मिठो खान कसलाई पो मन लाग्दैन र ! सबै मिठो नै खोज्छन् । अलिकति नुन कम भइदियो भने पनि स्वादे जिब्रोले पत्ता लगाइहाल्छ । हाम्रो यो विचित्रको जिब्रो बनाएर भगवान्ले साह्रै गुण लगाएका छन्, हामीमाथि । परिणामस्वरूप उनको नाममा प्रसाद भन्दै हामी आफ्नै स्वादे जिब्रो खुसी पारिरहेका हुन्छौँ ।

समय, परिस्थिति र स्थानानुसार हाम्रो जिब्रोको चरित्र फरकफरक हुन्छ । कहिले यसलाई पिरो मनपर्छ त कहिले गुलियो । कहिले नुनिलो मनपर्छ त कहिले खल्लो । अनि, कहिले तातो मनपर्छ त कहिले चिसो ।

यस्तो गजबको जिब्रो तल र माथिको बत्तिसीबीच पनि सकुशल बसिरहेको देख्दा भने अचम्मै लाग्छ मलाई ।

मासुको थुप्रोले बनेको नाथे यो जिब्रोले बंगारालाई हुकुम लगाइरहेको हुन्छ, स्वाद नमिलुन्जेलसम्म चपाइराख्न । त्यति मात्र कहाँ हो र, स्वादको अभावमा सिंगै पेटलाई भोको बनाइदिन पुग्छ । जिब्रोले बहिष्कार गरिदिँदा खानै नपाएर छटपटाउनुबाहेक अरू विकल्प नभएको धेरै अनुभव सँगालिसकेको छु । मेरोजस्तै अनुभव श्रीमतीजीको पनि छ ।

यसको कारण स्वादे जिब्रोलाई समयानुसारको स्वाद उपलब्ध नभएको हो भन्ने कुरामा हामी बुढाबुढी दुवैको राय मिल्छ । बिहान चियाबाट श्रीगणेश गरेको जिब्रोले साँझ पर्दासम्म ह्विस्कीको चुस्की माग्न थालिसकेको हुन्छ, अक्सर । यो प्रक्रियामा तलमाथि भयो कि जिब्रोले हड्ताल गरिदिन्छ अनि पेट भोकै । गाह्रो छ जिब्रोलाई सम्हालेर राख्न !

जिब्रोहरू पनि फरकफरक हुन्छन् भन्ने कुरा सबैलाई थाहा भएको हो । फरक जिब्रो, फरक चाहना । स्वाद लिने शैली फरक अनि फरक यसको चरित्र पनि । प्रेग्नेन्टको जिब्रोलाई अमिलो चाहिएको छ भने दुईजिब्रेलाई सिधा कुरा गर्न आउँदैन । यता एउटा कुरा अनि उता अर्कै । समाज बिग्रेकै दुईजिब्रेहरूले हो भन्ने तपार्इं हामी यिनीहरूकै चंगुलमा फसिरहेका छौँ । यिनीहरूकै कारण हो, सबैको जिब्रो बिग्रेको ।

तरकारीको स्वाद लिने जिब्रोले सरकारी कुर्सीको स्वाद चाखेपछि अरू के नै पो सम्झिन्थ्यो र ! भान्छामा गुन्द्रुकको स्वादमा हुर्केको जिब्रोले एयरपोर्टमा सुन चाख्न पाएपछि संसारै बिर्सिदिन्छ । अझ रमाइलो कुरा त के भने यस्ता जिब्रोहरू सानाठूला कुरादेखि वर्षौँ लागेर बन्ने योजनाहरूलाई पनि चपाइचपाइ स्वाद लिएर पचाउन सक्छन् । चाहे त्यो जिब्रो पुरुषको होस् या महिलाको । बच्चाको र बुढाको जिब्रो पनि करामती छन्, यस्ता मामिलाहरूमा ।

केही अन्य जिब्रोहरू जस्तै, मोटो जिब्रो, पातलो जिब्रो, बाक्लो जिब्रो अनि लठेब्रो जिब्रोले पनि बेलाबखत आ–आफ्नो चर्तिकला देखाइरहेकै हुन्छ । सबै जिब्रोको उद्देश्यचाहिँ एउटै हो । स्वाद लिएर भुँडी भर्ने । यसअर्थमा भुँडीलाई भाग्यमानी ठान्नुपर्छ हामीले । यस्तो भाग्यमानी भुँडी पनि मान्छेपिच्छे फरक साइज र आकारको भएको देख्दा मलाई भाग्य तराजुमा जोखेर भाग लगाएको हो कि जस्तो लाग्छ । नत्र कसैको भुँडी फुकेको अनि कसैको भुँडी सुकेको किन हुन्थ्यो र !

