अमेरिकाका विभिन्न ठाउँमा पुग्छन् र लेखकसँगै अनेकअनेक अनुभव गर्छन् । उनले गर्मीको यात्रा समाप्त गरेर कलेज फर्कंदा पाठकले पनि आफ्नो विद्यार्थी जीवन सम्झन्छन् ।

जब अमेरिका र अरू कतिपय देशका साथी उनले बनाउँछन्, जब अमेरिकाको रहनसहन रमाइलो लाग्न थाल्छ, त्यसै बेला रमेशको नेपाल फर्कने बेला हुन्छ ।

एक सय पृष्ठमा वर्णित अमेरिकाको यो अनुभव वा यात्रा पढ्दा मलाई मेरो आफ्नै विद्यार्थी जीवनको याद आयो । खासगरी सुरुको एक्लोपन र बस्दै गएपछि अनुभव हुने रसिलोपन ।

यो यात्रावर्णन अंग्रेजी बुझ्न सक्ने सबैजसो पाठकलाई रमाइलो लाग्नेछ । अमेरिका अध्ययन या यात्रा गर्न जानेलाई अझ बढी चाख लाग्नेछ । रमेशको अंग्रेजी सरल र मिठो छ, पढ्न सुरु गरेपछि सिद्ध्याएरै छोडूँजस्तो लाग्छ ।

हिमाल किताबबाट २०२३ मा प्रकाशित यो कृतिमा १० खण्ड छ ।

(डा. कमलराज अधिकारीले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट १९७० मा अंग्रेजी विषयमा एमए, युनिभर्सिटी अफ टेक्सस एट अस्टिनबाट मानवशास्त्रमा एम. र १९५३ मा पीएचडी गरेका छन् ।)