काठमाडौं । खेतीयोेग्य जमिन घट्दै जाँदा खाद्य वस्तु आयात दिनप्रतिदिन बढ्दै गएको छ । काम गर्न सक्ने जनशक्ति रोजगारीको खोजीमा दिनदिनै विदेशिएका छन् । गाउँघरका खेतबारी बाँझो हुँदै गएपछि तरकारीदेखि धान तथा चामलसम्म आयात गर्नुपर्ने बाध्यता बढेको हो ।

विदेशमा कमाएको पैसाले खाद्यवस्तु किनेर खाने बढेका छन् । खेतीयोग्य जमिन घडेरीको रूपमा खरिद गर्ने क्रम बढ्दा खाद्यवस्तु उत्पादनमा कमी आउन थालेको छ । सरकारी पक्षबाट खेतीयोग्य जमिनको वर्गीकरण गरेर संरक्षण नगरेसम्म यस्तो समस्या आइरहने विज्ञहरू बताउँछन् ।

पछिल्लो सात महिनामा भारत, चीन, जापान, अमेरिका, नामिबिया, इटली लगायतका मुलुकबाट नेपालमा २३ अर्ब ७० करोड ८६ लाख रुपैयाँको चामल आयात भएको छ ।

जसमा सबैभन्दा बढी भारतबाट चामल आयात भएको छ । भन्सार विभागको तथ्यांकअनुसार माघ मसान्तसम्म भारतबाट मात्रै २३ अर्ब ४६ करोड २८ लाख रुपैयाँको चामल आयात भएको हो ।  

त्यस्तै, चीनबाट चार करोड २४ लाख रुपैयाँको चामल नेपाल भित्रिएको विभागको तथ्यांकले देखाएको छ । विभागका अनुसार नेपालमा अमेरिका, इण्डोनेसिया, भेतनाम, सिंगापुर इटलीबाट पनि चामल आयत हुने गरेको छ ।

चीनबाट मात्र नेपालमा ५२ करोड ८८ लाख ६ हजार ३९७ केजी चामाल आयात भएको तथ्यांकले देखाएको छ । उक्त चामल आयतवापत एक अर्ब ७२ करोड ७७ लाख रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको छ ।

गत वर्षको अन्त्यसम्म नेपालमा ४७ अर्ब ५७ करोड ३६ लाख रुपैयाँको एक अर्ब १३ करोड ५ लाख १६ हजार ४८४ केजी चामल आयात भएको थियो । सो वर्ष अघिल्लो आर्थिक २०७७/७८ को तुलनामा कम चामल आयत भएको देखिन्छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षमा भने ५० अर्ब ७८ करोड ६९ लाख रुपैयाँको एक अर्ब ३३ करोड ४३ लाख ३० हजार केजी चामल आयात भएको थियो ।

आर्थिक वर्ष २०७४/७५ देखि २०७७/७८ सम्म भने चामल आयातमा वृद्धि भएको देखिन्छ । आर्थिक वर्ष २०७४/७५ देखि आर्थिक वर्ष २०७८/७९ सम्म ६१ प्रतिशतले चामल आयातको रकम वृद्धि भएको छ । आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा २९ अर्ब ५३ करोड २३ लाख रुपैयाँको चामल आयात भएको थियो भने २०७५/७६ मा ३२ अर्ब ५९ करोड ५० लाख रुपैयाँको चामल आयात भएको थियो । त्यसैगरी आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा ३३ अर्ब ६५ करोड १४ लाख रुपैयाँको र आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा ५० अर्ब ७८ करोड ६९ लाख रुपैयाँको चामल आयात भएको थियो ।

त्यसपछि आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा ४७ अर्ब ५७ करोड ३६ लाख रुपैयाँको चामल आयत गरिएको थियो । यो वर्ष भारतले खाद्य वस्तु निर्यातमा लगाएको प्रतिबन्धले प्रभाव परेको कृषि मन्त्रालयका पूर्वसहसचिव डा. श्रीराम घिमिरेले बताए । उनका अनुसार पछिल्लोसमय चामल खपतको क्रम घटेकाले पनि केही मात्रामा चामल आयात कम भएको हो ।

“पछिल्लोसमय चामल धेरै खान हुँदैन भन्ने चेतना फैलिएको छ । तर, चामल आयात बढेको बढै छ । उत्पादन पनि वृद्धि भएको छ । यो जनसंख्या वृद्धि र चामल खानेको संख्या बढेर पनि हो,” उनले भने, “आगामी दिनमा धान उत्पादन बढ्ने र चामल खाने कम हुँदै जान सक्छन् ।” त्यस्तै, गत वर्ष धान उत्पादनमा वृद्धि हुनाले पनि चामल आयात कम भएको बताइएको छ ।

पछिल्ला वर्षमा केही मात्रामा आयात घटेको जस्तो देखिएको भएपनि पाँच वर्षको तथ्यांक हेर्दा धान आयातको रकममा उलेख्य वृद्धि भएको देखिन्छ । गत वर्षको सात महिनाको तुलनामा भने यो वर्षको सोही अवधिमा चामल आयातमा कमी आएको छ ।

गत वर्षको सात महिनामा ३२ अर्ब ३८ करोड ७७ लाख रुपैयाँको चामल आयात भएको थियो । सो अवधिमा चामल आयातबापत साढे दुई अर्ब रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको थियो ।

२०७७/७८ मा सबैभन्दा बढी रकमको चामल आयात हुँदा तीन अर्ब ८७ करोड ४३ लाख रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको विभागले जानकारी दिएको छ ।