भैरव अर्यालको भुँडीपुराणमा पनि भाग्यमानी भुँडीहरूको चर्चा भएको छ । त्यो भुँडीपुराणानुसार चार प्रकारका भुँडी हुन्छन् । हाँडीघोप्टे भुँडी, घ्याम्पे भुँडी, टाकनटुकन भुँडी र ठन्डाराम भुँडी । यी सबैखाले भुँडीहरूको विकास र विनाशमा जिब्रोको शतप्रतिशत योगदान छ ।

जिब्रोले स्वाद बहिष्कार गरिदिए सबै ठन्डाराम भुँडीमा परिणत हुन बेरै लाग्दैन । फेरि, त्यही जिब्रोले धेरै कोच्न थाले तिनै ठन्डारामहरूले हाँडीघोप्टे भुँडीमा पदोन्नति पाउँछन् । गजब छ यो भुँडी र जिब्रोको तालमेल । यस्तो गजबको तालमेललाई हजार जिब्रो भएका शेषनागले पनि वर्णन गर्न सक्दैनन् भने तपाईं र मजस्ता एकजिब्रेले कसरी सक्नु !

दुईजिब्रेहरूका बारेमा केही भन्न सक्दिनँ म । उनीहरू समय, स्थानानुसार जे भन्न पनि खप्पिस हुन्छन् । त्यसैले होला, यिनीहरूको बोलवाला सबैतिर चलेको । यी दुईजिब्रेहरू पद पाउनुअघि एउटा कुरा र पद पाएपछि अर्कै कुरा गर्छन् ।

पदको स्वाद चाखिसकेका यिनीहरूलाई दालभातभन्दा मिठो कुर्सी र कमिसन लाग्छ । यिनको यस्तो स्वभाव देख्दा पदको नशा ह्विस्कीको भन्दा कडा हुने निष्कर्ष निकाल्न पुग्छु म ।

यस्तो महत्त्वपूर्ण निष्कर्षलाई फलाक्दै हिँड्दा मलाई ‘जिब्रोमा लगाम लगाउनु, जथाभावी बोल्दै हिँड्ने ?’ भन्ने आरोप लागेको धेरै भएकै छैन । जिब्रोमा कसरी लगाम लगाउने हो, म जान्दिनँ । जिब्रोले बोल्न सहयोग गरेकामा नै दंग छु म ।

यो जिब्रोले मिलाएर बोल्दा र स्वाद लिएर खाँदा ठन्डाराम भुँडीहरू पनि घ्याम्पे भुँडीमा परिणत भएको देख्दा मिलाएर बोल्नलाई जिब्रो पनि मिलेकै हुनुपर्ने कुराको अनुभव हुन थालेको भर्खर मात्र हो । केही जिब्रोले जति नै मिलाएर बोले पनि सुन्नेले बुझ्दैन, के काम ! मोटो अनि बाक्लो जिब्रोले बोल्नै जान्दैनन् भने पातलो जिब्रोले बोलेको कुरा पत्याउनै गाह्रो ।

अब प्रसंग बदलौँ ।

जानिफकारहरू संसारको विकाससँग जिब्रोको योगदानलाई लगेर जोड्छन् । यही स्वादे जिब्रोले गर्दा नै संसारले विकासमा यति ठूलो फड्को मार्न सकेको भन्ने उनीहरूको भनाइ छ । म यसलाई स्वादानुसारको विकास भन्ने गर्छु । कोही भातै खाएर बस्छन्, भाते विकास गर्छन् । कोही कमिसन खाएर बस्छन्, कमिसनको विकास गर्छन् ।

सत्ताको स्वाद चाखेकाहरू सत्ताको विकास गर्छन् । स्वाद लिन पल्केका वैज्ञानिकहरू विज्ञानको विकास गर्छन् । लेख्ने स्वादमा रमाएको मजस्तो मानिस साहित्यको विकास गर्छन् । फरक स्वाद, फरक विकास ।

स्वाद नहुँदो हो त जिब्रोको पनि काम हुन्थेन होला । अनि, बेस्वादको यो संसार ढुंगेयुगसम्म पनि आइपुग्दैन थियो होला । यो मेरो अड्कलबाजी मात्रै हो । मेरो यो अड्कलबाजीमा तपाईंको समर्थन नभएमा मलाई केही फरक पर्दैन किनकि, तपाईंको स्वाद र मेरो स्वादमा अवश्य केही न केही अन्तर त छ । हाम्रो कुरो नमिल्नु त्यसैको परिणाम हो, जसको पुष्टि हाम्रो भान्छामा दिनहुँ हुन्छ ।

स्वादे जिब्रोलाई खुसी बनाउने क्रममा म दुईजिब्रे बन्न पुगेजस्तै जिब्रोकै कारणले कोही शकुनि कहलाए त कोही भगवान् श्रीकृष्ण, यस्तै भन्छन् जान्नेसुन्नेहरू । शुकरात हुन् वा शेक्सपियर, आइन्सटाइन हुन् वा न्युटन, हिटलर हुन् वा नेपोलियन, माओ हुन् वा मार्क्स सबै जिब्रो र भुँडीको उपलब्धि बताउँछन् उनीहरू ।

सबैलाई मनपर्ने स्वादले तानिरहेको हुन्छ र हामी त्यो स्वाद पाउन दौड लगाइरहेका हुन्छौँ । यसअर्थमा स्वादे जिब्रो हाम्रो शरीरको एउटा मात्र यस्तो अंग हो, जसले हामीलाई हाम्रो गन्तव्यसम्म पुग्न हरदम मद्दत गरिरहेको हुन्छ ।