काठमाडौं । व्यवसायीहरूको पहिलो उद्देश्य नाफा हुने भएकाले जहाँ थोरै लगानीमा धेरै मुनाफा आउँछ, त्यहाँ उद्योगीले लगानी गर्ने कलाकार तथा निर्माता दीपकराज गिरी बताउँछन् । 

सामान्यतया लगानी गर्नुअगाडि उद्योगी होस् वा सानो पुँजीमा व्यापार गर्ने व्यक्ति, उसले आफूले लगानी गर्ने क्षेत्रले प्रतिफल दिन्छ अथवा दिँदैन भन्ने हेर्ने उनी बताउँछन् । लगानीकर्ताले यसमा ध्यान दिनुपर्नेमा उनको जोड छ ।

सुरुमा चलचित्र क्षेत्रबाट प्रतिफल कसरी र कति आउँछ भन्ने अध्ययन गरेर आउनुपर्ने दीपक बताउँछन् । बजारमा 'यति करोड कमाइ भयो रे' भनेर आउने हो कि कसरी आउने हो त्यसले धेरै कुरामा अर्थ राख्ने उनको धारणा छ । 

“विनोद चौधरीले चाउचाउबाट कति कमाउँछन् भन्ने कसैलाई थाहा हुँदैन । र, चासो पनि हुँदैन । तर, पूर्णबहादुरको सारङ्गीले कति पैसा कमायो त्यो बच्चाबच्चालाई पनि थाहा हुन्छ,” दीपक भन्छन्, “हाम्रो सिनेमा उद्योग प्रचारमुखी छ । बजारमा जे आउँछ, हाम्रो आम्दानीबारे त्यसमा सतप्रतिशत सत्यता छैन । दर्शक आकर्षित गर्न हामी हाम्रो आँकडालाई बढाइचढाइ गरेर भन्छौँ ।” 

कुन उद्योग कति राम्रो छ भनेर थाहा पाउन त्यसमा प्रवेश नगरी थाहा नहुने दीपक बताउँछन् । नेपाली चलचित्र उद्योग अहिलेसम्म पूर्णरूपमा व्यावसायिक नरहेको उनको भनाइ छ ।

“चिटिक्क परेको सुन्दर घर छ । तर, त्यो घरभित्र व्यावसायिकताको मात्रा धेरै कम छ,” दीपक अगाडि थप्छन्, “पूर्ण बहादुरको सारङ्गी, १२ गाउँ, छक्का पञ्जा–५ चलको चलचित्र उद्योगमा त्यसपछि आएका चलचित्र कति चले । अधिकांश चलचित्रले पोस्टरको पैसा पनि उठेको छैन ।” 

चलचित्र उद्योग नेपालमा मात्र नभएर विश्वभर नै जोखिमपूर्ण रहेको दीपक सुनाउँछन् । नेपालमा बैंकले लोन नदिने उद्योग चलचित्र क्षेत्रमात्र भएको उनको भनाइ छ । चलचित्र बनाउँछु भनेर लोन लिन जाँदा बैंकले नदिनुको कारण यसको उच्च जोखिम भार रहेको दीपकको अनुभव छ । 

जोखिमपूर्ण उद्योग रहेकै कारण धेरै चलचित्र क्षेत्रमा आउँदै नआउने र आएका नदोहोरिने उनी सुनाउँछन् । अहिले कर्पोरेट हाउस चलचित्र उद्योगमा प्रवेश गर्नुको कारण अन्य क्षेत्र आर्थिकरूपमा सुस्ताउनु रहेको दीपक बताउँछन् ।

“अन्य क्षेत्र अहिले सुस्ताएका छन् । यति करोड र उति करोड कमाइ भयो भनेर समाचार आइरहेका छन् । दुई करोडमा बनाएको सिनेमाले ५० करोड कमायो भनेर समाचार आउँछ । यस्तो आश्चर्यजनक कमाइ अन्त कतै हुँदैन,” दीपक अगाडि थप्छन्, “कमाइका यस्ता आँकडाहरूले पनि आकर्षित गरेको हुन सक्छ । तर, जसरी आए पनि उहाँहरूलाई यो क्षेत्रमा निरन्तरता दिने वातावरण हामीले बनाइदिनुपर्छ ।” 

चलचित्रकर्मीले ठूलो व्यापारिक घराना आयो, कमाउने मौका यही भन्नुभन्दा पनि सकेसम्म यसलाई जोगाउने काम गर्नुपर्छ । यस्ता उद्योग आइरहे भने नेपाली चलचित्र उद्योग बलियो हुन्छ भन्ने सोचले काम गर्नुपर्नेमा दीपकको जोड छ । सामूहिक भावनाको विकास गरेर कर्पोरेट हाउसलाई जोगाउनुपर्ने उनको धारणा छ ।

नेपाली सिनेमा उद्योगमा आर्थिक अनुशासन निकै कमजोर रहेको र यो समस्याकै रूपमा खडा भइरहेको दीपक स्वीकार गर्छन् ।

“नयाँ क्षेत्रमा प्रवेश गर्दा यसै पनि अन्योल हुन्छ । त्यहाँ आर्थिक अनुशासन कति हुन्छ, कति विश्वसनीयता हुन्छ, पैसा भएका मान्छे हुन्, यिनीहरूलाई लुट्नुपर्छ भन्ने भावना कति छ यसले ठूलो अर्थ राख्छ,” उनी भन्छन्, “लगानी गर्न आउने व्यक्तिले पनि केही न कही त सोच्नु भएकै होला । बुझेर मात्रै लगानी गर्नुपर्छ । उहाँहरूले समातेको ग्रुप राम्रो र व्यावसायिक छन् भन्ने मलाई पनि विश्वास छ ।” व्यावसायिक धर्म निभाएर लामो समयपछि आएको कर्पोरेट हाउस फेरि फर्किंदैन भन्ने उनको विश्वास छ । 

दीपक ‘छक्का पञ्जा’मा जोडिएको आईएमई यी चलचित्रमा लगानीकर्ताका रूपमा सेयर लिएर नआएको प्रस्ट पार्छन् । नेपाली चलचित्रकर्मी र सिनेमालाई सहयोग गरौँ भनेर निरन्तर सहयोग गरिरहे पनि निश्चित प्रतिशत सेयर लिएर नआएको उनको दाबी छ ।