site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
देश
Global Ime bankGlobal Ime bank
Nabil Bank Banner adNabil Bank Banner ad
नेपालमा दोहोरिन थाले अनौठो वर्षा– विश्वलाई भन्न अब ढिला नगरौँ
SkywellSkywell

काठमाडौं । गत आइतबार राति हिमाली जिल्ला मुस्ताङको बारागुङ गाउँपालिका–४ कागवेनी बजारमा ठूलो बाढी आयो । काग खोलाबाट आएको बाढीले कागबेनी जलमग्न भयो ।  बाढीले कागबेनीका ३० भन्दा बढी घरहरुमा क्षति पुर्‍याउनुका साथै कागबेनी लोमान्थाङ जाने पक्की पुल र काठे पुलसमेत बगायो । 

मुक्तिनाथका स्थानीय बासिन्दाले बाढी आएको खबर बेलैमा कागबेनीमा दिएका थिए । जसले गर्दा मानवीय क्षति हुन दिएन, तर भौतिक क्षति रोक्न सकेन । बाढीले करोडौं रुपैयाँ बराबरको क्षति गरेको राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणको प्रारम्भीक अनुमान छ ।  

हिमाली क्षेत्रमा यति धेरै पानी पर्छ भन्ने कल्पना पनि गर्न नसकिने जनाउँदै प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख अनिल पोखरेलले बाह्रखरीसँग भने, “यो जलवायु परिवर्तनको असर हो । अब हामीले विश्वलाई यो कुरा बताउन र बुझाउन सक्नुपर्छ । अन्यथा झन् ठूलो क्षतिको सामना गर्नुपर्छ ।” 

KFC Island Ad
NIC Asia

pahiro31692243644.jpg

यो जलवायु परिवर्तनको नै असर भन्ने आधार के हो त ? 

Royal Enfield Island Ad

राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख पोखरेलले थप स्पष्ट पारे, “पछिल्लो साता देशका एक–दुई स्थानमा ठूलो वर्षा भएको छ । नत्र देशभर नै यसवर्ष ठूलो वर्षा भएको छैन । वर्षा नहुँदा तराई तथा मधेसका किसानले धान रोप्न पाएका छैनन् । रोपेको धान पनि पानी नहुँदा मर्न लागेको छ । यस्तो बेला एकदमै कम पानी पर्ने हिमाली क्षेत्रमा भने ठूलो वर्षा भएको छ । जसले ठूलो क्षति समेत गरेको  छ ।” 
 
बाढीले कागबेनी लोमान्थाङ जाने पक्की र काठे पुल बगाउँदा आवतजावतमा कठिनाइ भएको छ । माथिल्लो मुस्ताङसँगको सम्पर्क टुटेको छ । कागबेनीमा आइतबार राति २५ मिलिमिटर पानी परेको पोखरेलले बताए ।  

“कागबेनीमा २५ मिलिमिटर पानी पर्नु भनेको भौगोलिक हिसाबले धेरै ठूलो पानी परेको हो । हिमाली क्षेत्रको माटो कमसल हुन्छ । सानो पानीले पनि बगाउँछ । तर ठूलो वर्षा भएपछि आएको बाढीले कमसल माटो सजिलै बगाएका कारण कागबेनीमा ठूलो क्षति गरेको देखिन्छ,” प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख पोखरेलले भने । 

पानी नपरेका कारण तराईका केही जिल्लामा ५० प्रतिशत पनि रोपाईँ हुन नसकेको उनले जनाए । उनकै शब्दमा मधेशका केही जिल्लामा एक प्रकारको खडेरी जस्तै छ । प्राकृतिक रुपमा जहाँ पानी पर्नुपर्थ्यो त्यहाँ परेको छैन, जहाँ पानी कम पर्नुपर्ने हो त्यहाँ बढी परेको छ । 

“जहाँ बढी पानी पर्नुपर्ने हो र चाहिन्छ त्यहाँ पानी परेको छैन । तर नपर्नु पर्ने ठाउँमा अकस्मात ठूलो वर्षा भएको छ । यो जलवायु परिवर्तनले गर्दा भएको हो,” उनले भने । 

