काठमाडौं । चीनबाट फर्किएका एक नेपालीमा कोरोना भाइरस देखिएको छ । 

स्वास्थ्य मन्त्रालयले शुक्रबार पत्रकार सम्मेलन गरी एक नेपालीमा पनि कोरोना भाइरस फेला परेको जानकारी दिएको हो । 

चीनको उहान सहरबाट हालसालै नेपाल फर्किएका एक विद्यार्थीमा यो भाइरस देखिएको हो । उनको उपचारसमेत भइसकेको छ। बिहीबार उनको रिपोर्ट सार्वजिन भएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।  उनी १३ जनवरीमा उपचारका लागि आएको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ । 

जनवरी ९ मा नेपाल आएका ती विद्यार्थीमा रुघाखोकीको समस्या देखिएको थियो  । स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार उनी जनवरी १३ मा उपचार गर्न अस्पताल पुगेका थिए ।

उनको रिपोर्ट यहाँ चेक गर्दा राम्रै देखिएको भए पनि थप शंका लागेर हङकङ पठाइएको थियो ।

बिहीबार हङकङबाट आएको रिपोर्टमा कोरोना भाइरस देखिएको पुष्टि भएको थियो ।  

स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता महेन्द्र श्रेष्ठले दिएको जानकारीअनुसार उनी अहिले ठीक भइसकेका छन् ।

पहिलो पटक चीनको वुहान प्रान्तमा फेला परेको कोरोना भाइरसबाट २६ जनाको मृत्यु भइसकेको छ । यसबाट वुहान प्रान्तमा करिब एकहजार संक्रमित रहेको चिनियाँ सञ्‍चारमाध्यमहरुले जनाएका छन् । 

यो भाइरस दक्षिण कोरिया, थाइल्याण्ड, जापान, अमेरिका र ताइवानमा पनि कोरोना भाइरसका संक्रमित फेला परेका हुन् । 

त्यहाँ वुहान प्रान्तमा आवातजावतमा पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ । चीन सरकारले कोरोना भाइरस संक्रमितको उपचारका लागि छुट्टै अस्पताल बनाइरहेको छ । 

चीनसँग सिमाना जोडिएको नेपालमा पनि त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा चीनबाट आएका नागरिकको स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने हेल्प डेस्क राखिएको स्वास्थ्यमन्त्रालयले जनाएको छ । 

के हो कोरोना भाइरस ?

वैज्ञानिकहरुका अनुसार यो नयाँ किसिमको कोरोना भाइरस हो । विश्व स्वास्थ्य संगठनका वैज्ञानिकले नयाँ कोरोना भाइरसलाई ‘२०१९–एन सिओभी’ नाम दिएका छन् ।

यसको आकारबाटै नामाकरण ‘कोरोना भाइरस’ भएको हो । जुन इलेक्ट्रोन माइक्रोस्कोपबाट यसको आकार खिच्दा यो सोलारको रुपमा देखिन्छ । सोही कारण पनि यसलाई कोरोना भाइरस भनिएको बताइन्छ ।

कोरोना भाइरस प्रारम्भिक चरणमा हावाबाट सर्छ । चरा र स्तनधारी जनावरको स्वासप्रस्वासबाट यो एकअर्कामा सर्ने गर्छ । अधिकांश संक्रमणका बेला सामान्य ‘फ्लू’ जस्तै लक्षण देखिन्छ ।
यसको संक्रमणबाट ज्वरो आउनु, खोकी लाग्नु, स्वासप्रस्वास छिटोछिटो हुनु, स्वास फेर्न कठिन हुँदै निमोनिया समेत हुनथाल्ने लक्षण देखिन्छ ।

हाल देखिएको ‘२०१९–सिओभी’को कारण सार्स र मार्स कोरोनाको लक्षणसँग मिल्छ । यद्यपि कोरोना भाइरस संक्रमणको उपचारका लागि अहिलेसम्म कुनै भ्याक्सिन वा एन्टिभाइरस उपलब्ध छैन । बरु महामारीको रुप लिनुअघि नै यसबाट बच्न शतर्कता अपनाउनुपर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरुको भनाइ छ ।

के छ नेपालको तयारी ? 

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयअन्तगर्तको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा प्रमुख विवेक लालले चीनमा देखिएको कोरोना भाइरस नेपाल छिर्नबाट रोक्न सबै पर्यटकहरुमा स्वास्थ्य परीक्षणका लागि विमानस्थलमा हेल्थ डेस्क सञ्चालनमा ल्याएको बताए । “यो भाइरसबाट बच्न नेपालले पनि सतर्कता अपनाएको छ,”उनले भने, “हेल्थ डेस्कको माध्यमबाट प्रभावित राष्ट्रबाट आएका मानिसहरुको विवरण संकलन भइरहेको छ ।”

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालका चिकित्सक डा. शेरबहादुर पुनले कोरोना भाइरसको संक्रमण भएमा ज्वरो, खोकी तथा स्वासप्रश्वासमा समस्या देखिने बताए । उनले भने, “यस भाइरसको संक्रमणपछि ज्वरो, खोकी तथा स्वासप्रश्वासमा समस्या देखिनुका साथै संक्रमित व्यक्तिले  हाछ्युँ गर्दा खोक्दा थुक्दा र खकारमार्फत एकबाट अर्को व्यक्तिमा समेत सर्ने हुन्छ ।”

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवारोग अस्पताल टेकुका विशेषज्ञ डा. अनुप बास्तोलाले कोरोना भाइरसका विभिन्न प्रजाति हुने बताउँछन् । चीनमा देखिएको नयाँ प्रकारको कोरोना भाइरस भएको र हालसम्म नेपालमा यस्तो भाइरस नदेखियको उनले बताए ।

उनले भने, “सो भाइरस नेपालमा छिर्न नदिन स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयल विमानस्थलमा स्वास्थ्य हेल्थ डेक्स सुरु गरेको छ । विभिन्न अध्ययन हेर्दा हाल देखिएको सात वटा कोरोना भाइरसहरुमध्ये यो एउटा कारोनो भाइरस रहेका उनले बताए । उँटबाट सर्ने मर्स मानिसबाट मानिसमै पनि सर्ने भाइरस हो भने सार्स जनावरबाट मानिसमा सर्ने भाइरस हो ।” यो भाइरस हालसम्म नेपालमा नदेखिएको उनको भनाइ छ ।

मानिसबाट मानिसमा सर्ने कोरोना भाइरस विश्वव्यापी रूपमा फैलिन सक्ने भन्दै विश्व स्वास्थ्य संगठनले सबै देशलाई सचेत गराएको छ । 

सन् २००२ मा चीनलगायत ३० देशमा चार सयको ज्यान लिएको सार्स रोग कोरोना भाइरसबाटै फैलिएको थियो  । सन् २०१३ मा चीनकै मध्यपूर्वमा देखिएको मर्सजस्ता प्राणघातक रोग फैलाउने कोरोना प्रजातिको भाइरस देखिएको थियो  ।

चिकित्सकहरुका अनुसार कोरोना भाइरसले स्वासप्रश्वास प्रणालीमा संक्रमण गरेर जनावर तथा मानिसको स्वास्थ्यमा असर गर्ने गर्छ ।