काठमाडौं । माओवादी पूर्वलडाकु कालीबहादुर खाम ‘विविध’ घटनाको १६ वर्षपछि पक्राउ परे । काठमाडौं प्रहरी परिसरको विशेष टोलीले पूर्वी रुकुमका खामलाई ठमेलबाट मंगलबार पक्राउ गरेको हो । उनलाई आजै जिल्ला प्रहरी कार्यालय चितवन लैजाने तयारी भइरहेको परिसरका एसपी नवराज अधिकारीले जानकारी दिए ।

वर्षौंसम्म प्रहरीलाई छक्काउँदै आएका खाम अन्ततः प्रहरीको फन्दामा परिछाडे । काठमाडौंको टोखामा बस्दै आएका खामबारे पछिल्लो समय प्रहरीले सूचना संकलन गरिरहेको थियो । उनी दिउँसोको समयमा भने ठमेल आसपासमा जाने गर्थे । त्यही सूचनाको प्रहरीले पछ्याइरहेको थियो । ठमेलमा आउने भरपर्दो सूचना पाएको काठमाडौं प्रहरीको टोली मंगलबार बिहानदेखि नै खाम आउने गरेको ठमेलस्थित सञ्चयकोष भवनको एक चिया पसलमा गएर बसेका थिए ।

प्रहरीको टोली पुगेको दुई घण्टासम्म पनि खाम चिया पसलमा पुगेनन् । फर्किने तयारी गरेकै बेलो खाम जस्तै देखिने मान्छे चिया पसल भित्र छिरे । प्रहरीको टोली खामको पुरानो फोटो लिएर बसेको थियो । उनीहरूले खामनजिकै बसेको टेबलमै पुगेर फोटो र उनीबारे भेरिफाइ गरे । उनको पर्खाइले पट्यार लागेका प्रहरी जब खाम नै हो भन्ने अवस्थामा पुगे त्यसपछि भने हौसिए । प्रहरी आफ्नो पर्खाइमा बसेकोबारे खामले भने कुनै भेउ पाउन सकेनन् । चिया पिउँदै गर्दा प्रहरीको टोली समेत उनी बसेको टेबलमै पुगेर बसे ।

सादा पोसाकमा खटिएका उनीहरूले आफूहरू प्रहरी परिसर काठमाडौंबाट खटिएको प्रहरी टोली भएको भन्दै कार्यालय जान आग्रह गरे । तर, उनी सामान्य अवस्थामा देखिए ।

जवाफमा खामले भनेको कुरा उद्धृत गर्दै पक्राउ गर्न पुगेका प्रहरी अधिकारीले भने, “मैले पनि पुरानो केस सल्टाउन चाहेको छु । त्यो केसले मलाई पनि जहिले सतायो । त्यो बेलाको कमान्डरको हैसियतले मैले जिम्मा लिएको मात्रै हो । म प्रत्यक्ष संलग्न छैन ।” काठमाडौं प्रहरीका एसएसपी भूपेन्द्र खत्रीले पनि लामो समयको सूचना भेरिफाई गर्दा खाम पक्राउ परेको बताए ।

यस्तो छ घटनाको पृष्ठभूमि
माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आएपछि चितवनको शक्तिखोरमा राखिएको थियो– तेस्रो डिभिजन कार्यालय । उक्त डिभिजनको जनसम्पर्क कार्यालय भनेर व्यवसायी रामहरि श्रेष्ठको घर कोटेश्वरमा राखेका थिए । श्रेष्ठकै घरबाट २०६४ चैत १४ गते जनमुक्ति सेनाले संकलन गरेर राखेको १७ लाख रुपैयाँ र एउटा पेस्तोल चोरी भयो ।

त्यही घटनाको अनुसन्धान गर्ने भन्दै अर्का माओवादी कमान्डर गोविन्दबहादुर बटालासहितको टोलीले श्रेष्ठ र कार्यालयको सुरक्षामा खटिएका माओवादी लडाकु केशव अधिकारी, गंगाराम थापा र घरधनी श्रेष्ठलाई अपहरणकै शैलीमा चितवनको शक्तिखोर पुर्‍याए ।
श्रेष्ठसहित तीनजनामाथि नै डिभिजन कार्यालयभित्र यातनासहित सोधपुछ थाले माओवादी लडाकुहरूले । त्यही बेला श्रेष्ठले आफूसँगै नियन्त्रणमा रहेका माओवादी लडाकुहरूले नै चोरी गरेको बताए ।

तर, अधिकारी र थापाले आफ्नो ‘नाम पोलेको’ भन्दै श्रेष्ठलाई ०६५ वैशाख ३१ गते बिहान कुटपिट गरेर घाइते बनाएका थिए । उनलाई उपचारका लागि अस्पताल लैजादै गर्दा बाटोमै मृत्यु भएको थियो तर, नारायणी नदीमा फालेको विवरण शक्तिखोर डिभिजनले ०६५ जेठ ३ गते चितवन प्रहरीमा नै निवेदन पठाएको थियो ।

चोरीको रकम र पेस्तोल भने पछि श्रेष्ठको घरको भर्‍याङमुनी भेटिएको थियो । तर, माओवादी पटक–पटक सत्तामा हुँदा श्रेष्ठ हत्या प्रकरणको अनुसन्धान हुन सकेको थिएन ।यस बीचमा बटालासहित अधिकारी र थापा पक्राउ परेर पनि छुटिसकेका छन् । उनीहरूले सफाई पाएर छुटेका हुन् । तर, खाममाथि भने हत्याको १६ वर्षपछि अनुसन्धान सुरु हुने भएको हो ।

लुटपाटमा पनि संलग्न
श्रेष्ठको हत्यादेखि नै खाम प्रहरीको फरार सूचीमा थिए । तर, शक्तिको आडमा प्रहरीले उनलाई पक्रिन सकेन । खामले भने आपराधिक गतिविधि बढाउँदै गए । फरार खामलाई माओवादीले एक समय राष्ट्रिय सुरक्षा विभागको जिम्मेवारी नै दिएको थियो ।

तर, प्रहरी अधिकारीका अनुुसार २०६७ असारमा चिनियाँ व्यापारी लुटपाटमा समेत खामको संलग्नता देखिएको थियो । खामसहितको समूहले गोगंबुस्थित नवमित्र गेष्ट हाउसमा यार्सागुम्बा किन्न आएका चिनियाँलाई लुटेका थिए । उक्त घटनामा काठमाडौं प्रहरीले दर्जन आरोपीलाई पक्राउ गरे पनि खाम भने पक्राउ पर्नबाट जोगिएका थिए ।