काठमाडौं । महिला र पुरुषबीचको संसर्गपछि गर्भको विकास हुने प्रक्रिया सुरु हुन्छ । तर, संसर्ग हुँदैमा गर्भ रहँदैन । महिलाको डिम्बाशयबाट हरेक महिना निस्कने डिम्ब र पुरुषको अन्डकोषबाट निस्कने शुक्रकीटको मिलन भएपछि मात्र गर्भ रहन्छ ।

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयअन्तर्गतको राष्ट्रिय स्वास्थ्य शिक्षा, सूचना तथा सञ्चार केन्द्रका अनुसार महिला–पुरुषबीच सहवासका क्रममा निस्कने शुक्रकीट र डिम्बको मिलन डिम्बबाहिनी नलीमा हुन्छ । त्यसपछि मात्र महिलाको पाठेघरभित्र बच्चा बढ्दै जान्छ । अनि, नौ महिना पुगेपछि जन्मिन्छ ।

केन्द्रका अनुसार पुरुषको शुक्रकीटमा छोरा वा छोरी गराउने दुई फरक किसिमका तत्त्व (xy) पाइन्छ । महिलाको डिम्बमा एकै किसिमका (xx) तत्त्व हुन्छ । सोही कारण पुरुषको शुक्रकीटले छोरा वा छोरी जन्माउन निर्णायक भूमिका खेल्छ ।

पुरुषबाट निस्केको xy मध्ये y महिलाको xx मध्ये कुनै एकमा गएर मिलेमा xy हुन्छ र जन्मने बच्चा छोरा हुन्छ । यदि, पुरुषको xy मध्ये x ले महिलाको xx मध्ये कुनै एकमा मिलेको खण्डमा xx हुन्छ र जन्मने बच्चा छोरी हुन्छ ।

किशोरावस्थामा पुरुषको अन्डकोषमा शुक्रकीटहरू बन्न थाल्छन् । महिलाको महिनावारी सुरु भएदेखि बन्द नभएसम्म (साधारणतया १५–४९ वर्षसम्म) डिम्बाशयबाट हरेक महिना एउटा डिम्ब निस्कन्छ । डिम्ब निस्केको समयमा सम्भोग भएमा शुक्रकीट र डिम्बको मिलन भई गर्भधारण हुने केन्द्रले जनाएको छ ।

यदि, कुनै उपायले पुरुषको शुक्रकीट महिलाको पाठेघरमा गएर डिम्बसँग मिल्नबाट रोकेमा गर्भ रहँदैन । गर्भनिरोधक साधनहरूले यसैगरी गर्भ रहन दिँदैनन् ।