पत्नीको उपचारका लागि २०७७ चैत्रको अन्तिम साता अपर्झट नयाँ दिल्ली गई अपोलो अस्पतालमा एक साता बसेर २०७८ बैशाख १ गते काठमाडौं फर्कने क्रममा नयाँ दिल्ली – काठमाडौँको सिधा हवाई टिकट पाइएन । फलस्वरुप, दिल्लीबाट पश्चिम बंगालको बागडोग्राबाट नेपाल आएर भद्रपर हुँदै काठमाडौं आइयो । यस हवाई यात्रामा  भारतबाट नयाँ वर्षको उपहारस्वरुप कोभिडको भारतीय संस्करण बोकेर ल्याइए छ । पत्तै पाइएन ।

हुन त ‘ओलिबा’ ले कोरोनाको पहिलो लहरताका नै संसद्मा ‘भारतको कोरोना चीन र इटलीको भन्दा बढी खतरनाक छ’ भनी सम्झाएका हुन् । तर, उपचारको लागि नयाँ दिल्ली जानैपर्ने बाध्यता भएकोले खतरा उठाउनुपर्ने बाध्यता थियो र ‘ओलीबा’का कुरामा पटक्कै ध्यान दिइएन ।

विषय वस्तुको प्राविधिक ज्ञान नभए पनि उखानटुक्का शैलीमा कुरा ट्वाक्क मिलाउन सक्ने खुबी ‘ओलिबा’ मा गज्जबकै छ !

परिस्थितिको त्यस्तो पूर्वानुमान गर्नसक्ने क्षमता भएको व्यक्ति पनि संसद्मा विश्वासको मत लिदाँ कसरी चिप्लेका हुन् कुन्नि ?
काठमाडौं फर्केको केही दिनपछि एकै साथ पीसीआर परीक्षण गर्दा पत्नीको ‘पोजिटिभ’ र मेरो ‘नेगेटिभ’ रिपोर्ट देखियो ।

पीसीआर पोजिटिभ देखिएकाले श्रीमती घरैमा ‘आइसोलेसन’ मा बसिन् । आफू चाहिँ ‘नेगेटिभ’ रिपोर्ट आएकोमा ढुक्क हुँदै सामान्य दिनचर्यामा दिन बिताइयो । यस्तै २–३ दिनपछि सामान्य ज्वरो आइरहने र थकाइ लागेको अनुभव हुन थाल्यो ।

कोभिडको शंकाले सावधानी अपनाएँ । त्यसपछि दुवै जनालाई श्वास लिन कठिनाई महसुस हुँदा मेडिसिटी अस्पतालको ईमर्जेन्सीमा जचाइयो । विभिन्न परीक्षण एवं एक्सरेपश्चात् मेरो हकमा गहन समस्या नदेखिएको भनी घरमै बसी उपचार गर्ने सुझावसहित अस्पतालले सोही दिन ‘डिस्चार्ज’ गरिदियो । यद्यपि, त्यहाँ पीसीआर गर्दा ‘पोजिटिभ’ देखिएको थियो । मेरी श्रीमतीको केही दिन अघिमात्र गहन शल्यक्रिया गरेको हँुदा संक्रमणको धेरै जोखिम भएकाले छातीको ‘सीटी स्क्यान’ गराउन लगाएँ । त्यसमा उनको फोक्सोमा संक्रमण देखियो र तत्कालै भर्ना भई उपचार सुरू गरियो । श्रीमतीलाई समयमै अस्पताल भर्ना गरी उपचारको गरेको कारणले फोक्सो र अन्य अङ्गहरुमा ठूलो असर पर्न पाएन । साथै, खासै ‘अक्सिजन’ दिनु पनि परेन । नौ दिनको उपचारपश्चात् ‘डिस्चार्ज’ भइन् ।

आफू कोभिड संक्रमित भएको हुँदा अस्पतालबाट फर्केपछि घरमा ‘आइसोलेसन’ मा बसेँ । पारासिटामोल खाँदै ‘अक्सिमिटर’ ले ‘अक्सिजन’ को मात्रा नाप्दै दिन बित्दै गयो । कोभिड संक्रमित भए पनि अरुलाईजस्तो जिउ दुख्ने गरेन र सुँघ्न सक्ने क्षमतामा कुनै कमी आएको थिएन ।