अनौठौ वर्षा कागबेनीमा मात्र भएको होइन । यसअघि पनि यस्ता घटना भएका छन् ।  गत असार २ गते राति संखुवासभा, ताप्लेजुङ, पाँचथर र इलाममा पनि यस्तै खालको वर्षा भएको प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख पोखरेलको भनाई छ । 

pahiro41692243644.jpg

मनसुन राम्रोसँग सुरु हुन नपाउँदै संखुवासभा, ताप्लेजुङ, पाँचथर र इलाममा ठूलो वर्षा भएको थियो ।  वर्षापछि आएको बाढी र पहिरोमा परी ती जिल्लामा ६ जनाको मृत्यु भयो भने २५ जना अझै बेपत्ता छन् । यसवर्ष मनसुन गत जेठ ३१ गतेबाट नेपालमा प्रवेश गरेको थियो । नेपालमा मनसुन पूर्वबाट प्रवेश गर्छ । 

मनसुन देशभर फैलन पनि पाएको थिएन, वर्षाले संखुवासभा, ताप्लेजुङ, पाँचथर र इलाममा ठूलो क्षति गरिसकेको थियो । यस्ता घटना कमै हुने गर्छन् । तर जलवायु परिवर्तनका कारण अब यस्ता घटना बारम्बार दोहोरिने डर बढेको छ । 

“असारको पहिलो साता नै बाढी तथा पहिरोले संखुवासभा, ताप्लेजुङ, पाँचथर र इलाममा १२ देखि १५ अर्ब रुपैयाँ बराबरको आर्थिक क्षति गरेको छ । जलविद्युत क्षेत्रमा मात्र साढे ९ अर्ब रुपैयाँको क्षति भएको छ । मनसुन सुरु भएको पहिलो सातामा यस्तो घटना हुनु भनेको अकल्पनीय नै हो,” प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख पोखरेलले बताए । 

यस्तै अकल्पनीय घटना २०७८ जेठ महिनाको अन्तिम साता भएको थियो ।  हिमाली जिल्ला मनाङमा अविरल वर्षापछि आएको बाढी र पहिरोले ठूलो क्षति गरेको थियो । स्थानीय बासिन्दाले त्यतिबेला त्यस्तो वर्षा आफ््नो जीवनकालमै नदेखेको दाबी गरेका थिए । 

२०७८ सालमा मनाङमा आएको वर्षाले एक अर्ब एक करोड ८३ लाख रुपैयाँ बराबरको आर्थिक क्षति गरेको थियो । बाढी र पहिरोले सडक, घर, जलविद्युत् गृह, पुलमा ठूलो क्षति गरेको थियो । खासगरी चामे गाउँपालिका र नासो गाउँपालिका बढी प्रभावित भएका थिए । 

बाढी तथा पहिरोले चारवटा पुल बगाएको थियो भने गाउँपालिकाको प्रशासिनक भवनमा समेत क्षति गरेको थियो । बाढी तथा पहिरोले जलविद्युत् आयोजनामा पनि ठूलो क्षति गरेको थियो । यो घटना किन अकल्पनीय थियो भने एक त मनाङ कम पानी पर्ने जिल्लामा पर्छ, अर्को मनसुन नेपालमा पूर्वबाट प्रवेश गरेलगत्तै ठूलो वर्षा भएको थियो । 

मनाङमा वर्षाले त्यतिबेला ठूलो क्षति गर्‍यो जतिबेला मनसुन देशभर फैलन पाएकै थिएन । 

“पछिल्ला वर्षहरुमा मनाङ, मुस्ताङजस्ता पानी कम पर्ने हिमाली जिल्लामा बढी पानी पर्न थालेको छ । यसले हामी सबैलाई आश्चर्यमा पारेको छ,” प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख पोखरेलले भने । 

२०७८ असार १ गते मेलम्ची र हेलम्बु क्षेत्रमा आएको बाढी र पहिरोलाई पनि उनी अकल्पनीय घटनामा राख्छन् । उक्त बाढी र पहिरोका कारण एकै दिन ११ जनाको मृत्यु भएको थियो भने २५ जना बेपत्ता भएका थिए । 

मेलम्ची र हेलम्बु क्षेत्रमा आएको भीषण बाढी र पहिरोले पुल, विद्यालय, पसल, होटेललगायतका संरचनामा अर्बौं रुपैयाँको क्षति गरेको थियो । बाढीले मेलम्ची खानेपानी आयोजनामा समेत ठूलो क्षति गरेको थियो । मेलम्चीमा पनि ठूलो वर्षा त्यतिबेला भएको थियो जति बेला नेपालमा मनसुन भर्खर पूर्वबाट प्रवेश गर्दै थियो । 

pahiro1692243643.jpg

नेपालमा मनसुन प्रायः जेठको अन्तिम साता प्रवेश गर्छ । मनसुन देशभर फैलिन नपाउँदै वर्षाले ठूलो क्षति गरेको थियो । माथि प्रस्तुत गरिएका केही प्रतिनिधि घटना मात्र हुन् । यस्ता असमान्य घटनाहरु केही वर्षयता सामान्य हुन थालेका छन् । 

