काठमाडौं । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले आउँदो असोज पहिलो साता चीन भ्रमण गर्ने खबर विभिन्न मिडियामा आएको छ । 

अमेरिकाको न्युयोर्कमा संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभामा सहभागी भई उनी त्यतैबाट सिधै चीन जाने तयारी गर्दै छन् । यसको तयारी परराष्ट्र मन्त्रालयले गरिरहेको छ । 

हालसम्म नेपाल र चीन दुवै देशले प्रधानमन्त्री प्रचण्डको चीन भ्रमणको औपचारिक घोषणा गरेका छैनन् । कूटनीतिमा यस्तो उच्चस्तरीय भ्रमणको घोषणा सम्बन्धित दुवै देशले आपसी सल्लाहमा एकैदिन र एकै समय गर्ने अभ्यास छ । र, यस्तो भ्रमणको घोषणा गर्नुअघि भ्रमणका एजेन्डाहरू औपचारिक रूपमा सार्वजनिक गरिँदैन । 

अझ् जो व्यक्ति भ्रमणमा जाँदै छ उसले त झन् मिति घोषणा हुनुअघि आफ्नो भ्रमणको एजेन्डा सार्वजनिक गर्न मिल्दैन नै । यस्तो कार्यले दुई देशबीचको बढाउने होइन झन् घटाउँछ । किनकि एजेन्डाहरू आपसी छलफलका आधारमा तय गरिन्छ ।

तर, प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भ्रमणको औपचारिक घोषणा हुनुअघि नै कूटनीतिक मर्यादाविपरीत एजेन्डाहरू घोषणा गर्दै हिँडेका छन् । 

“प्रधानमन्त्री स्वयम्ले आफ्नो भ्रमणको औपचारिक घोषणा हुनुअघि नै भ्रमणका एजेन्डाबारे बोल्दै हिँड्नु राम्रो होइन । कूटनीतिक यस्तो क्रियाकलापलाई राम्रो मानिदैन । यस्तो अभ्यास हुँदैन पनि,” पूर्व राजदूत निरञ्जन मानसिंह बस्नेतले बाह्रखरीसँग भने ।

प्रधानमन्त्री प्रचण्डले मंगलबार नै प्रतिनिधिसभा बैठकमा पनि घोषणा नै नभएको आफ्नो चीन भ्रमणका एजेन्डा प्रस्तुत गरेका थिए । प्रतिनिधि सभा बैठकमा मंगलबार राखिएको ‘प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोउत्तर’मा नेपाली कांग्रेसका सांसद उदय शम्शेर जबराले प्रश्न गरेका थिए, “प्रधानमन्त्रीका आगामी चीन भ्रमणमा प्राथमिकता र एजेन्डा के के हुन् ?” 

जवाफमा प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भने, “नेपाल र चीनबीचको आर्थिक तथा व्यापार सम्बन्धलाई थप सहज बनाउन दुई देशबीच रहेका सीमा नाकाहरूको सञ्चालन प्रभावकारी बनाउने र नयाँ नाकाहरू खोल्ने विषयहरू भ्रमणको कार्यसूचीमा परेका छन् ।” 

जवाफ दिने क्रममा उनले सडक, ऊर्जा, विज्ञान तथा प्रविधि तथा व्यापार र विकासलगायतका क्षेत्र, कनेक्टिभिटी, कृषि, स्वास्थ्य र शिक्षा क्षेत्रका परियोजनाहरूमा चीनको सहयोग विस्तार गर्ने विषयलाई समेत प्राथमिकतामा राखिएको ‍स्पष्ट पारे । 

“निकट भविष्यमा हुने मित्रराष्ट्र चीनको भ्रमण दुई देशबीचको ऐतिहासिक सम्बन्धलाई थप उचाइँमा पुर्‍याउँदै नेपालको सामाजिक, आर्थिक विकासको लागि चीन–नेपाल सम्बन्धलाई नयाँ गति दिने दिशामा केन्द्रित रहने छ । भ्रमणका क्रममा यसअघि भएका सम्झौता र समझदारीहरूको कार्यन्वयनमा जोड दिइने छ,” प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भने । 

प्रतिनिधिसभाको बैठकमा सांसद ऐनबहादुर शाही ठकुरीले ‘आसन्न चीन भ्रमणमा उत्तरी सीमासँग जोडिएको मुगुको नाम्चे लाग्ना नाका खोल्ने विषयमा छलफल हुने योजना छ कि छैन’ भनी प्रश्न गरेका थिए । 

ठकुरीको प्रश्नको जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भने, "मेरो आसन्न चीन भ्रमणमा नेपाल र चीनबीच नयाँ व्यापारिक नाका खोल्ने विषयमा समेत छलफल हुने निश्चित भएको छ । त्यस सन्दर्भमा मुगुको नाम्चे लाग्ना नाकाका विषयमा कुरा उठाउने छु ।” 

यसअघि पनि प्रधानमन्त्री प्रचण्डले चीन भ्रमणका विषयमा सार्वजनिकरूपमै अभिव्यक्ति दिएका छन् । यही भदौ ४ गते वीरेन्द्रनगरमा कर्णाली प्रदेश स्थापना दिवसको अवसरमा आयोजना गरिएको कार्यक्रमालाई सम्बोधन गर्ने क्रममा उनले चीन भ्रमणका बेला सुर्खेत–हिल्सा सडक निर्माणलाई प्राथमिकता दिने बताएका थिए । 

