काठमाडौं । काठमाडौंको बसुन्धरास्थित बसुन्धरा अटोइन्जिनियरिङका शिवरुद्र कर्माचार्यले शवदाह उपकरण (मेसिन) बनाएका छन् । यो मेसिनले निकै कम खर्चमा सहज र धुवाँ एवम् गन्धसमेत नआउने किसिमले शवदहन गर्नसक्ने उनको भनाइ छ ।

फलामका पाताबाट बनेको यो मेसिनमा कपाश, बत्ती वा पूरानो कपडा र तेल राखेर शवलाई आगो लगाउन सकिन्छ । थोरै मात्रामा आगो सुरु गर्ने सामग्री राखेपछि त्यसमाथि शव राखेर आगो लगाउन सकिने र ४५ मिनेटमा शव जलिसक्ने उनको भनाइ छ । त्यसका लागि मेसिनमा राँगाको मासु र हड्डीहरु राखेर परीक्षण गरिएको उनले बताए ।

आगो लगाइसकेपछि त्यसलाई हावाले निरन्तर जल्न मद्दत गर्छ । हावा दिनका लागि बाकस जस्तो यो मेसिनको अगाडितिर पङ्खा जोडिएको छ ।  फलामको पाताले बनेको बाकसजस्तो यसभित्रभित्रैबाट शवको तलदेखि माथिसम्म हावा जानेगरी छिद्र बनाइएको छ ।

यसरी हावाले शवलाई निरन्तर जलिरहन मद्दत गर्ने उनको भनाइ छ ।

“सुरुमा आगो लगाउन तेल र कपडा चाहिने हो, त्यसपछि शव पूरै जल्दै जान्छ र हावाले मद्दत गर्छ,” उनले भने । पङ्खालाई बिजुली, सोलार वा ब्याट्रीबाट चलाउन सकिने हुँदा यो मेसिन देशका हरेक ठाउँमा आवश्यकतानुसार प्रयोग गर्न सकिने उनको भनाइ छ ।

“यसलाई विस्तारै थप सुधार गर्दै लगेर देशभर शवदहनका लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ । सरकारले, वडा, स्थानीयतहले यसलाई लैजान सक्छन्,” कर्माचार्यले भने । यसलाई पाँचदेखि दशलाख रुपैयाँमै बनाउन सकिने उनको भनाइ छ ।

“विदेशबाट ल्याइने मेसिनलाई करोडौं पर्छ, विद्युत् पनि धेरै खपत हुन्छ । यो बनाउन पनि र जलाउन पनि सस्तो पर्छ, पङ्खाले बढीमा बिजुलीका लागि सय रुपैयाँ खर्च होला,” उनले भने ।

पछिल्लो समय सहरीकण बढ्दै जाँदा शव जलाउने ठाउँ ‘घाट’का लागि उपयुक्त ठाउँ पाउन असहज स्थिति बनेको छ । सहरी क्षेत्र र गाउँहरुमा समेत सरकारी पहलबाट यसलाई प्रयोगमा ल्याउँदा काठ दाउराको बचत पनि हुने र सहज हुने उनको भनाइ छ ।

मंगलबार बसुन्धरा अटोइन्जिनियरिङमै यसको दोस्रो पटकको परीक्षण गरेका छन् । परीक्षणका लागि राँगोको हड्डी र मासुहरु मेसिनमा राखेर जलाइएको थियो । 

परीक्षणमा आविष्कार केन्द्रका अध्यक्ष महाविर पुन र अन्य व्यक्तित्वहरु उपस्थित थिए । पुनले यो वातावरणमैत्री हुने र शवदहनका लागि सहज विकल्पन हुने टिप्पणी गरेका छन् । पुनले सामाजिक सञ्जालमा एक भिडियो सार्वजनिक गर्दै सफल परीक्षण भएको बताएका छन् । 

“यसले वन जंगल बचाउन र वातावरण संरक्षणमा मद्दत गर्छ,” उनले भनेका छन्, “अब अर्को परीक्षण साँच्चिकैको मान्छेको शव जलाएर गरिनेछ ।” परीक्षण सफल भएसँगै सरकारले चाहेमा आवश्यकताअनुसार यसलाई देशभर प्रयोगमा ल्याउन सकिने उनले बताएका छन् ।

दाउरा प्रयोग नगरिकन लाश जलाउने अनुसन्धानको परीक्षण गरेको भिडियो हेर्नु होस् ।🙏🙏 यसमा साधारण विज्ञानको सिद्धान्तलाई व्याबहारिक विज्ञानमा ढालिएको मात्र हो। एउटा बिजुलीको मोटरले हावामा रहेको धेरै भन्दा धेरै अक्सिजन फालिएको छ र अक्सिजनले लाश जलनमा मदत गरेको छ । यसको आइडिया… pic.twitter.com/HoUHj9k9UK

— Mahabir Pun (@MahabirPun) July 23, 2024

यसको लम्बाई साढे ६ फिट छ । अहिले परीक्षणका लागि ३ हर्सपावरको पङ्खा प्रयोग गरिएको तर, सानो पङ्खाले नै पुग्ने उनको भनाइ छ ।