पर्वत । पर्वतको जलजला गाउँपालिका–५, लेखफाँटको सिंगो गाउँ पहिरोको जोखिममा परेको छ । बस्तीभन्दा माथि रहेको लोप्रेको सिंगो डाँडो चर्किएर लेदो बग्न थालेपछि गाउँ जोखिममा परेको हो ।

निरन्तरको वर्षासँगै पहाडबाट झरेको कमेरो माटो, ढुंगासहितको लेदोले खेतबारी समेत पुरिन थालेको छ । लेखफाँटका ३०० भन्दा बढी परिवार विस्थापित हुने अवस्थामा पुगेको गाउँपालिकाका अध्यक्ष राजु आचार्यले जानकारी दिए ।

पहाडको सबै भाग चर्किएकाले जोखिम न्यूनीकरणका लागि तत्काल कुनै कदम चाल्नुपर्ने उनले बताए । डाँडामुनि रहेका मूलघडेरी, गैरीगाउँ, पूर्णगाउँ र माझफाँटसम्म जोखिम रहेको उनको भनाइ छ ।

वर्षायाम सुरु भएसँगै खेतबारीमा रोपेको धान, कोदो पहाडबाट झरेको लेदोले पुरिन थालेपछि गाउँलेले स्थानीय सरकारलाई गुहारेका छन् । गाउँपालिकाका जनप्रतिनिधिसहित जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिको टोलीले जोखिमपूर्णस्थलको अवलोकन गरेको छ ।

पहाड चर्किएपछि बस्ती नै स्थानान्तरण गर्नुपर्ने अवस्था आएको स्थानीय पदम कार्कीको भनाइ छ । “लगाएको खेतीबाली समेत पूरै पुरिएको छ । कमेरे माटोमा खेती नहुने भएकाले हिउँदमा समेत खेतीबाली लगाउन नमिल्ने भइसक्यो । हामी निकै समस्यामा परेका छौँ । बस्ती छाड्ने कि संरक्षण गर्ने भन्ने अन्योल रहेको छ,” उनले भने ।

गाउँपालिकाले भने बस्तीमा ढुंगामाटो आउन नदिनका लागि तत्कालका निम्ति ड्याम बनाएर व्यस्थापन गर्ने योजना बनाएको छ । यो योजना दीर्घकालीन नहुने स्थानीयको भनाइ छ । पहाड खस्नबाट जोगाउनु भन्दा पनि मानव बस्तीलाई जोगाउनतर्फ लाग्नुपर्ने स्थानीयले अनुरोध गरेका छन् ।

भू तथा जलाधार व्यवस्थापन कार्यालयका प्रमुख दिवाकर पौडेलले उक्त क्षेत्रको अवस्था भयावह रहेको बताए । प्राकृतिक प्रकोपलाई कसैले रोकेर रोक्न नसकिने जनाउँदै उनले कुनै पनि बेला ठूलो दुर्घटना निम्तिने अवस्था रहेको बताए । उनले पहिला मानव तथा गाईवस्तुको संरक्षणमा ध्यान दिनुपर्ने बताए ।

वि.सं. २०७२ को भूकम्पपछि उक्त क्षेत्रमा पहिरोको जोखिम बढ्दै गएको हो । तत्कालीन अवस्थामा त्यहाँका पाँच परिवार विस्थापित भएका थिए ।

भूकम्पपछि हरेक वर्षायाममा यहाँका बासिन्दा त्रासपूर्ण अवस्थामा बस्दै आएका छन् । उक्त क्षेत्रको जोखिम न्यूनीकरणका लागि जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिको बैठक बोलाएर आवश्यक निर्णय गरिने गाउँपालिकाका अध्यक्ष आचार्यले जानकारी दिए । बस्ती स्थानान्तरण वा अरू वैकल्पिक उपायका बारेमा छलफल गरेर निष्कर्षमा पुगिने उनले बताए । रासस