काठमाडौं । काठमाडौं उपत्यकाबासी हिउँ खेल्न भनेपछि हुरुक्कै हुन्छन् । त्यसैले त शीतयाममा काठमाडौं उपत्यकाभित्र पानी पर्न थाल्नेबित्तिकै उपत्यकाबासी हुर्रिदै हिउँ खेल्न फुल्चोकी र चन्द्रागिरी हानिइहाल्छन् । बुधबार बिहानैबाट पानी परेपछि फुल्चोकी जानेहरुको भीड लागेको थियो । फुल्चोकी जान हिँडेका आन्तरिक पर्यटक सवारी जामका कारण बीच बाटोबाटै फिर्ता हुन बाध्य भए ।
तर, फुल्चोकी गन्तव्य बनाउनेहरूमध्ये कति उतै हराउँछन् । मुस्किल हुन्छ फेला पार्न । गतवर्ष यस्तै नियति फेला परे जोन तामाङ । झम्सीखेलस्थित अजय शिक्षा सदनमा अध्ययनरत विद्यार्थी तामाङ विद्यालयका अन्य छात्रछात्रासँगै फुलचोकी हाइकिङ गएका थिए । अरु सकुशल फर्किए । तर, उनीचाहिँ समाचार बने, हराएका ।
जोन तामाङ सात दिनपछि त फेला परे । तर उनी कहाँ, कसरी छलिएर र अभिभावकको सम्पर्कमा आएनन् भनेर कसैले पत्तै पाएन । जोन तामाङको मिसिङको कथामा पूर्णबिराम लागे पनि फुलचोकीमा हराउनेहरूको सिलसिला टुंगिएको छैन । बाडेगाउँका प्रहरी निरीक्षक श्याम कटुवालका अनुसार गत पुसदेखि माघसम्मको अवधिमामात्रै २३ जना फुलचोकीमा हराए ।
तर, प्रहरीको खोजतलासका कारण ती सबै फेला परे । तर, शीतयाम शुरू हुनेबित्तिकै फुलचोकीमा हिउँ खेल्न जानेको भीडले प्रहरीले सास्ती खेपिरहेका छन् । बुधबार मात्रै फुल्चोकीमा हिउँ खेल्न भन्दै ६ हजार बढी व्यक्ति प्रवेश गरेको प्रहरी अनुमान छ । झन्डै तीन किलोमिटर जाम खुलाउन प्रहरीलाई दिनभरजसो हैरान भयो ।
किन जान्छन् फुलचोकी ?
काठमाडौं उपत्यकाको अग्लो डाँडा हो फुल्चोकी । फुल्चोकीमा प्रायः हिउँदको समयमा हिउँ खेल्न र अन्य समयमा प्राकृतिक सौन्दर्यसँगै डाँडाबाट काठमाडौं नियाल्नु हो ।
फुल्चोकीमा सयौं प्रजातीका चरा, चितुवा, बँदेल लगायतका जंगली जनावर पनि छन् । माईको मन्दिर पनि छ । यही प्राकृतिक सौन्दर्यले आन्तरिक र बाह्य पर्यटकलाई आकर्षण गरेपनि सानो असावधानीका कारण फुल्चोकीको जंगलमा हराउनेहरुको संख्या पनि त्यत्तिकै छ ।
महानगरीय प्रहरी प्रभाग बाडेगाउँका प्रहरी निरक्षक श्याम कटुवालका अनुसार पुसदेखि माघसम्म पछिल्लो एक महिनाको अवधीमा मात्रै २३ जना फुलचोकीमा हराए ।
प्रहरीको सक्रियताले सबैको सकुशल उद्धार भने भयो । कटुवालका अनुसार फुल्चोकीमा २०७१ मा एकजना हराएपछि मृत अवस्थामा फेला परेका थिए । गत पुस २८ गते ८–८ जनाको छुट्टाछुट्टै समुह फुल्चोकीमा हराएको थियो । प्रहरीका अनुसार उनीहरुलाई खोज्न ७ वटा प्रहरी टोली परिचालन गरिएको थियो । उनीहरुलाई जंगलको खोंचबाट बेलुकी करिब सात बजे उद्धार गरिएको थियो । हराउनेमा १२ जना युवा र ४ जना युवती थिए । माघ ५ गते स्याङ्जाका साजन अधिकारी हराए । प्रहरीका अनुसार अधिकारी फुल्चोकी पुगेर फर्किने क्रममा धेरैजना हराए ।
उनले त्यहीँबाट प्रहरीलाई खबर गरे । प्रहरीलाई खबर गरेपछि ४ घण्टापछि प्रहरीको टोलीले उनको उद्धार गर्यो । प्रहरी निरीक्षक कटुवालका अनुसार माघ ६ गते ३ जना हराए । हराउनेमा नुवाकोट घर भइ नयाँबजार काठमाडौं बस्दै आएकी १८ वर्षिया मल्लिका तामाङ, १७ वर्षीया मुस्कान तामाङ र महोत्तरी घर भइ क्षेत्रपाटी बस्ने अभिलेख प्रसाद साह थिए । उनीहरुको गोदावरीबाट ९ किलोमिटर टाढा पूर्वदक्षिण फुल्चोकी जंगलको खोंचबाट उद्धार गरिएको थियो । अन्य ३ जना पनि फुलचोकीमा हराएका थिए ।
हराएका मल्लिका, मुस्कान र अभिलेख प्रहरीले उद्धार गरेपछि ।
कसरी हराउँछन् पर्यटक ?
प्रहरीले फुल्चोकी जानेहरुका लागि निश्चित समयमा मात्रै प्रवेश दिने गरेको छ । प्रहरी निरीक्षक कटुवालका अनुसार मोटरसाइकल र अन्य सवारी साधनमा जानेलाई २ बजेपछि प्रवेश निषेध छ भने पैदल जानेहरुलाई १२ बजेपछि । पैदल यात्रुलाई गोदावरी बसपार्कबाट कम्तीमा ३ घण्टा हिँड्नुपर्छ । आउनेजाने समय मात्रै जोड्दा ५ देखि ६ घण्टा लाग्छ ।
किन हराउँछ त पर्यटक ? प्रहरी निरीक्षक कुटवाल भन्छन्,‘‘फुल्चोकी गएर लामो समय बिताउँछन् । फर्किँदा अबेर भैसक्छ । त्यसपछि छोटो बाटो खोज्ने लहडमा बाटै बिराउँछन् ।’’
‘‘ठाउँठाउँमा नक्सा तथा र सचेतनामूलक सूचना राखेका छौं । खतरा लेखिएको बोर्ड पनि छ । तर कतिपयले त्यसको वास्ता गर्दैनन् वा टेर्दैनन् । एक ठाउँमा चौबाटो छ । त्यो चौबाटो खानीगाँउ काभ्रे, लाकुरी भञ्ज्याङ, चापाखर्क र अर्को गोदावरी पुगिन्छ । सबैभन्दा बढी अलमल यहीँ हुन्छन् । छिटो फर्किन यहाँबाट छोटो बाटो खोज्दा हराउँछन्,’’ प्रहरी निरीक्षक कटुवालले बाह्रखरीसँग भने“बाटो बिराउँदा ज्यानै जोखिममा पर्नसक्ने सम्भावना पनि रहन्छ । जंगली जनावरको खतरा पनि छ ।”
हराएकाहरुको खोजी गर्दै प्रहरी (तस्बिर)