बुटवल । नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य एवं गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँण अघिल्लो निर्वाचन (०७४)मा आफू समानुपातिकमा बसेका थिए । रुपन्देही क्षेत्र नम्बर ३ मा नेकपा (एमाले)का धनश्याम भुसाल र राप्रपाका नेता दीपक बोहोराबीच भएको चुनावी प्रतिस्प्रर्धामा खाँणले बोहोराको लागि हलो चिह्नमा भोट मागेका थिए । 

तर, यसपटक रुपन्देही ३ को दृश्य फेरिएको छ । अघिल्लो निर्वाचनमा एमालेसँग भिडेका उनै बोहोरा यसपटक एमाले र जसपाको समर्थनमा उमेदवार रहेका छन् । उनका प्रमुख प्रतिस्पर्धी छन् अघिल्लो चुनावमा उनकै लागि भोट मागिदिएका खाँण । गृहमन्त्री खाँण सत्ता गठबन्धनको तर्फबाट उमेदवार रहेका छन् । 

०७४ निर्वाचनमा खाँणको साथ पाउँदा जित्न नसकेका बोहरा यसपटक एमाले र जसपाको बलमा खाँडलाई नै हराउने तयारीमा छन् । यता सत्ता गठबन्धनका साझा उमेदवारको रुपमा मैदानमा पुगेका खाँणलाई नेकपा (माओवादी केन्द्र), नेकपा (एकीकृत समाजवादी), लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी र जनमोर्चाको समर्थन छ । 

पञ्चायत कालमा चारपटक र गणतन्त्रपछि तीनपटक मन्त्री भइसकेका ७२ वर्षका अनुभवी बोहराले यसपटकको निर्वाचन आफ्ना लागि अन्तिम भएको बताएका छन् । बोहरा २०६४ को निर्वाचनमा रुपन्देही १ मा माओवादी केन्द्रका घनश्याम यादवसँग पराजित भएका थिए । २०७० मा तत्कालीन २ नम्बर क्षेत्र (हाल ३) मा कांग्रेसका रामकृष्ण ताम्राकारलाई पराजित गर्दै विजयी भएका बोहरा २०७४ को प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा रुपन्देही–३ मा एमालेका घनश्याम भुसालसँग पराजित भएका थिए ।

रुपन्देही–३ बाट २०७४ को चुनावमा वाम गठबन्धनका उमेदवार भुसालले ३२ हजार ८६६ मत ल्याएर निर्वाचित हुँदा कांग्रेसको समर्थन पाएका बोहराले २७ हजार ४२२ मत पाएका थिए । त्यतिबेला राप्रपा विभाजित थियो र वर्गाकारभित्र हलो चिह्न लिएर त्यही क्षेत्रमा निर्वाचन लडेका राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राष्ट्रवादी) का कमलप्रसाद शर्मा उपाध्यायले एक हजार ८५६ मत ल्याएका थिए ।

त्यतिबेला रुपन्देही–३ मा ४ हजार ६३ मत बदर भएको थियो । निर्वाचन चिह्नका कारण बदर भएको अधिकांश मत राप्रपाकै भएको राप्रपा रुपन्देहीका अध्यक्ष सागरप्रताप राणा बताउँछन् । अहिले राप्रपामा राजेन्द्र लिङ्देन अध्यक्ष भएपछि पार्टीप्रति आकर्षण बढेको र विगतभन्दा पार्टीको मत बढेको राप्रपाको दाबी छ ।

सत्तारुढ गठबन्धनबाट यो क्षेत्रको प्रदेश ‘क’मा लोसपाका सन्तोषकुमार पाण्डे र  ‘ख’मा कांग्रेसका रामचन्द्र ढकाल उमेदवार छन् भने एमालेको गठबन्धनबाट ‘क’मा जसपाका महेन्द्र यादव र ‘ख’मा एमालेका तुलसी चौधरी उमेदवार छन् । यो क्षेत्रमा गत वैशाख ३० मा सम्पन्न स्थानीय तह निर्वाचनमा वडा अध्यक्षहरुले पाएको मतअनुसार कांग्रेस र एमालेपछिको तेस्रो शक्ति राप्रपा हो ।

यस्तो छ स्थानीय तहको मतभार 

रूपन्देही ३ मा कांग्रेसका वडाध्यक्ष उमेदवारहरुले ३४ हजार १५३, एमालेका वडाध्यक्ष उमेदवारहरुले २९ हजार ४८, राप्रपाका वडाध्यक्ष उमेदवारहरुले १३ हजार ३९७, जसपाका वडाध्यक्ष उमेदवारहरुले ६ हजार १८३, माओवादी केन्द्रका वडाध्यक्ष उमेदवारहरुले दुई हजार ८८१, लोसपाका वडाध्यक्ष उमेदवारहरुले दुई हजार १७४ र नेकपा (एकीकृत समाजवादी)का वडाध्यक्ष उमेदवारहरुले ९७७ मत पाएका थिए । तर, राप्रपाले यस क्षेत्रमा आफ्नो १५ हजारभन्दा बढी मत रहेको दाबी गर्ने गरेको छ ।