परन्तु, २ दिनसम्म घरमा आफैँ उपचार गराउँदा समेत स्वास्थ्यमा सुधार हुनुको सट्टा झन् अत्यन्त थकान महसुस हुने एवं श्वास लिन कठिन हुने हुनथाल्यो । शरीरमा ‘अक्सिजन’ को मात्रा समेत ९२ भन्दा कम देखाउन थाल्यो । अनि, अस्पताल भर्ना हुने प्रयास गरेँ । मेडिसिटी अस्पतालमा शय्याको अभाव देखाएपछि अर्कै अस्पतालमा भर्ना भएँ । त्यस अस्पतालमा एक रात तथा अर्को पूरा दिन बस्दा एक्सरे वा ‘सीटी स्क्यान’समेत नगरी न्यूनतम उपचार पनि पाइन । उता, अत्यन्त चर्को शुल्क असुलेको र आफ्नो शारीरिक अवस्था कमजोर हुदैँ गएकाले अर्को दिन मेडीसिटीमा शय्या पाउनासाथ सरेँ । (उक्त अस्पतालको लापरबाहीको अनुसन्धान गर्ने क्रममा हुँदा हाललाई नाम नखुलाउनु उपयुक्त ठानेको हुँ । )

दोस्रोपटक मेडिसिटी अस्पतालमा भर्ना हुनेबित्तिकै छातीको ‘सीटी स्क्यान’ गरियो । फोक्सोमा ‘निमोनिया’ भई संक्रमण निकै नै फैलिइसकेको रहेछ । कोरोना भाइरसले फोक्सोको ठूलो हिस्साको कोषहरुमा गम्भीर असर गरिसकेको रहेछ । अस्पताल भर्ना भएको सुरुका २/३ दिन त श्वास लिन अत्यन्त कठिन भयो । स्वर दबिएर बोल्नै नसक्ने अवस्थामा पुगियो । हुन त ‘ओलीबा’ ले संसद्मा नेपालीको ‘इम्युन सिस्टम’ अत्यन्तै बलियो छ । तातो पानी र बेसार खायो भने कोरोना चट हुन्छ पनि भनेका थिए । तर ‘अक्सिजन’ को सहारामा श्वास लिनुपर्ने अत्यन्त कठिन परिस्थितिमा ‘ओलिबा’ को बेसार पानीमा भर गर्नु उचित नलागी डाक्टरहरुको विवेकमा उपचार गराएँ । अवस्था गम्भीर भएको संकेत मलाईबाहेक परिवारका सदस्यहरुले डाक्टरहरुबाट पाइसकेका थिए । परिवारका सदस्यहरु चिन्तित हुन थाले । आठ दिनसम्म अक्सिजनको भर पर्नु पर्‍यो । डाक्टरहरुले हरेक दिन विभिन्न प्रकारका परीक्षणहरु गर्दै एक पछि अर्को दर्जनौं ‘इन्सुलिन’, ‘स्टोरोइड’ लगायत अन्य विभिन्न प्रकारका औषधिहरु प्रयोग गर्दै गए । छ दिनको सघन उपचारपश्चात् बल्ल कोरोना मुक्त भएँ ।

कोभिड वार्डमा छ दिन उपचार गराउँदाको अनुभूति उदेकलाग्दो थियो । डाक्टर र नर्सहरु टाउकोदेखि पूरै शरीर ढाकिने ‘पीपीई’ पोसाकमा मात्र देखापर्ने, त्यो पनि खाना पुर्‍याउन र शारीरिक जाँच गर्न र औषधि दिनमात्र । देख्दै अर्कै ग्रहबाट आएको प्राणीजस्ता ! अक्सिजनको कमीले गर्दा श्वासप्रश्वासमा कठिनाइ एवं दबेको स्वरको कारणले आफन्तहरुसँग फोनमा लामो कुराकानी गर्नसमेत नसक्ने । यस्तो बेला एउटै कोठामा थुनिएर बस्नु परेको त्यो ६ दिन अत्यन्त अत्यासलाग्दो रह्यो ।

गहन उपचार गराउँदा दुईवटा कुराले अत्यन्त सहयोग गर्छ । पहिलो, श्वास्थ्यकर्मीहरुबाट समयमै उचित उपचार र दोस्रो, बिरामीको आत्मविश्वास । बिरामीले यस्तो अवस्थामा आत्मविश्वास उच्च राख्नु अति आवश्यक हुन्छ । यस्तो बेलामा हिम्मत नहारौँ र कोरोना उपर विजय प्राप्त गर्न सकिन्छ भन्ने आत्मविश्वासलाई कायम राखौँ ।

छ दिनको अत्याधिक औषधिको प्रयोगबाट अन्ततः कारोनाबाट मुक्त भई जनरल केबिन सरेपछि बल्ल सन्तोषको सास फेरेँ । डाक्टर तथा नर्सहरू सामान्य लुगामा देख्न पाउँदा एवं आफन्तहरूलाई समेत भेटघाट गर्न पाउँदा जीवन पहिलेकै लयमा फर्किएको अनुभूति हुन थाल्यो । तर, फोक्सोमा संक्रमण अधिक भएको कारणले केही दिन अझै अक्सिजन लिइरहनु पर्‍यो ।