अर्थात् बारम्बार हुन थालेका छन् । यी घटनालाई अन्य बाढी, पहिरो र वर्षाका घटनासँग तुलना गर्न नहुने बुझाई प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख पोखरेलको छ । 

“यी सबै घटना जलवायु परिवर्तनसँग जोडिएका घटना हुन् । अब हामीले विश्वसामु भन्नसक्नु पर्छ– जलवायु परिवर्तनले हामीलाई धेरै असर गरिसक्यो । थप अरु क्षति सहन हामी सक्दैनौं,” उनले भने । 

जलवायु परिवर्तनका असर कम गर्न स्थानीय तहलाई बढी प्रभावकारी बनाउनु पर्ने तर्क उनको छ । यसको लागि आवश्यक बजेट स्थानीय तहलाई उपलब्ध गराउनु पर्ने उनी बताउँछन् । अन्तर्राष्ट्रिय स्तरबाट पनि यस्तो बजेटको जोहो गर्नुपर्ने उनले जनाए । 

“जलवायु परिवर्तन समस्या हो र यसले ठूलो असर गर्छ भनेर राजनीतिज्ञलाई पनि बुझाउन जरुरी छ । उनीहरुले बुझेपछि काम गर्न धेरै सजिलो हुन्छ,” प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख पोखरेलले भने । जलवायु परिवर्तनका असरहरुका बारेमा अध्ययन गर्न दक्ष जनशक्तिको अभाव महसुस उनले गरेका छन् । 

भन्छन्, “जलवायु परिवर्तनको असर र जोखिम कम गर्न आवश्यक अध्ययनको लागि वैज्ञानिकदेखि प्राविधिज्ञको व्यवस्था तत्काल हुनुपर्छ ।” 

सबै जिल्लाहरुमा विपद्का घटनाले क्षति कम गर्ने खालका पूर्वाधार निर्माण गर्नुपर्ने उनको बुझाई छ । बाढी तथा पहिरोले सीधा पुललाईभन्दा आर्क पुलमा कम क्षति गर्ने गरेको अध्ययनले देखाएको छ । आर्क पूलबाट पानीको ठूलो बहाब जानसक्छ । 

विपद्का घटनाले गर्ने ठूलो क्षतिलाई कम गर्न बिमाको व्यवस्था गर्नुपर्ने धारणा उनको छ । सरकारले तयार पारेको ‘मनुसन पूर्वतयारी तथा प्रतिकार्य राष्ट्रिय कार्ययोजना–२०८०’ मा यस वर्ष मनुसनबाट १२ लाख ५० हजार नागरिक प्रभावित हुने अनुमान गरिएको छ । 

विगतका तथ्यांकअनुसार मनसुनबाट पहिरोको उच्च जोखिममा रहेका जिल्लाहरूमा इलाम, पाँचथर, धनकुटा, तेह्रथुम, ओखलढुंगा, ललितपर, नवुाकोट, धादिङ, तनहुँ, स्याङ्जा, पाल्पा, गुल्मी, अर्घाखाँची, बागलुङ, प्यूठान, रोल्पा, रूकुम पश्चिम, दैलेख, अछाम र बैतडी छन् । 

यसैगरी बारम्बार बाढीबाट प्रभावित हुने जिल्लाहरूमा झापा, मोरङ, सुनसरी, सप्तरी, सिरहा, धनषा, महोत्तरी, सर्लाही, रौतहट, बारा, पर्सा, चितवन, नवलपुर, परासी, रूपन्देही, कपिलवस्तु, दाङ, बाँके, बर्दिया, सुर्खेत, कैलाली र कञ्चनपुर छन् ।

तस्बिर : रासस र नेपाली सेना ।

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: बिहीबार, साउन ३२, २०८०  ०९:२२
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
NTCNTC
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Nepatop (PlastNepal)Nepatop (PlastNepal)
national life insurance newnational life insurance new
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
सम्पादकीय
SubisuSubisu
Hamro patroHamro patro