काठमाडौं । चालु आर्थिक वर्ष २०७९/०८० सकिएको छ । आर्थिक वर्षसँगै बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले हिसाब मिलानको काम पनि करिब समापन गरेका छन् । प्रत्येक त्रैमासमा सार्वजनिक गर्ने वित्तीय विवरण तयार गर्न पनि बैंकहरू व्यस्त छन् ।

वाणिज्य बैंकहरूले त्रैमासिक वित्तीय विवरण त्रैमास सकिएको एक हप्ताभित्र सार्वजनिक गर्नुपर्ने व्यवस्था छ । वार्षिक वित्तीय विवरण भने साउनको तेस्रो साताभित्र सार्वजनिक गर्नुपर्ने नेपाल राष्ट्र बैंकले व्यवस्था गरेको छ ।

सोहीअनुसार अहिले बैंक तथा वित्तीय संस्थाले चौथो त्रैमासको वित्तीय विवरण तयार गरिरहेका छन् । यो वर्ष बैंकहरूलाई गत वर्षको जस्तो सहज छैन । नाफासँगै बैंकको खराब कर्जा पनि बढ्ने संकेत यो वर्ष देखिएको छ ।

चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि चैत मसान्तसम्मको बैंकको बराब कर्जा हेर्दा निरन्तर बढेको देखिन्छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाले निश्चित समयका लागि भनेर कुनै ऋणीलाई दिएको कर्जा समयमै उठाउन नसक्नु नै खराब कर्जा हो ।

वर्षको अन्तिममा त्यस्तो कर्जा बढ्न सक्ने सम्भावना देखिएको छ । चालु आर्थिक वर्षको पहिलो, दोस्रो र तेस्रो त्रैमासको खराब कर्जाको स्थिति हेर्दा आर्थिक वर्षको अन्त्यमा पनि बढ्ने देखिन्छ ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार पहिलो त्रैमासमा वाणिज्य बैंकको औसत खराब कर्जा १.८३ प्रतिशत थियो । दोस्रो त्रैमासमा २.४९ र तेस्रो त्रैमासमा ३.२३ प्रतिशत थियो ।

तर, राष्ट्र बैंकले गरेको पुनर्तालिकीकरणसम्बन्धी व्यवस्थाले बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई केही सहजता हुन सक्ने पूर्वबैंकर परशुराम कुँवर क्षेत्री बताउँछन् । बैंकर्स पनि राष्ट्र बैंकको व्यवस्थाले गर्दा केही हदसम्म सहुलियत भएको बताउँछन् ।

चौथो त्रैमासमा भने खराब कर्जा सोचेजस्तो नबढ्ने क्षेत्री बताउँछन् । “बीचमा हामीले बढी खराब कर्जा बढ्ने आकलन गरेका थियौँ । तर, चौथो त्रैमासमा ठिकठाक भएजस्तो छ । जग्गाको कारोबार पनि भएको छ । सेयरको कारोबार पनि भएको छ,” उनले बाह्रखरीसित भने, “अनि, राष्ट्र बैंकले पुर्संरचना र पुनर्तालिकीकरण गर्न पनि पाउने व्यवस्था गरेको छ । त्यसले पनि राहत दिएको छ ।”

बैंकबाट लिएको ऋण ऋणीले समयमा नतिर्दा खराब कर्जा बढ्ने हो । तर, ऋणीलाई राष्ट्र बैंकले सहज बनाइदिएकाले खराब कर्जा तेस्रो त्रैमासकै हाराहारीमा हुन सक्ने राष्ट्र बैंकका कार्यकारी निर्देशक डा. प्रकाशकुमार श्रेष्ठ बताउँछन् ।

“चैतसम्मको गुड लोनलाई तालिकीकरण गर्न दिइएको छ । त्यसले बैंकहरूलाई केही राहत त देला,” उनले भने, “यो व्यवस्थाले गर्दा केही सहजता त भयो, कति भयो भनेर अब चौथो त्रैमासको वित्तीय विवरण पर्खनुपर्ने हुन्छ ।”

अहिलेको अवस्थामा राष्ट्र बैंकले सहजीकरण गरिदिएकाले खराब कर्जा धेरै नबढेको माछापुच्छ्रे बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सन्तोष कोइराला बताउँछन् ।

लुकाउन सक्छन् बैंकले खराब कर्जा ?
बैंकहरूले कराब कर्जा लुकाउन सक्ने अवस्था कम हुन्छ । किनभने, राष्ट्र बैंकलाई प्रत्येक महिना विवरण बुझाउनुपर्ने हुन्छ । त्यसरी विवरण बुझाउँदा बैंकहरूले गलत गरे पत्ता लाग्ने क्षेत्री बताउँछन् ।

“राष्ट्र बैंकले सबै परिभाषित गरेको छ । बैंकहरूले कुनै हालतमा पनि खराब कर्जा लुकाउन मिल्दैन । लुकाइहाले भने पनि लामो समय टिक्दैन,” पूर्वबैंकर क्षेत्रीले भने ।

निष्क्रिय कर्जालाई राष्ट्र बैंकले चार किसिममा वर्गीकरण गरेको छ । तीन महिनादेखि ६ महिनासम्म भाखा नाघेका कर्जालाई कमसल, ६ महिनादेखि एक वर्षसम्म भाखा नाघेका कर्जालाई शंकास्पद, एक वर्षभन्दा बढी अवधिले भाखा नाघेका कर्जालाई खराब र ऋणीले कर्जा तथा ब्याज तिर्न नसक्ने अवस्था नरहेको खण्डमा त्यसलाई पुनर्तालिकीकरण वा पुनर्संरचना गरिने व्यवस्था गरिनुलाई पनि राष्ट्र बैंकले निष्क्रिय कर्जाका रूपमा परिभाषित गरेको छ ।

ऋणीले समयमा ऋण नतिरेमा बैंकले धितो लिलाम गरेर भए पनि आफ्नो ऋण चुक्ता गर्न सक्छ । कतिपय बैंकहरूको साना–साना ऋण भएकाले पनि त्यस्तो ऋण उठाउन सजिलो हुने गरेको छ । तर, ठूला परियोजनामा गरिएको करोडौँ रुपैयाँ ऋणमा पैसा फसे त्यसले ठूलो असर गर्ने क्षेत्री बताउँछन् ।