काठमाडौं । सरकारले सातवटै प्रदेशबाट जलनको निःशुल्क उपचार सेवा सञ्चालन गर्ने निर्णय गरेको छ । कात्तिक २ गतेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले उपचार खर्च बेहोर्न नसक्ने नागरिकलाई कस्मेटिकबाहेकका जलन उपचारको व्यवस्था निःशुल्क गर्ने निर्णय गरेको हो ।

निःशुल्क उपचारबारे स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले पेस गरेको कार्यविधि मन्त्रिपरिषद्ले शुक्रबार स्वीकृत गरेको हो । आगामी महिनादेखि नै सातै प्रदेशबाट सेवा सञ्चालन गर्ने मन्त्रालयको तयारी छ । अहिले केन्द्रीयस्तरमा वीर, पाटन, टिचिङ अस्पतालबाट जलनको निःशुल्क उपचार सेवा प्रवाह भइरहेको छ । 

यस्तै, निजीतर्फ कीर्तिपुर अस्पतलाले बर्न उपचार केन्द्रको रूपमा सेवा दिइरहेको छ । सुष्मा कोइराला मेमोरियल अस्पतालमा पनि जलनको उपचार हुँदै आएको छ । 

के छ कार्यविधिमा ?

जलनको उपचार निःशुल्क गर्न स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले तयार पारेको कार्यविधिमा वीर अस्पतालले केन्द्रीय अस्पतालको सेवा दिने उल्लेख छ ।

प्रदेशस्तरबाट कोसीमा बीपी कोइराला राष्ट्रिय स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरान, मधेसमा नारायणी अस्पताल वीरगन्ज, गण्डकीमा पोखरा स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, लुम्बिनीमा भेरी अस्पताल नेपालगन्ज, कर्णालीमा सुर्खेत प्रादेशिक अस्पताल र सुदूरपश्चिममा सेती प्रादेशिक अस्पताल, धनगढीले जलनको उपचार सेवा दिने छन् ।

कस्ता कस्ता उपचार निःशुल्क हुन्छन् ?

मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. प्रकाश बुढाथोकीका अनुसार, जलनको प्राथमिक उपचारदेखि अंगभंग भएकाको समेत उपचार निःशुल्क गर्ने कार्यविधिमा उल्लेख छ । जसमा इमर्जेन्सी सेवा, सामान्य जलनका बिरामीको प्राथमिक उपचार, आईसीयूबाट हुने उपचार, शल्यक्रिया, अंगभंग भएमा कृत्रिम अंग र अत्यावश्यक भागहरूमा प्लास्टिक सर्जरीसम्मको उपचार समेटिएको छ ।

नेपालको हकमा प्लास्टिक सर्जरी र कृत्रिम अंग निकै महँगो उपचार विधि मानिन्छ । तर, आवश्यकता र औचित्य हेरेर यी सेवाहरू पनि निःशुल्क गरिने डा. बुढाथोकीले बताए । 

“अनुहार वा अन्य अंगमा असर नै पर्ने गम्भीर अवस्था भए प्लास्टिक सर्जरी पनि निःशुल्क हुन्छ । तर, राम्रो देखिनकै लागि गरिने कस्मेटिक सर्जरी चाहिँ निःशुल्क हुँदैन,” उनले भने ।

जटिल प्रकारको जलनको शल्यक्रिया तथा जीवनयापनसम्मको उपचार पद्धति निःशुल्क हुने कार्यविधिमा उल्लेख छ । त्यसैमा अंगभंग भएमा कृत्रिम अंग जोड्ने पनि समेटिएको छ । 

कुन अस्पतालबाट कस्ता सेवा ?

जलनको निःशुल्क उपचार गर्न बनेको कार्यविधिमा प्रमुख अस्पतालको रूपमा वीरले सेवा दिने उल्लेख छ । यसबाहेक प्राथमिकदेखि शल्यक्रिया, आईसीयूलगायत सेवा प्रदेशस्तरबाटै दिइने छ । 

प्रदेश अस्पतालहरूमा हाल भएका जनशक्ति थप गरी छात्रवृत्तिका चिकित्सक तथा अन्य विशेषज्ञहरू पनि केन्द्रले पठाउने गरी गृहकार्य गरिएको प्रवक्ता बुढाथोकीले बताए । 

कीर्तिपुर अस्पतालमा हाल भएको चाप कम गर्न वीर अस्पतालमा भर्खरै पुनः सञ्चालनमा आएको जलन उपचार केन्द्रलाई अझै सक्रिय गराउने मन्त्रालयको योजना छ । केन्द्रले गएको भदौ २८ गतेदेखि १० वटा जनरल बेड, पाँच आईसीयू र तीनवटा अप्रेशन थिएटरमार्फत सेवा दिन थालेको छ ।

यसबाहेक पाटन अस्पताल, त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा हाल सञ्चालन भइरहेको सेवालाई अझै चुस्त दुरुस्त बनाउने मन्त्रालयको योजना छ । प्रदेशस्तरीय अस्पतालबाट हुन नसकेको उपचारका निम्ति यिनै अस्पतालमा रिफर गरिने छ ।

जलनको उपचारका निम्ति सरकारी अस्पताललाई नै प्राथमिकतामा राखेर कीर्तिपुर अस्पतालसँग कार्यविधिअनुसार छुट्टै सम्झौता गरिने प्रवक्ता बुढाथोकीले जानकारी दिए ।

कसरी गर्छ मन्त्रालयले बजेट व्यवस्थापन ?

चालु आर्थिक वर्षमा जलनको निःशुल्क उपचारका निम्ति झन्डै साढे नौ करोड रुपैयाँ बजेट छुट्याउनुपर्ने मन्त्रालयको अनुमान छ । सो रकम मन्त्रालयले आफ्नै बजेटबाट खर्च गर्ने तयारी गरेको छ । आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासिकदेखि रकमान्तर गर्न मिल्ने बजेट जलनको उपचार सेवामा खर्च गर्ने मन्त्रालयको योजना छ । 

आगामी आर्थिक वर्षदेखि भने बजेटमा नै पार्ने गरी अर्थ मन्त्रालयसँग सहमति भएको बुढाथोकीले बताए । यसबाहेक प्रदेशस्तरका अस्पतालले दाताको सहयोग पनि लिन सक्ने गरी कार्यविधि बनाइएको छ ।