काठमाडौं । २१औँ सत्याग्रहका निम्ति चिकित्सा शिक्षा सुधार अभियन्ता डा. गोविन्द केसी शुक्रबार कैलालीको गेटास्थित प्रस्तावित सहिद दशरथ चन्द राष्ट्रिय स्वास्थ्य विज्ञान विश्वविद्यालय पुगे । ७२ घण्टे सत्याग्रह गेटा मेडिकल कलेज (प्रस्तावित विश्वविद्यालय)मा नै बस्ने केसीपक्षको तयारी थियो ।

तर, दुईबुँदे मागसहित शुक्रबार साँझ गेटा पुग्दा परिस्थिति तयारीअनुरूपको भएन । विश्वविद्यालय संघर्ष समिति र डा. केसीपक्षबीच झन्डै मुठभेडको अवस्था सिर्जना भयो ।

दुईबुँदेमध्ये डा. केसीको एउटा माग थियो, गेटामा स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान सञ्चालनमा ल्याउने आफूसँगको सम्झौता तत्काल कार्यान्वयन गर्नुपर्ने ।

मागको दोस्रो बुँदामा लेखिएको ‘स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान’ भन्ने शब्दमा विश्वविद्यालय संघर्ष समितिले आपत्ति जनायो । सहिद दशरथ चन्द राष्ट्रिय स्वास्थ्य विज्ञान विश्वविद्यालय सञ्चालनका निम्ति सरकारले तयारी नै अघि बढाइसकेको अवस्थामा डा. केसीको माग किन प्रतिष्ठानमा सीमित ? भन्ने समितिको प्रश्न थियो ।

संघर्ष समितिका संयोजक लोकराज पाण्डे भन्छन्, “हामी २०६५ सालदेखि सुदूरपश्चिममा एउटा विश्वविद्यालय हुनुपर्छ भनेर लडिरहेका छौँ । डा. केसी किन प्रतिष्ठानको माग राखेर सत्याग्रह बस्नुहुन्छ ? आज देशमा २१ मेडिकल कलेज र आठवटा विश्वविद्यालय सञ्चालनमा रहँदा सुदूरपश्चिमले एउटा विश्वविद्यालय किन नपाउने ?”

उनले डा. केसीको कार्यप्रति असन्तुष्टि जनाए । “राष्ट्रियसभाले सर्वसम्मतले पास गरिसकेको विश्वविद्यालयको विषय प्रदेश राजधानीमा बनाउने कुरा हो, आर्थिक संकट रहेको बेला कहाँ हुन्छ भन्नलाई उहाँ सरकारको को अधिकारी हो ?,” पाण्डेको प्रश्न छ ।

यही विषयमा छलफल हुँदा डा. केसीले सुदूरपश्चिममा विश्वविद्यालय हुन सक्दैन भन्ने तर्क राखेपछि अस्पताल परिसरमा अनशन बस्न रोक लगाइएको पाण्डेको भनाइ छ ।

तर, केसीपक्षले सत्याग्रह प्रतिष्ठान वा विश्वविद्यालयका नाममा नभई सरकारसँग यसअघि भएका सम्झौता कार्यान्वयनका निम्ति दबाब मात्र भएको जिकिर गरेको छ ।

“उहाँ (डा. केसी)ले गेटा प्रतिष्ठान वा मेडिकल कलेजमा मात्रै सीमित हुनुपर्छ भन्नुभएको हुँदै होइन । तर, यसअघि २०औँ सत्याग्रहमा भएको सहमतिअनुसार आगामी फागुनदेखि ३०० बेडको अस्पताल सञ्चालनमा ल्याइयोस् भन्ने माग राखिएको हो,” डा. केसीका सहयोगी डा. अमृत जैशीले भने ।

गेटा विश्वविद्यालय हुँदा आफूहरूलाई आपत्ति नभएको उनको भनाइ छ । “गेटा विश्वविद्यालय हुँदा उहाँ (डा. केसी)लाई आपत्ति वा विमति होइन । तर, यसअघिको सम्झौताअनुसार पहिले ३०० बेडको काम सुरु हुनुपर्‍यो । सोहीअनुसारको स्रोत–साधन र पूर्वाधारको व्यवस्था हुनुपर्‍यो । नियामक कानुन बन्नुपर्‍यो भन्ने अहिलेको माग हो,” डा. जैशीले स्पष्ट पारे ।

सरकारले डा. केसीसँग सहमति गरेको मितिमा ३०० बेडको अस्पताल सञ्चालन गर्न आलटाल गर्नु र विश्वविद्यालयको प्रक्रिया अघि बढाइनुले सुदूरपश्चिममा अर्को निजी अस्पताल खोल्न दिने खेल भइरहेको त छैन भन्ने केसी पक्षको आशंका छ ।

त्यसो त गेटामा पूर्ण सेवासहितको ३०० बेड अस्पताल तत्काल सञ्चालन गर्नुपर्ने संघर्ष समिति र डा. केसी दुवै पक्षको साझा धारणा छ ।

२०औँ सत्याग्रहका क्रममा डा. केसी र सरकारबीच ०७९ असोज ८ गते १० बुँदे सहमति भएको थियो । गेटा मेडिकल कलेजलाई आवश्यक कानुनी प्रक्रिया पुर्‍याएर स्रोत–साधन, उपकरणलगायत व्यवस्था गरी ०८० फागुन १० गतेभित्र चिकित्सा शिक्षाका शैक्षिक कार्यक्रम सुरु गर्ने सहमति थियो ।

सम्झौतापत्रमा डा. केसी र सरकारका तर्फबाट वार्ता टोलीका संयोजक एवं प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयका तत्कालीन सचिव डा. गणेशप्रसाद पाण्डेयले हस्ताक्षर गरेका थिए ।

उता, शुक्रबारदेखि धनगढीस्थित लक्ष्मीनारायण मन्दिरको धर्मशालामा बसेका डा. केसीको स्वास्थ्य अवस्थामा आइतबारदेखि समस्या देखिएको छ ।

१० दिनअघि पित्तथैलीको शल्यक्रिया गराएका डा. केसीको ‘ब्लडप्रेसर लो’ र पिसाबमा किटोनको ‘लेभल’ बढी देखिएको छ । कमजोरीका कारण आइतबारदेखि उनले बोलचाल समेत कम गरेका छन् । चिसोका कारण उनलाई धर्मशालाकै सानो कोठामा सारिएको छ ।

डा. केसी ७२ घण्टे अनशन बस्ने निर्णयसहित धनगढी पुगेका थिए । तर, स्वास्थ्य अवस्थाका कारण सोमबार दिउँसो अनशन तोड्ने उनको तयारी छ ।