काठमाडौं । जम्मू कश्मीरको पहलगाममा भएको आतंकवादी हमलापछि भारतले पाकिस्तानविरुद्ध केही कडा कदम चालेको छ ।

यसमा पाकिस्तानले पनि बदला लिँदै केही निर्णय लिएको थियो । तीमध्ये एक पाकिस्तानले भारतीय विमान कम्पनीहरूका लागि आफ्नो हवाई क्षेत्र बन्द गर्नु हो ।

यसको अर्थ भारतीय विमानहरू अब अन्य देशहरूमा जान पाकिस्तानमाथि उडान गर्न सक्ने छैनन् ।

यस निर्णयअनुसार, बिहीबार (भारतीय समयअनुसार) साँझ ६ बजेपछि कुनै पनि भारतीय विमानलाई पाकिस्तानको हवाई क्षेत्रबाट उडान गर्न अनुमति थिएन । यो घोषणाले बिहीबार नै भारतीय वायुसेवा कम्पनीहरूलाई सक्रिय बनायो ।

पाकिस्तानको यो निर्णयले दिल्लीबाट उडान गर्ने उडानहरूमा सबैभन्दा बढी असर पार्नेछ । यद्यपि, यसले उत्तर भारतका केही अन्य विमानस्थलहरूमा पनि असर पार्ने निश्चित छ, जसमा अमृतसर र लखनऊ पनि समावेश छन् ।

पाकिस्तानी हवाई क्षेत्र बन्द भएपछि दिल्लीबाट मध्य एसिया, पश्चिम एसिया, युरोप, बेलायत र उत्तर अमेरिकामा उडान भर्ने भारतीय कम्पनीहरूले अब आफ्नो रुट परिवर्तन गर्नुपर्नेछ ।

उड्डयन सल्लाहकार तथा एयर इन्डियाका पूर्वकार्यकारी निर्देशक जितेन्द्र भार्गवले बीबीसीलाई भने, "मुम्बईबाट युरोप र अमेरिका जाने उडानहरू धेरै प्रभावित हुनेछैनन् । तर दिल्लीबाट प्रस्थान गर्ने उडानहरूले अहमदाबादबाट डाइभर्ट लिनुपर्नेछ ताकी तिनीहरू पाकिस्तानी हवाई क्षेत्र बाहिर उडान गर्न सकुन् ।"

यसको अर्थ यात्रुहरूको लागि उडान समय बढ्ने हो भने एयरलाइन्सहरूको लागि यसको अर्थ उडानहरूको लागि इन्धन लागत बढ्नु हो । जब यो खर्च बढ्छ, भविष्यमा कम्पनीहरूले यसको भार ग्राहकहरूमा सार्ने र टिकटको मूल्य बढ्ने सम्भावना हुन्छ ।

भारतबाट मध्य एसिया, युरोप, बेलायत र अमेरिका जाने उडानहरूले अरब सागर वा मध्य एसिया हुँदै लामो बाटो लिनुको सट्टा सामान्यतया पाकिस्तानी हवाई क्षेत्र प्रयोग गर्ने गरेका छन् ।

यस्तो अवस्थामा रुट लम्बिँदा एयरलाइन्सको सञ्चालन लागत बढ्ने छ । विमानहरू लामो समयसम्म उडान गर्नुपर्नेछ, जसका लागि बढी इन्धन चाहिन्छ ।

यसबाहेक, पाकिस्तानी हवाई क्षेत्र बन्द हुँदा दिल्ली वा उत्तर भारतका अन्य प्रमुख विमानस्थलहरूबाट पश्चिमतर्फ जाने लामो दुरीको सिधा उडानहरू पनि प्रभावित हुनेछन् किनभने हाल विमानहरू आफ्नो गन्तव्यमा पुग्न १०–१५ घण्टा उडान गर्छन्, तर रुट परिवर्तनका कारण उनीहरूलाई बीचमा कतै अवतरण गर्नुपर्नेछ । यस कारण खर्च बढ्ने निश्चित छ ।

पहिलो, जब कुनै एयरलाइन्स कम्पनीले आफ्नो विमान विमानस्थलमा अवतरण गर्छ, उसले अवतरण शुल्क तिर्नुपर्छ । दोस्रो, विदेशी विमानस्थलमा अवतरण गर्दा त्यहाँबाट पनि इन्धन किन्नुपर्छ, जसको मूल्य भारतको भन्दा बढी हुन सक्छ ।

र तेस्रो, प्रत्येक पाइलटले निश्चित समयको लागि मात्र उडान गर्न सक्छ । यस्तो अवस्थामा, जब विमान सिधा उडानको सट्टा बीच बाटोमा अवतरण गर्नुपर्ने हुन्छ, कम्पनीहरूले थप पाइलटको सेवा लिनुपर्ने सम्भावना धेरै हुन्छ । यसले लागतमा पनि असर पार्नेछ ।

तर, यो प्रतिबन्ध कुन विमानहरूमा लागु हुनेछ ?

यस प्रश्नको जवाफमा जितेन्द्र भार्गव भन्छन् कि पहिले ती विमानहरू जुन भारतमा दर्ता भएका छन् । दोस्रो, यदि कुनै भारतीय वायुसेवा कम्पनीले विदेशमा भाडामा विमान लिएको छ भने, यो कुरा त्यसमा पनि लागु हुनेछ ।

यद्यपि, यसले मुम्बईबाट उडान गर्ने उडानहरूमा कुनै उल्लेखनीय प्रभाव पार्नु हुँदैन ।

भार्गवले भने, "मुम्बईबाट उडान गर्ने उडानहरूले धेरै समस्या भोग्नु पर्दैन । हो, यो सत्य हो कि उनीहरूको उडान समय आधा घण्टाले बढ्न सक्छ । तर दिल्लीबाट उडान गर्ने उडानहरूको लागि, लाग्ने समय धेरै बढ्नेछ ।"