काठमाडौं । राष्ट्रिय ध्वजाबाहक नेपाल वायुसेवा निगमको जहाज इन्जिन मर्मत नहुनु नियमितजस्तै बनेको छ । निगमसम्म दुई न्यारोबडी, दुई वाइडबडी र दुई वटा ट्विनअटर जहाज छन् ।

पछिल्लो दुई वर्षमा निगमको दुई न्यारोबडी जहाज करिब ७२२ दिन भाडाको इन्जिनबाट उडान भर्ने गर्छ । निगमसँग सम्झौता भएको म्याद सकिँदा पनि इन्जिन मर्मत गर्ने कम्पनीले मर्मत गरिदिँदैनन् । निगम व्यवस्थापन पनि त्यसविरुद्ध कानुनी कारबाहीमा पनि जान सकेको छैन ।

त्यसको पछिल्लो उदाहरण हो ‘न्यारोबडी लुम्बिनी जहाज’ । उक्त जहाजको इन्जिन २०२३ को जुलाई ३० मा बिग्रिएको थियो । उक्त जहाजको इन्जिन मर्मत गर्न निगमले २०२३ को सेप्टेम्बर ३० मा इन्जिन इजरायल पठाइएको थियो ।

उक्त जहाजको इन्जिन मर्मत ६५ दिनमा गरी दिने सम्झौता भएको थियो । इन्जिन मर्मत गर्न पठाएको १७९ दिन भएको छ । तर, अझै जहाजको इन्जिन मर्मत हुन सकेको छैन ।
 
कुन जहाजको भाडा इन्जिन कहिले र कति दिन ?

नाइन एन ए के डब्लू (सरगमाथा) जहाजको इन्जिन सन् २०२१ को डिसेम्बर २७ मा कतारमा बिग्रियो । उक्त जहाजको इन्जिन कतारको दोहामा अवतरणपछि ‘पार्किङ वे’मा लैजाँदै गर्दा बिग्रिएको थियो । इन्जिन बिग्रिएपछि जहाज कतारमा दुई महिना ग्राउन्डेड भयो ।

कतारमा ग्राउन्डेड भएको जहाज २०२२ को मार्चमा ५ देखि भाडाको इन्जिन प्रयोग गरेर उडानमा आयो । निगमले एमटीयूसँग दैनिक २ हजार डलरमा इन्जिन भाडामा लिएर जहाज उडानमा ल्याएको थियो ।

भाडाको इन्जिन निम्ति प्रत्येक दिन उडान हुँदा/नहुँदा पनि दुई हजार डलर तिर्नुपर्ने हुन्छ । निगमले उक्त लुम्बिनी जहाजमा भाडाको इन्जिनका लागि तीन लाख ५८ हजार अमेरिकी डलर बेहोरिसकेको छ । भाडाको इन्जिन प्रयोग गरेर उडानमा ल्याएको उक्त जहाजको २०२२ को जुलाई ३० मा फेरि अर्को इन्जिन बिग्रियो । सेप्टेम्बर ३० सम्म ग्राउन्डेड भयो ।

जहाज ग्राउन्डेड हुँदा निगमले त्यही कम्पनीको इन्जिन भाडामा लिँदै प्रयोग गरिरहेको थियो । जहाज उडानमा नरहेपनि इन्जिन भाडावापत दैनिक २ हजार डलर खर्चिरह्यो । सेप्टेम्बर ३० मा मर्मत भएको इन्जिन प्रयोग गरेर जहाज उडानमा ल्याइयो । भाडामा लिइएको इन्जिन भाडामा नै प्रयोग गरिराखियो । तर मर्मतका लागि पठाइएको इन्जिन एक वर्षसम्म पनि मर्मत भएन ।

त्यही बीचमा फेरि २०२३ को जुलाई १७ मा एयरबस ३२० को इन्जिनमा समस्या देखियो । सेप्टेम्बर २०२२ मा मर्मतका लागि पठाइएको जहाज त्यो बेलासम्म मर्मत भएको थिएन । २०२२ को सेप्टेम्बरमा मर्मतका लागि पठाइएको इन्जिन २०२३ को अगष्टमा मात्रै मर्मत भयो ।

अगष्ट १२ मा भाडाको इन्जिन छाडेर मर्तत भएको इन्जिन जहाजमा प्रयोग गरेर उडानमा ल्याइयो । तर त्यो बेलासम्म अर्को नाइन एकेएक्स जहाजको इन्जिनमा समस्या देखिएर ग्राउन्डेड भएको थियो ।

निगम व्यवस्थापनले त्यो बेलासम्म भाडामा प्रयोग भएको इन्जिन उक्त जहाजमा प्रयोग गरेन । पहिले भाडामा लिएको इन्जिनको सम्झौता २०२३ अगष्ट ३० अर्थात् ५४३ दिनमा अन्त्य ग¥यो । निगमले यतिबेला इन्जिन प्रयोग गरेबापत १० लाख ८६ हजार अमेरिकी डलर तिर्नुपरेको थियो । 

त्यही बीचमा इन्जिन मर्मत तथा भाडाका लागि भन्दै ‘इजरायल एरोस्पेस इन्डस्ट्रिज’ (आईएआई) छनोट गर्‍यो ।

जुलाई १७ मा बिग्रिएको इन्जिन मर्मत गर्न सेप्टेम्बर ३० मा इजरायल पठाइयो । उता पठाएको १० दिनपछि ब्रिगिएको इन्जिन मर्मतका लागि छाड्दै भाडाको इन्जिन प्रयोग गरेर उडानमा ल्याइयो । नाइन एन एकेएक्सकै अर्को इन्जिनमा पुनः समस्या २०२३ नोभेम्बर ३० मा जहाज त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा ग्राउन्डेड भयो । 

उक्त जहाज जनवरी १२ मा इजरायलस्थिल आईएआईमा पठाइएको थियो । सेप्टेम्बर ३० मा मर्मतका लागि छोडिएको इन्जिन मर्मत ६५ दिनमा गर्नुपर्ने थियो । तर १७९ दिन बितिसम्दा पनि इन्जिन मर्मत हुन सकेको छैन ।

जहाजको इन्जिन समयमा मर्मत हुन नसक्दा उडान तालिका नै प्रभावित भएको छ । यस प्रत्यक्ष असर आम्दानीदेखि हिस्सामा समेत असर परेको छ ।