जनरल केबिनमा ४ दिनको थप औषधोपचारपश्चात् डिस्चार्ज भइयो ।

जम्माजम्मी ११ दिनको कठिन संघर्र्ष एवं अनवरत उपचारपश्चात् नयाँ जीवन पाएको छु । अस्पतालमा बिताएका ती दिनहरु सम्झँदा अहिले पनि अत्यास लाग्छ । मेरो उपचारमा संलग्न डा. सञ्जीतकृष्ण श्रेष्ठ एवं उहाँको मेडिकल टिमलाई धन्यवाद दिन चाहन्छु ।

मेरो अनुभवमा संक्रमण भएको पहिलो ४/५ दिनमा स्वास्थ्यको उचित स्याहार गर्नु अत्यन्त आवश्यक छ । कोरोनाको सामान्य लक्षणहरु हल्का ज्वरो, जिउ दुख्ने, पखाला लाग्ने, सुँघ्न सक्ने क्षमतामा कमी हुने तथा थकान महसुस हुने देखिनासाथ स्वास्थ्यको ख्याल गर्नु अति आवश्यक छ ।

तर सबैलाई सबै खाले लक्षणहरु देखा पर्न जरुरी छैन । ‘पीसीआर’ रिपोर्टले ‘नेगेटिभ’ देखाउँदैमा ढुक्क नबसौँ । कपिपय अवस्थामा ‘पीसीआर’ रिपोर्टले सही अवस्था दर्शाउँदो रहेनछ । स्वास्थ्य स्थितिमा परिवर्तन अनुभूति भएको छ भने आफैँ होसियार बनौ ।

यस्तो बेलामा उचित खानपान एवं आरामको अत्यन्त जरुरी हुन्छ । यो समयमा हेलचक्र्याइँ नगरौँ । समयमै अस्पताल जाऊँ । हुन त अहिलेको विषम परिस्थितिमा अस्पतालको शय्या पाउन अत्यन्तै कठिन परिस्थिति छ । घरमै बसी उपचार गर्दा स्वास्थ्यकर्मीहरुको मार्गदर्शनमा उपचार गरौँ ।

कोरोनाले नराम्रोसँग क्षतिग्रस्त गरेको फोक्सोले नियमित रुपमा काम गर्न लामो समय लाग्छ जुन ३ महिनादेखि ६ महिना वा अझ केही व्यक्तिको हकमा त एक वर्षसम्म लाग्न सक्छ । यसका लागि उत्तम उपाय फोक्सोको व्यायाम नियमितरुपले गर्नु हो ।

नियमितरुपमा ‘फिजियोथेरापी’ गरौँ र फोक्सोलाई मजबुत पार्ने अन्य उपायहरुको नियमित अभ्यास गरौँ ।

कोभिडको उपचार पश्चात् तत्काल देखिने अर्को असर हो – अनिद्रा । घर फर्केको २/३ रातसम्म पटक्कै निद्रा नलाग्ने । निद्राको औषधि सेवन गर्दा समेत मुस्किलले ४/५ घन्टा निद्रा लाग्ने हुन्छ । कम निद्रा एवं कोभिडको डर एवं चिन्ताले गर्दा चिडचिडाहटपना एवं झर्को लाग्ने लक्षण देखापर्छ । यसको समाधानको लागि एकाग्रता रहनु एवं ध्यान गर्नु जरुरी हुन्छ ।

घर फर्केको २/३ साता व्यावसायिक कामकाजबाट फुर्सद लिई तनावरहित वातावरणमा बस्नुपर्छ । यस्तो समयमा आफूलाई मनपर्ने पुस्तक अध्ययन गर्ने वा आफूलाई मनपर्ने काममा सरिक भएमा नकारात्मक भावनालाई टाढा राख्न सहयोग हुन्छ ।

कोभिडको दोस्रो प्रकार अत्यन्त घातक देखिएको छ । दैनिक हजारौंको संख्यामा संक्रमित हुने एवं सयौं मानिसहरुको ज्यान जाने क्रम जारी छ । बालबालिका, युवा र ज्येष्ठ नागरिकलगायत सबैलाई कोरोनाले निर्मम असर पारेको छ । समान्य मानिसदेखि कैय्यौं प्रभावशाली व्यक्तिहरुको समेत ज्यान लिई सकेको यस पटकको कोभिड संक्रमणलाई पहिलो लहर जस्तो नसोचौँ । 

संक्रमण भएकाहरुमध्ये अधिकांशलाई अक्सिजन र सघन उपचारको आवश्यकता हुने देखिएको छ । लामो निषेधाज्ञा लागू भए पनि तीव्र गतिमा संक्रमित एवं मृत्यु हुनेको संख्या बढ्दै गएको छ । यस परिप्रेक्षमा यसबाट बच्न उच्च सावधानी अपनाऊँ ।

सकेसम्म घरबाट बाहिर नजाऔँ र जानै परे सुरक्षाको उपाय पूर्णरुपमा अवलम्बन गरौँ ।