काठमाडौं । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड चारदिने भारत भ्रमण सकेर शनिबार नेपाल फर्किसकेका छन् । उनको भ्रमणलाई लिएर विशेष गरी दुईवटा कुरा यतिबेला चर्चामा छ । भारत सरकारबाट ल्याउन लागिएको मुर्रा जातका १५ राँगा र लिपुलेक– लिम्पियाधुराबारे प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्ति ।

प्रचण्डले भारत भ्रमणका क्रममा लिपुलेक–लिम्पियाधुरा भूमि साट्न तयार भएको अभिव्यक्ति दिएको भन्दै प्रतिपक्षी दलहरूले आपत्ति जनाएका छन् । उनीहरूले प्रधानमन्त्रीले भैँसीसँग राष्ट्रियता साटेको भन्दै सदनमा आएर जवाफ दिनुपर्ने अडान राखेका छन् । विपक्षी दलहरू मोर्चा बनाएर यससम्बन्धी स्पष्ट जवाफ नआएसम्म संसद् चल्न नदिने अडानमा छन् ।

आइतबारको प्रतिनिधिसभा बैठकमा प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा (एमाले)ले प्रधानमन्त्रीले भ्रमणको अभिव्यक्तिबारे माफी नमागेसम्म सदन चल्न नदिने भन्दै अवरुद्ध गर्यो । साथै, राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले प्रमाणीकरण गरेको नागरिकता विधेयकको प्रक्रिया उल्टो भएको भन्दै विरोध जनायो ।

प्रतिनिधिसभा बैठकमा एमालेका प्रमुख सचेतक पदम गिरीले प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्तिले संसद्को शीर निहुरिएको बताए । “फूलबारी रुट प्राप्त गर्नका निम्ति नेपालको पश्चिमको कालापानी, लिम्पियाधुरा, लिपुलेक दिन पनि तयार छौं भन्ने जस्तो आज गएर गर्ने कुराले सिंगो राष्ट्रको शीर निहुरिएको छ । अपमान वोध भएको छ,” गिरीले भने ।

प्रधानमन्त्रीबाट यस्ता कुरा आउनु दुःखद् भएको भन्दै गिरीले त्रुटि सच्याउनुपर्ने बताए । प्रधामन्त्रीले माफी नमागेसम्म सदन चल्न नदिने भनाइ उनको थियो । “यो सदनका अघि आएर उहाँले माफी माग्नुपर्छ । नभएसम्म हामी अघि बढ्न सक्ने अवस्था रहँदैन,” गिरीले बैठकमा भने ।

सदन अवरोध गर्न एमालेलाई साथ दिएको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले पनि राष्ट्रियता र सार्वभौम राज्यको स्वाधिनतासँग जोडिएको विषयमा जनताले बुझ्ने गरी प्रधानमन्त्रीले जवाफ दिनुपर्ने माग गरेको छ । पार्टी संसदीय दलका उपनेता विराजभक्त श्रेष्ठले एयर रूट ल्याउँछु भन्ने प्रधानमन्त्रीले भैँसी किन लिएर आएको भन्दै व्यंग गरे ।

“बंगलादेशसँगको रूटका लागि हाम्रो भूभाग जुन भारतसँग सिमा विवाद छ, लिलुपेलक, लिम्पियाधुरा, कालापानी क्षेत्र साटेको भन्ने खबरहरू मैले पनि देखेँ । जुन उहाँको अधिकार भएको क्षेत्र नै हैन । यसमा हाम्रो गहिरो चिन्ता छ र यसमा प्रधानमन्त्रीले हामीलाई जवाफ दिनुपर्छ,” श्रेष्ठले बाह्रखरीसँग भने, “हामीलाई लागेको थियो, प्रधानमन्त्रीले नयाँ एयर रूट ल्याउनुहुनेछ र हाम्रा विमानस्थल सञ्चालनमा आउनेछन् । तर उहाँले त भैँसी पो लिएर आउनुभयो । भारत पक्षले राजकीय नमानेको भारत भ्रमण कसरी फलदायी भ्रमण भयो र ? देशको सार्वभौम सत्ता र देशको स्वाधिनतासँग जोडिएको विषय भएकाले उहाँले संसद्मा चित्तबुझ्दो जवाफ दिनुपर्छ ।”

• भारतबाट यसकारण ल्याइँदै छ १५ मुर्रा राँगा, पोखरा र लहानमा राखिने

भारत भ्रमणको क्रममा भएका कतिपय राम्रा पक्षहरूलाई पनि यी दुई विषयले छायामा पारेको बुझाइ स्वयं सत्तापक्षका दलहरूको पनि छ । भारत भ्रमण र यसका गतिविधिको पक्षमा संसद् दुई कित्तामा उभिएको छ । प्रधानमन्त्री प्रचण्डको अभिव्यक्ति बचाउमा सत्तापक्ष लागेको छ भने प्रतिपक्षी दलहरू उनको विरोधमा लागेका छन् ।

एमाले सचेक महेश बर्तौला सत्ताका लागि नेपालको जमिनविरुद्ध धावा बोल्ने छुट प्रधानमन्त्री प्रचण्डलाई नभएको बताउँछन् । उनी प्रधानमन्त्रीको यो कदम राष्ट्रघाती भएको बताउँछन् ।

