काठमाडौं । सरकारले यही वर्षदेखि किशोरीहरुलाई  पाठेघरको मुखको क्यान्सर गराउने ह्युमन प्यापिलोमा भाइरस (एचपीभी)विरुद्धको खोप दिन सुरु गरेको छ ।

यसवर्षको कार्यक्रम डेमोस्ट्रेसनको रुपमा मात्रै सञ्चालन गरिए पनि अबको दुई वर्षभित्र एचपीभी खोपलाई नियमित खोप तालिकामा राखेर दिने सरकारको योजना छ । आगामी वर्ष नै १० देखि १४ वर्ष उमेर समूहका १७ लाख बालिकालाई अभियान नै चलाएर खोप दिने तयारी गरिएको छ ।

यसवर्ष भदौ २७ गतेदेखि झन्डै १५ दिनसम्म सञ्चालन गरिएको एचपीभी खोपको डेमोस्ट्रेसन कार्यक्रममा १४ वर्ष पूरा भई १५ ननाघेका बालिकालाई मात्रै खोप दिइयो । जसमा नौ हजार ९८० बालिकाले खोप लगाएको स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गत खोप शाखाको तथ्यांक छ । पहिलो डोज लगाएकाहरुलाई दोस्रो डोज फागुन अन्तिमदेखि चैतसम्ममा दिने सरकारको तयारी छ ।

आगामी वर्ष भने अभियान सञ्चालन गरी १० देखि १४ वर्षसम्मका बालिकाई खोप दिने गरी योजना बनाइएको खोप शाखा प्रमुख डा. अभियान गौतमले बताए । राष्ट्रिय खोप सल्लाहकार समितिको तथ्यांकमा यो उमेर समूहका बालिकाको संख्या १६ लाख ८८ हजार ७६८ छ ।

आगमी वर्ष यी सबै बालिकालाई खोप दिइने र एचपीभी खोपलाई अर्को वर्षदेखि नियमित खोप तालिकामा राखिने पनि उनले बताए । नियमित तालिकामा राखिएको खोप वर्षैपिच्छे दिइनेछ ।

एक डोजवाला ल्याउन जोड, कसले दिँदै छ खोप ?

यसअघि, सन् २०१६–०१७ मा कास्की र चितवनमा यो खोपको क्लिनिकल ट्रायल गरिएको थियो । सो समयमा २४ हजार ९७२ जनामा ट्रायल गरी खोपको प्रभावकारिता समेत अध्ययन भएको थियो ।

यसपटक सरकारले खरिदमार्फत नै २० हजार डोज चिनियाँ खोप ल्याएको थियो । अहिले दिइएको सिकोलिन विश्व स्वास्थ्य संगठनबाट मान्यताप्राप्त तीनमध्येको एक खोप हो ।

आगामी वर्षका लागि स्वास्थ्य सेवा विभागले गरिब राष्ट्रहरुलाई अनुदानमा खोप उपलब्ध गराउँदै आएको अन्तर्राष्ट्रिय निकाय गाभीसँग खोप माग गरेको छ । गाभीले आगामी वर्ष १७ लाख बालिकालाई दिनपुग्ने खोप दिने आश्वासन दिए पनि अन्तिम निर्णय भने दिएको छैन ।

६ महिनाको अन्तरालमा दुई डोज दिइने खोप हो अहिले दिइएको सिकोलिन । आगामी वर्षहरुका लागि भने एक डोज दिने खोप ल्याउन नेपालको जोड छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनमा सूचीकृत सिकोलिनबाहेक गार्डाशिल र सर्भारिक्स दुवै एक डोजमात्र दिइने खोप हुन् । यिनै दुईमध्ये एउट खोप ल्याउन नेपालको जोड रहेको डा. गौतम बताउँछन् । यसरी उपलब्ध गराउने खोप नेपाल सरकारको थोरै खर्चमा गाभीले अनुदानमा उपलब्ध गराउनेछ ।

अहिले दिइएको खोपको बजारमूल्य चार हजार ६०० देखि पाँच हजार प्रतिडोज पर्न जान्छ । १७ लाख जनसंख्यालाई दिनपुग्ने खोप गाभीले अनुदानमा दिए सरकारलाई करिब तीन अर्ब सहायता हुने विभागको आकलन छ ।

एचपीभी खोप कति प्रभावकारी ?

एचपीभी एक प्रकारको जीवाणु हो । विभिन्न देशमा गरिएको अध्ययनअनुसार पाठेघरको मुखको क्यान्सरको प्रमुख कारक तत्व एचपीभी हो । पाठेघरको मुखको क्यान्सरमध्ये ९५ प्रतिशत एचपीभीले गराउँछ । यस्ता जीवाणुका २०० बढी प्रजाति हुन्छन्, तीमध्ये १६ र १८ प्रजाति क्यान्सरका प्रमुख कारक हुन् ।

एचपीभीविरुद्धको खोपले यिनै जीवाणुविरुद्ध काम गर्ने र यो खोपको प्रभावकारिता ९५ प्रतिशतभन्दा बढी रहने डा. गौतम बताउँछन् ।

एचपीभी खोपलाई अधिकांश मुलुकले नियमित खोपमा राखेर दिँदै आएका छन् । युनिसेफले सन् २०२३ मा मात्रै ५२ वटा देशमा यो खोप वितरण गरेको जनाएको छ ।