यो मतका आधारमा सत्ता गठबन्धनमा रहेका दलको मत ४० हजार १६७ पुग्छ भने एमाले नेतृत्वको एमाले–राप्रपा–जसपा गठबन्धनको मत ४८ हजार ६२८ मत पुग्छ । यो अंकगणितका आधारमा सत्ता गठबन्धनका उमेदवार गृहमन्त्री खाँण दीपक बोहराभन्दा ६ हजार ४६१ मतले पछाडि देखिन्छन् ।

नेपाली कांग्रेस रुपन्देही–३ का क्षेत्रीय सभापति सुशील गुरुङ भने स्थानीय तहको मतले प्रतिनिधिसभा निर्वाचनलाई प्रभाव नपार्ने तर्क गर्छन् । गुरुङको दाबी छ–“स्थानीय निर्वाचनको मतले यो निर्वाचनलाई प्रभाव पार्दैन । गृहमन्त्रीको राजनीतिक उचाइ र यो क्षेत्रको विकासमा गरेका योगदानले गर्दा सजिलै निर्वाचन जित्छौँ ।”

राप्रपा जिल्ला अध्यक्ष सागरप्रताप राणा भने बोहराको व्यक्तिगत प्रभावले स्थानीय तहको मतभन्दा धेरै अन्तरले जित्ने दाबी गर्छन् । “यो क्षेत्रमा दीपक बोहराले धेरै अघिदेखि योगदान गर्नुभएको छ, त्यो यहाँका पुराना मतदातालाई थाहा छ,” राणाले भने । 

खाँण र बोहराका आ–आफ्नै चुनौती

यो क्षेत्रमा कांग्रेस पृष्ठभूमिका सामाजिक अभियान्ता प्रख्यात बन्जाडे हाम्रो नेपाली पार्टीबाट उमेदवार बनेकाले उनले खाँणका केही मत काट्नेछन् । भैरहवा र आसपासका व्यावसायिक तथा सामाजिक संघसंस्थामा राम्रो प्रभाव जमाएका बन्जाडेले कांग्रेसकै मत काट्ने र त्यसले खाँणलाई असर गर्ने विपक्षी गठबन्धनमा रहेका दलहरुको आकलन छ ।

यता, एमाले तथा जसपाले राप्रपालाई समर्थन गरे पनि सबै एमाले र जसपा कार्यकर्ताले बोहरालाई मत हाल्दैनन् । कांग्रेसका उमेदवार गृहमन्त्री भएकाले हरेक क्षेत्र प्रभावित हुनसक्दछ । पार्टीको प्रभावशाली नेता भएकाले सामान्य आन्तरिक विवाद निर्वाचनमा नदेखिने भएकाले खाँडलाई केही सहज हुन सक्ने जानकारहरु बताउँछन् । 

अर्कोतर्फ नेता बोहोरा पञ्चायतकालदेखिकै उमेदवार भएकाले नयाँ मतदाताले सहजै नचिन्न सक्छन् । उनको उमेर र अहिलेको सक्रियताले पनि केही मतदाता घट्न सक्ने खाँण पक्षधरहरुको अनुमान छ । 

बोहरा पक्षका नेताहरु भने गठबन्धनमा आफूहरु अघि रहेको र एमालेको पूर्ण सहयोग रहेकाले आफूहरुले जित्ने दाबी गर्छन् । निर्वाचनका लागि दुवै ‘चतुर खेलाडी’ भएकाले र यो निर्वाचन क्षेत्रमा दुवैतर्फ गठबन्धन भएका कारण बोहरा र खाँणको प्रतिस्पर्धा रोचक हुने दुवैतर्फका स्थानीय नेता कार्यकर्ताको विश्लेषण छ ।

रुपन्देही–३ मा सिद्धार्थनगर नगरपालिका, शुद्धोधन गाउँपालिका, बुटवल उपमहानगरका वडा नम्बर १४ देखि १९, मायादेवी गाउँपालिकाका वडा नम्बर ७ र ८, ओमसतिया गाउँपालिकाको वडा नम्बर २, सियारी गाउँपालिकाका वडा नम्बर १, २, ३, ६ र ७ तथा तिलोत्तमा नगरपालिकाका वडा नम्बर १३ र १४ पर्छन् । निर्वाचन आयोगका अनुसार क्षेत्र नं ३ (क) मा ६५ हजार ५१३ र ३ (ख) मा ६७ हजार २७८ मतदाता रहेका छन् ।