काठमाडौं । लामो समयको अन्तरालपछि बुधबार नेपाली कांग्रेस शेखर समूहको बैठक बस्यो, जहाँ नेताहरूले मन माझामाझ गरेको दाबीबीच समूहका एक नेता गगनकुमार थापाको अभिव्यक्ति यतिबेला चर्चाको शिखरमा छ ।

टिमका नेता शेखर कोइराला र महामन्त्री गगनकुमार थापाका निकट नेताहरूको भनाइमा, थापाले संसदीय दलको नेता परिवर्तन गर्नुपर्नेमा स्पष्ट धारणा राखेका छन् ।  जसका लागि आफूले त्याग गर्न पछि नपर्ने भन्दै थापाले कोइरालालाई संसदीय दलको नेतामा प्रस्ताव गरेका छन् ।

थापा २०७९ पुस ६ गते संसदीय दलको नेतामा पराजित भएका थिए । संस्थापनइतर समूहबाट चुनाव लडेका थापा पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवासँग ३९ मतान्तरले दलको नेतामा पराजित हुनुपरेको थियो । 

थापालाई त्यसबखत आफ्नै टिमबाट समेत धोका भएको थियो ।  अर्थात् उनले टिमकै मत पनि पाएनन् र दलको नेतामा निराशा भोग्नुपरेको थियो । त्यसयता पनि थापाले निरन्तर दलको नेता बदल्ने आफू प्रयासरत रहने सार्वजनिक मञ्चबाट बताउँदै आएका छन् । 

२३ असार २०८० काठमाडौंको बूढानिलकण्ठमा आयोजित कार्यक्रममा उनले आफू एक पटक पार्टीको संसदीय दलको नेतामा पराजित हुँदैमा नथाकेको बताएका थिए ।  उनले थापाले आफू प्रधानमन्त्री बन्ने प्रयासमा रहेको भन्दै संसदीय दलको नेता विधिसम्मत् परिवर्तन गरिछाड्ने भनेका थिए । 

“म त क्लियर छु हेर्नुस्, विधिभित्रै रहेर यो कुरा गरिरहेको छु । म कांग्रेसको सांसद हुँ, यो बदल्नुपर्छ भनेर नै संसदीय दलको नेता हुने कोसिस गरेको हुँ । मैले सबै साथीहरुको मन चित्त त बुझाउन सकिनँ । तर म थाकेको छैन, हारेको छैन,” थापाले भनेका थिए, “कांग्रेसले प्रधानमन्त्री बनाउन पाउने अवस्था आउँदा भूतपूर्व भइसकेकालाई प्रधानमन्त्री बन्न दिनु हुँदैन । त्यसकारणले गर्दा फेरि कांग्रेसको संसदीय दलको नेता बदल्ने कुरामा म लाग्छु । त्यसलाई बदल्न सके आफू बन्छु, नसके अरुलाई बनाउँछु, तर बदल्नुपर्छ भन्नेमा छु ।”

थापाले त्यसपछि पनि निरन्तर संसदीय दलको नेता बदल्ने कुरा गरिरहेका छन् । विशेषगरेर कार्यकारी प्रमुखमा पनि अब पुराना र ‘टेस्टेड’ अनुहारलाई चुनौती दिइरहेका छन् ।  २०७९ मंसिरमा भएको निर्वाचनअघि जनतासँग मत माग्दै उनले आफू प्रधानमन्त्री बनेर देश परिवर्तनको संवाहक बन्ने उनले स्पष्टसँग जनतासँग वाचा गरेका थिए । 

त्यहीअनुसार उनले दलको नेता बन्दै प्रधानमन्त्री बन्ने प्रयास पनि गरे । तर, समूहबाट साथ नपाएपछि उनको जुन वाचा पूरा हुन सकेन ।  यसरी दलको नेता बदलेर प्रधानमन्त्री बन्ने अथक प्रयासमा रहेका थापाले बुधबार एकाएक किन फरक प्रस्ताव अघि सारे त ? थापाले कोइरालालाई दलको नेतामा किन अघि बढाए त ? साच्चै दलको नेता परिवर्तनका लागि मैदान सहज भएको हो त ? नेता कांग्रेस वृत्तमा टीकाटिप्पणी चलिरहेको छ ।

“सिङ्गो पार्टीको रूपान्तरण र आमजनतामा देखिएको निराशा चिर्न हामी लाग्नुपर्छ । सम्पूर्ण विकृति सुधार गर्ने र सच्याउने काम कांग्रसको हो,” समूहका प्रभावशाली नेता अर्जुनरसिंह केसी भन्छन्, “देखिएका कुशासन अन्त्य गर्नुछ । पार्टीमात्र होइन, देश रूपान्तरण गर्नुछ । कुशासनको अन्त्य गर्ने काम यो समूहले गर्नुपर्छ । तिक्तता कायम गरेर बस्न जरूरी छैन ।”