‘एजेन्डाहरू सार्वजनिक गर्नै परे पनि भ्रमणको मिति दुवै देशले घोषणा गरेपछि मात्र गर्नुपर्छ । यस्तो घोषणा प्रधानमन्त्रीले होइन, परराष्ट्र मन्त्रालयले गर्ने हो । एजेन्डाहरू अन्तिम समयसम्म पनि फेरिन सक्छन् । प्रधानमन्त्रीले भनेको एजेन्डा पछि भ्रमणका बेला परेन भने प्रधानमन्त्रीको विश्वासनीयता घट्छ," पूर्वराजदूत बस्नेतले भने । 

उच्चस्तरीय भ्रमणहरू अचानक स्थगित वा रद्द हुन पनि सक्छन् । त्यसैले उच्चस्तरीय भ्रमणको औपचारिक घोषणा निर्धारित मितिभन्दा दुई–तीन अघि मात्र गर्ने गरिन्छ । 

२०७३ सालको वैशाखमा यस्तै भएको थियो । तत्कालीन राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले वैशाख २२ गते परराष्ट्र मामिला हेर्ने पत्रकारहरूलाई शीतल निवासमा बोलाएर वैशाख २७ गतेबाट आफ्नो भारत भ्रमण सुरु हुने घोषणा गरेकी थिइन् । 

उनले घोषणा गर्दासम्म नेपाल र भारत दुवैले उनको भ्रमणको औपचारिक घोषणा गरेका थिएनन् । तर मिडियामा भने राष्ट्रपतिको भारत भ्रमणबारेका समाचार राष्ट्रपतिलाई नै उद्धृत गर्दै प्रकाशित भएका थिए । 

राष्ट्रपति आफैँले आफ्ने भारत भ्रमणको मिति घोषणा गरेको पर्सिपल्ट अर्थात् २०७३ वैशाख २५ गते भ्रमण स्थगित गरियो । भ्रमणको मिति औपचारिकरूपमा घोषणा नगरेकाले स्थगित गरिएको घोषणा पनि औपचारिकरूपमा भएन । तर, तत्कालीन राष्ट्रपति भण्डारी आफूले घोषणा गरेको मितिमा भारत भ्रमणमा जान पाइनन् । 

भारतले नेपालको आन्तरिक मामिलामा अनावश्यक हस्तक्षेप गरेको भन्दै तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले उनको भारत भ्रमण स्थगित गरेका थिए ।

"अहिले भनिएको चीन भ्रमणको मिति आउन पनि झन्डै एक महिना बाँकी छ । एक महिनामा विश्व राजनीतिकमा धेरै घटनाहरू हुन सक्छन् । अचानक भ्रमण केही समयको लागि पर सार्न पनि पर्न सक्छ । त्यसैले आफैँ जान्ने भएर प्रधानमन्त्रीले भ्रमणको विषयमा महिना दिन अगावैदेखि बोल्दै हिँड्न् हुँदैन," पूर्वराजदूत बस्नेतले स्पष्ट पारे ।

परराष्ट्र मन्त्रालयले हालसम्म गरेको तयारी अनुसार, प्रधानमन्त्री प्रचण्ड असोज महिनाको पहिलो साता संयुक्त राष्ट्रसंघको ७८औँ महासभामा सहभागी उन अमेरिकाको न्युयोर्क जाने छन् । असोज ४ गते उनले महासभालाई सम्बोधन गर्ने कार्यक्रम रहेको छ । 

त्यसपछि उनी न्युयोर्कबाट सिधै चीन जाने तयारी गरिएको छ । सुरुमा प्रधानमन्त्री प्रचण्ड चीनको हन्जाउमा हुन लागेको १९औँ एसियन खेलको उद्घाटन समारोहमा सहभागी हुने छन् । एसियन खेलको उद्घाटन चीनका राष्ट्रपति तथा प्रधानमन्त्रीमध्ये एकजनाले गर्ने छन् ।

एसियन खेल समारोहमा सहभागी भएपछि प्रधानमन्त्री बेइजिङ जाने छन् । बेइजिङमा उनले चिनियाँ समकक्षीसँग द्विपक्षीय वार्ता र चिनियाँ राष्ट्रपतिसँग शिष्टाचार भेटवार्ता गर्ने छन् । बेइजिङमा उनले चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीका अन्य नेताहरूसँग पनि भेटवार्ता गर्ने छन् ।

एसियन गेम्स चीनको हन्जाउमा अगामी सेप्टेम्बर २३ देखि अक्टोबार ८ (असोज ६ गतदेखि २१ गतेसम्म) हुने छ ।

केही दिनअघि बसेको मन्त्रिपरषद्को बैठकले प्रधानमन्त्रीको न्युयोर्क भ्रमण स्वीकृत गरिसकेको छ । न्युयोर्कबाट सिधै चीन जाने तयारी गरिए पनि हालसम्म प्रधानमन्त्रीको चीन भ्रमण मन्त्रिपरिषद्ले स्वीकृत गरेको छैन ।