“१५ वटा मुर्रा भैँसीसँग कालापानी–लिपुलेक–लिम्पियाधुरा साट्ने अधिकार प्रधानमन्त्रीलाई छैन । कालापानी–लिपुलेक–लिम्पियाधुरा नेपालको जमिन हो,” बर्तौलाले भने, “सत्ताका लागी यो जमिनका विरुद्ध धावा बोल्ने छुट प्रधानमन्त्रीलाई छैन । योभन्दा ठूलो राष्ट्रघात अरु केही हुनै सक्दैन । हामी यसको सशक्त प्रतिवाद गर्छौँ ।”

सत्तारूढ दलका सांसदहरू भने प्रधानमन्त्रीको बचाउमा उभिएका छन् । प्रधानमन्त्री प्रचण्डको दल नेकपा (माओवादी केन्द्र)का सांसद माधव सापकोटा प्रमुख प्रतिपक्षी दलले ‘इस्यू’ अन्तै मोड्ने काम गरिरहेको बताउँछन् । सीमा समस्या समाधानको विवादलाई समाधान गर्न अनेक विकल्पमध्ये त्यो एक हुन सक्ने विषयमा छलफल हुनुलाई अतिरञ्जित गर्न नहुने भनाइ उनको छ ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको समयमा चााइनिज टोलीको भ्रमणमा एकसिङ्गे गैँडा उपहार दिएको सम्झना गर्दै के गैँडासँग राष्ट्रियता साटेको भन्न मिल्छ भन्दै प्रश्न गर्छन् ।

“भैँसीको कुरा उहाँहरूले हल्ला गर्नुभएको हो । अघिल्लोपटक चाइनालाई एकसिंगे गैँडा दिएका थियौँ । त्यस्तै उहाँहरूको पनि उन्नत जातको भैँसी भारतभन्दा बाहिर व्यापार गर्नका लागि प्रतिवन्धित रहेछ । बिउ बिजनका लागि सम्मानसँग दिएको हो,” सापकोटाले बाह्रखरीसँग भने, “उहाँहरू राष्ट्रियतालाई भैँसीसँग साट्नुभयो भन्नुहुन्छ कुरै नबुझिकन । त्यसो भए हामीले चाइनासँग राष्ट्रियता गैँडासँग साटेको हो त ?”

विरोधका लागि मात्र  विरोध भएको भन्दै उनी भ्रमणबाट निरन्तरतामा क्रमभंग गर्दै राम्रो सफलता प्राप्त भएको बताउँछन् ।

प्रधानमन्त्रीसँगै भारत भ्रमण गएका अर्थमन्त्री तथा सत्तासाझेदार दल नेपाली कांग्रेसका प्रवक्ता प्रकाशशरण महत पनि ऊर्जाको क्षेत्र र व्यापार घाटा कम गर्न यो भ्रमणले अभूतपूर्व उपलब्धि हासिल गरेको दाबी गर्छन् । उनी १० हजार मेगावट बिजुलीको विषय र बंगलादेशसम्मको ऊर्जा व्यापारको लागि बाटो खुल्ला भएको विषयलाई सामान्य लिन नहुने बताउँछन् ।

“यो साट्ने कुरा कहीँ केही भएको छैन । यस्ता कुराहरू आइरहेका छन् भन्ने सिलसिलामा प्रमले टिप्पणी गर्नुभएको हो । यसो गर्ने भन्ने भित्र बाहिर कहीँ कतै बोलेको थाहा छैन । सुझाव आएको विभिन्न कोणबाट भन्ने कुरा भन्नुभएको होला,” उनले भने ।

हैदरावाद हाउसमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा सीमा विवाद समाधान गर्न भारत सकारात्मक रहेको भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले बोलेका थिए । सो क्रममा नेपालका प्रधानमन्त्री प्रचण्डले नयाँ एयर रूट र पञ्चेश्वर परियोजनाको विषय पनि उठाएका थिए । तीन महिनाभित्र डीपीआर र डीपीआर दुवै देशले स्वीकार्ने गरेको एक वर्षभित्र रणनीति तर्जुमा गर्ने उनले जानकारी गराएका थिए ।

जसपा सांसद राजकिशोर यादव सीमा विवाद कुटनीतिक तवरबाट समाधान गर्नुपर्ने विषय भएकाले ऊर्जा व्यापारको विषयमा भएको सम्झौताले भ्रमण आइस ब्रेक गर्न सफल भएको बताउँछन् ।

“प्रमको भारत भ्रमण आइस ब्रेक भयो भन्नुभएको छ । हामीले हेर्दा पनि सकारात्मक भएको छ । सम्बन्ध हाम्रो विश्वासको वातावरण बन्ने र अर्थतन्त्रमा भएको कमजोरी हटाउन ऊर्जा सम्झौता भयो । व्यापार सम्झौतालगायतले गर्दा राम्रो भएको छ,” उनले भने, “सीमाको विषयमा सबै कुरा एकैपटक मिल्दैन । उहाँले सीमाको विषमया प्रवेश नगरेको बताउनुभएको छ । समस्या समाधानउन्मुख छ । मोदीले पनि विवाद समाधान गर्नुपर्छ भन्नुभएको छ । यो कुटनीतिक च्यानलबाट हल हुनुपर्छ ।”