विवादबीच समूहको बैठक बसेको थियो । शेखर–गगन अब एक रहेनन् भन्ने सन्देश पार्टीको ‘ग्रास–रूट’सम्म पुग्नेगरी परिचर्चाबीच थापाको प्रस्ताव आएको छ ।  केन्द्रीय सदस्य मधु आचार्य कांग्रेसको नेतृत्वमा बढ्दो निराशा र चाहना भएको परिवर्तनबीच समूहको पछिल्लो बैठकले कार्यकर्ता पंक्तिमा नयाँ उमंग थपिएको छ ।

“गगनजीको जे प्रस्ताव आयो, त्यसमा शेखर डाक्टर सा’बले केही प्रतिकृया दिनुभएको छैन । गगनजीले शेखर डाक्टरलाई प्राथामिकतामा राखेर बोलेपछि समूहमा पनि नयाँ उत्साह थपिएको छ,” आचार्य भन्छन्, “कार्यकर्तामा उत्साह भर्न र कांग्रेसलाई देशको रूपान्तरणकारी शक्ति बनाउन हालको नेतृत्व सफल हुँदैन । शेरबहादुर दाइको अनुहार देखाएर अब कांग्रेसमा उत्साहित हुने समय छैन । आश शेखर–गगनमै छ । उहाँहरूको विकल्प छैन ।”

देउवा हाबी हुने भय
कांग्रेसमा पार्टी सभापति र संसदीय दलको नेता शेरबहादुर देउवा छन् । पार्टीप्रतिको चिन्ता भन्दा पनि सत्तासमीकरण जोगाउँदै जुनसुकै मूल्य चुकाएर भए पनि फेरि प्रधानमन्त्री बनिछाड्ने योजना देउवाको छ । 

समूहको बुझाइमा, देउवा प्रधानमन्त्री बनेर ०८४ को निर्वाचन गराउन चाहन्छन् । 

आफू प्रधानमन्त्री बनेपछि मात्र पार्टीको १५ औं महाधिवेशन गर्ने दाऊ देउवाको छ । उनले पाँच वर्ष र संविधानको सुविधा बमोजिम ६ महिना थप गरेर १४औं महाधिवेशन जस्तै १५औं महाधिवेशन पनि पर धकेल्ने डिजाइन गरिरहेको समूहको बुझाइ छ ।

पार्टीको महाधिवेशन भएको दुई वर्ष पुगिसकेको छ । २०८२ मंसिर अन्तिममा पार्टीको महाधिवेशन गर्नुपर्ने विधानमा प्रावधान छ ।  तर, देउवाले विधान प्रयोग गरी २०८३ अन्तिम वा विधानको छिद्र प्रयोग गरेर ६ महिना थप लिएर ०८४ मा अधिवशेन गराउने डर समूहमा छ । 

यसरी देउवाले आफ्नो कार्यकाल पर लगेमा आसन्न चुनावमा पनि टिकट बाँड्ने र कांग्रेसलाई पुनः तहसनहस बनाउने बुझाइमा समूह छ ।  त्यसमाथि देउवाको शक्तिको आडमा उनकी पत्नी डा. आरजू राणाले पार्टीमा पकड जमाउने र दिन प्रतिदिन पार्टी बदनाम गराइरहेको बुझाइ छ । 

देउवा र उनका ‘भारदार’को शक्ति क्षयीकरण नगराए ०८४ को निर्वाचनले गतिलो झापड दिने विश्लेषणमा छन् । एकतामा माहोल बनाउन गगन थापाले बुधबारको बैठकमा शेखर कोइरालालाई अघि बढाउने गरी अभिव्यक्ति दिएको उनी बताउँछन् । 

“कांग्रेसलाई बचाउने र सशक्त पार्टी बनाउने भए शेखर–गगनको विकल्प छैन” ती नेता भन्छन्, “जसरी प्रस्ताव आयो, शेखर–गगन एक ठाउँ छन् भन्ने ‘म्यासेज’ गएको छ । यो हाम्रो लागि एकप्रकारको ठूलो सफलता हो ।”
अर्का एक नेताको बुझाइमा, एक वर्षअघिको संसदीय दलको नेताको चुनावमा गगनलाई साथ नदिएकाहरूले शेखरको नाममा भने साथ दिने सम्भावना छ । 

टिमकै भोट नआउने र समूहमा पुनः विभाजनको रेखा कोरिनबाट शेखरको नामले जोगाउन सक्छ । 

अर्का नेता भन्छन्, “माहोल मिल्यो भने देउवा टिमको भोट क्रस गराएरै भए पनि शेखरलाई जिताउन सकिन्छ भन्ने हाम्रो मान्यता हो । गगनजी उठे पुनः धोका हुने सक्छ । त्यसैले निर्णायक लडाई लड्ने अवस्थामा हामीले रणनीतिक काम गर्नैपर्छ ।”

बुधबार बैठकपश्चात् नेताहरू शेखर–गगन असमझदारी तत्कालका लागि टरेको बताउँछन् ।  तर, निरन्तर संवाद र सहकार्य नभए असमझदारी फेरि बढ्न सक्छ ।  “ग्राउण्डले शेखर–गगन सहकार्य चाहेको छ । उहाँहरूले कार्यकर्ता र जनभावना मानिदिए हुन्थ्यो भन्ने हाम्रो चाहाना हो,” केन्द्रीय सदस्य डा. गोविन्द पोखरेल भन्छन् ।