काठमाडौं । नेपालमा वार्षिक एचआईभी एड्स प्रचार प्रसारमा २ अर्ब खर्च हुने गरेको छ । यो रकम सरकार र विभिन्न दातृनिकायको सहयोगमा हुने गरेको हो ।

राष्ट्रिय एड्स तथा यौनरोग नियन्त्रण केन्द्रले यस वर्ष एचआईभी एड्सका लागि करिब ५५ करोड बजेट विनियोजन गरेको छ । तर, अझै पनि सबै संक्रमित उपचारको पहुँचमा आउन सकेका छैनन् ।

यस वर्ष कुल बजेटको ३० प्रतिशत रकम केन्द्रमा, ३५ प्रतिशत रकम प्रदेशमा र ३५ प्रतिशत स्थानीय तह रहने गरी विनियोजन गरिएको केन्द्रले जनाएको छ । गत वर्ष सरकारले एचआईभी एड्सका लागि ७५ करोड रकम विनियोजन गरेको थियो । 

त्यसैगरी नेपालमा हाल २९ हजार ९ सय ४४ जनामा एचआईभी संक्रमण रहेको केन्द्रले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कले देखाएको छ । जसमा १७ हजार ७ सय ३२ जना पुरुष र १२ हजार २ सय १२ जना महिला छन् ।

गत वर्ष ३१ हजार २० जना एचआईभी संक्रमित रहेका थिए । जसमा पुरुष १९ हजार २० जना र महिला १२ हजार रहेका थिए । कुल एचआईभी संक्रमितमा ४० प्रतिशत बिरामी एआरभी उपचारको पहुँचभन्दा बाहिर रहेको पाइएको छ । एआरभी (एन्टी रेक्ट्रो भाइरल) एचआईभी संक्रमितको आयु लम्ब्याउन प्रयोग गर्ने औषधि हो ।

सन् २०१७ मा गरिएको अध्ययनमा १५ देखि ४९ वर्ष उमेर समूहका व्यक्ति बढिरहेका थिए । यो उमेर समूहको नेपालको कुल जनसंख्यामध्ये ०.१५ प्रतिशत एचआईभी संक्रमित रहेका थिए भने सन् २०१८ मा त्यो घटेर ०.१४ प्रतिशतमा पुगेको थियो । सन् २००४ मा यो दर ०.५ प्रतिशत रहेको थियो ।

राष्ट्रिय एड्स तथा यौन रोग नियन्त्रण केन्द्रका निर्देशक डा. भट्टचन ७६ प्रतिशत एचआईभी असुरक्षित यौन सम्पर्क र सुईद्वारा लागुपदार्थ प्रयोगकर्ताको माध्यमबाट सरेको बताउँछन् । देशैभर जनचेतना जगाउने, नयाँ बिरामी पत्ता लगाउने र उनीहरूलाई उपचारको पहुँचमा ल्याउँन जोखिममा रहेका संक्रमितहरूको खोजपताल गर्ने काम गरिरहेको केन्द्रका निर्देशक डा.अनुज भट्टचन बताउँछन् ।

“नेपालमा ५८ प्रतिशतले नयाँ संक्रमण दर घटेको छ भने ७१ प्रतिशत बालबालिकामा हुने नयाँ संक्रमणमा कमी आएको छ,” उनले भने, “समाजको डर र संकोचका कारण संक्रमितहरू एआरभी सेवा लिन आउँदैनन्, उनीहरूमा चेतना नहुँदा पहुँचमा पुर्‍याउन समस्या भइरहेको छ ।”

सरकारले सरकारी स्तरबाट नै एचआईभी विभिन्न चेतनामुलक कार्यक्रम साथै नि.शुल्क औषधि वितरण गरिरहेको छ । तर, समाजको डर र संकोचका कारण संक्रमितहरू एआरभी सेवा लिन आउँदैनन्, उनीहरूमा चेतना नहुँदा पहुँचमा पुर्‍याउन समस्या भइरहेको केन्द्रले जनाएको छ । 

विश्वमा नयाँ एचआईभीको संक्रमणदर आठ वर्षमा १६ प्रतिशतले घटेको विश्व स्वास्थ्य संगठनको तथ्याङकले देखाएको छ । जुन तथ्याङकले विश्वमा बालबालिकामा संक्रमणको दर ४१ प्रतिशतले घटेको देखिन्छ । सन् २०१८ सम्ममा विश्वमा ३ करोड ७९ लाख एचआईभी संक्रमित रहेको अनुमान गरिएको छ ।