काठमाडौं । दूरसञ्चार सेवा प्रदायक संस्थाका जिम्मेवार व्यक्तिबाट नै गोपिनियता भंग हुने गरी कतिपय व्यक्तिको टेलिफोनको रेकर्ड (कल डिटेल्स र लोकेसन) हेर्ने काम भएको भेटिएपछि अदालतको आदेशबिना अब त्यस्तो गर्न नमिल्ने भएको छ । 

सेवा प्रदायक कम्पनीका अपरेटरको सहयोगमा व्यक्तिगत लाभ र कुनै पनि अपराधमा संलग्न नभएका व्यक्तिको फोन रेकर्ड उतारेर दुरुपयोग भएको भेटिएपछि यस्तो प्रावधान लागु भएको हो । 

यसअघि कुनै पनि अपराधमा संलग्न भएको आशंका भएमा वा कुनै गलत काम गरी प्रहरी कार्यालयमा उजुरी परेमा प्रहरीले उक्त व्यक्तिको टेलिफोन रेकर्ड र लोकेसन हेरेर पत्ता लगाउने गरेको थियो । 

अब भने अदालतको आदेशबिना कुनै पनि व्यक्तिको कल रेकर्ड हेर्न नमिल्ने भएपछि अनुसन्धानमा केही असहज भएको प्रहरी अधिकारीहरू बताउँछन् । “पहिले घटना हुनेबित्तिकै हामीले सुरुमै उसको टेलिफोन रेकर्ड हेथ्र्यौं । उसको कताकता कनेक्सन छ भनेर पत्ता लगाउँथ्यौं । त्यसकै आधारमा लोकेसन हेरेर अन्य व्यक्तिलाई नियन्त्रणमा लिई कारबाही हुन्थ्यो । तर, अहिलेको परिस्थिति त्यस्तो छैन,” महानगरीय अपराध महाशाखाका प्रमुख एसएसपी दिनेश आत्यले बाह्रखरीसँग भने, “यसैका कारण अनुसन्धान प्रभावित भएको छ भन्न त मिल्दैन, तर केही असहज भने भएकै हो ।” अदालतको आदेश ल्याउन्जेलमा अपराधी भागिसक्ने भएकाले अनुसन्धान ढिलो र कम प्रभावकारी हुन सक्ने उनको भनाइ छ ।

“दैनिक सयौं उजुरी आउने तर कल डिटेल्स लिन हरेकका लागि अदालतको आदेश लिनुपर्ने व्यवस्थाले दोषी भाग्ने सम्भावना हुन्छ,” उनले भने । अपराधी पक्राउ गर्ने भनेकै कल डिटेल्स र लोकेसन पत्ता लगाएर हुने भएकाले त्यो कुरा अदालत हुँदै दूरसञ्चार कम्पनी पुगुन्जेलसम्म अपराधीले डाँडा काटिसक्ने प्रहरी अधिकारीहरू बताउँछन् । 

यसअघि प्रहरीले जुनसुकै बेला दूरसञ्चार प्राधिकरणसँग कल डिटेल्स र लोकेसनबारे जानकारी लिन सक्थ्यो । सर्वोच्वको आदेशले व्यक्तिको रेकर्ड हेरेर लाभ उठाउनेलाई भने अब मुस्किल भएको छ ।

नेपाल टेलिकमकी प्रवक्ता प्रतिभा वैद्यले प्रहरीको आधिकारिक हस्ताक्षरसहितको पत्रबिना यसअघि पनि कुनै व्यक्तिको कल डिटेल्स निकाल्ने काम नभएको बताएकी छन् । वैद्यले भनिन्, “कुनै पनि व्यक्तिको टेलिफोन रेकर्ड हेर्न प्रहरीको आधिकारिक पत्र चाहिन्छ, कार्यालय प्रमुखको हस्ताक्षर चाहिन्छ अनिमात्र रेकर्ड हेर्ने हो । अपरेटर मिलेर रेकर्ड उतार्ने कुरा हल्लामात्र हो, यो हुनै सक्दैन । अब त अदालतले झनै कडा निर्देशन दिएको छ ।”