काठमाडौं । बच्चा जन्माउने विषयमा विभिन्न कुरामा ध्यान दिनुपर्छ । हरेक दम्पतीले इच्छाअनुसार सन्तान जन्माउने कि नजन्माउने, जन्माउने भए कहिले, कति समयको अन्तरालमा र कति सन्तान जन्माउने निधो गर्नुपर्छ ।

पहिलो सन्तान जन्माइसकेपछि अर्को पनि इच्छा हुने दम्पतीले गर्भान्तरका विषयमा विशेष ख्याल गर्नुपर्छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयअन्तर्गतको राष्ट्रिय स्वास्थ्य शिक्षा, सूचना तथा सञ्चार केन्द्रका अनुसार एक बच्चा जन्माएपश्चात् तीन वर्षपछि अर्को जन्माउनु राम्रो हुन्छ ।

• पहिलो बच्चा जन्माउन ३५ वर्षभन्दा ढिलो नगरौँ !

बच्चा जन्मिएको दुई वर्ष नपुगी पुनः गर्भ रहेमा आमा र बच्चाको स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर गर्न सक्छ । त्यस्तो अवस्थामा आमा र बच्चाको मृत्यु पनि हुन सक्ने केन्द्रले जनाएको छ ।

“बच्चा जन्मिएपछि एक वर्षको अवधिमा सुत्केरी महिलाहरूले आफ्नो र शिशुको स्वास्थ्यका लागि धेरै कुराहरूमा ध्यान पु¥याउनुपर्दछ । तीमध्ये आमा र शिशुको स्वास्थ्यका लागि २४ महिनाभन्दा कम अवधिको फरकमा गर्भ रहन नदिनु एक महत्त्वपूर्ण कुरा हो,” केन्द्रले भनेको छ, “जसको लागि गर्भनिरोधक साधनहरू प्रयोग गरेर आमा र बच्चा स्वस्थ राख्न सकिन्छ ।”

सुत्केरीपश्चात् पहिलो १२ महिनाभित्रको अवधिमा महिलामा अनिच्छित गर्भ रहने सम्भावना उच्च हुन्छ । केन्द्रका अनुसार सो समयमा उपयुक्त गर्भनिरोधक साधन प्रयोग गरी अनिच्छित गर्भ रोक्न सकिन्छ ।

• छोरा वा छोरी जन्मिनुमा जिम्मेवार तत्त्व

सुत्केरी भएको एक महिनापछि महिनावारी नफर्कंदै गर्भनिरोधक साधनको प्रयोगबिना यौनसम्पर्क भएमा गर्भ रहन सक्छ । सुत्केरी अवस्थामा गर्भनिरोधक साधनको प्रयोगले आमा र बच्चाको स्वास्थ्यमा कुनै हानि नगर्ने केन्द्रले जनाएको छ ।

सुत्केरी तथा गर्भपतन भएका/गराएका महिलाले स्वास्थ्यकर्मीको परामर्शअनुसार आफूलाई उपयुक्त हुने गर्भनिरोधक साधन प्रयोग गर्न सक्छन् ।

सुत्केरी भएको २४ महिनाभन्दा अगाडिको समयमा पुनः गर्भवती भएमा स्वास्थ्यमा जटिलता उत्पन्न हुन सक्ने केन्द्रले जनाएको छ ।

“सुत्केरी भएको २४ महिनाभन्दा अगाडिको समयमा पुनः गर्भवती भएमा जन्मिने शिशु सानो र कम तौल भएको, अनि समयभन्दा चाँडै जन्मिने, शारीरिक, मानसिक वृद्धि राम्ररी नहुनेजस्ता असरहरू देखिने गर्छन् र साथै आमाको स्वास्थ्यमा पनि रक्तअल्पता तथा प्रसव अवस्थामा जटिलता भएर आमाको मृत्यु समेत हुनेजस्ता समस्या देखिन सक्छन्,” केन्द्रले भनेको छ, “त्यसैले गर्भनिरोधक साधनहरूको प्रयोग गरी उचित गर्भान्तर कायम गर्नुपर्छ ।”