काठमाडौं । भारत र चीनबीच यसै वर्ष (सन् २०२५)देखि कैलाश मानसरोवर यात्रा पुनः सुरु गर्ने सहमति भएको छ । भारतीय विदेशसचिव विक्रम मिश्रीले यही माघ १३ र १४ गते चीनको भ्रमण गर्दा दुई देशबीच उक्त सहमति भएको हो ।

“दुवै पक्षले २०२५ को गर्मीमा कैलाश मानसरोवर यात्रा पुनः सुरु गर्ने निर्णय गरे,” भारतीय विदेश मन्त्रालयद्वारा सोमबार जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।

विद्यमान सम्झौताअनुसार सम्बन्धित संयन्त्रले छलफल गरी कैलाश मानसरोवर यात्रा पुनः सुरु गर्ने ‘मोडालिटी’ तयार पार्ने विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । कोरोना महामारी सुरु भएसँगै सन् २०१९ देखि चीनले रोकेको कैलाश मानसरोवर यात्रालाई पुनः यसै वर्ष सुचारु गर्न भारत र चीन सहमत भएका हुन् ।

सन् २०१९ को अन्त्यबाट विश्वभर कोभिड–१९ महामारी सुरु भएपछि र सीमाका विषयमा विवाद उत्कर्षमा पुगेपछि चीनले कैलाश मानसरोवर यात्रा रोकेको थियो ।

भारतीयले चीनको तिब्बतस्थित कैलाश मानसरोवर जाँदा तीन मार्ग प्रयोग गर्दै आएका छन् । पहिलो, सिक्किमको नाथुला पास, दोस्रो, नेपाल आएर र तेस्रो, लिपुलेक हुँदै – त्यो नेपाली भूमि हाल भारतको नियन्त्रणमा छ ।

भारत र चीनको संयन्त्रले छिटै तयार पार्ने मोडालिटीमा नाथुला पास वा लिपुलेकमध्ये एउटा मार्ग सुचारु गर्ने वा दुवै भन्ने उल्लेख गरिनेछ ।

चीनले कैलाश मानसरोवर यात्रा रोक्दा लिपुलेक हुँदै भारतीय तीर्थयात्री त्यहाँ जान पाएका थिएनन्, किनभने लिपुलेकमा भारतीय नियन्त्रण छ ।

यदि, लिपुलेकको मार्ग खोल्ने सहमति भएमा यो नेपालका निम्ति आपत्तिको विषय हुनेछ । नेपालले लिपुलेक क्षेत्रमा भारतले गर्ने गतिविधिको विरोध गर्दै आएको छ ।

भारतीय विदेशसचिव मिश्रीको चीन भ्रमणका क्रममा दुवै पक्षले दुई देशका नागरिकबीच आपसी सम्पर्क बढाउन आवश्यक कदम चाल्ने पनि सहमति गरेका छन् । मिश्री र चीनका उपविदेशमन्त्रीबीचको संयन्त्रको बैठक सोमबार भएको थियो ।

गएको अक्टोबरमा कजानमा भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङबीचको भेटमा समझदारी भएअनुसार उक्त संयन्त्रले यसै वर्षदेखि कैलाश मानसरोवर यात्रा सुरु गर्ने सहमति गरेको हो ।

मोदी–सीको भेटवार्तापछि डिसेम्बर १८ मा भारत र चीनका विशेष प्रतिनिधिबीच बेइजिङमा बैठक बसेको थियो । बैठकमा भारतका तर्फबाट राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजीत डोभाल र चीनका विदेशमन्त्री वाङ यी सहभागी थिए । कैलाश मानसरोवर यात्रा पुनः सुरु गर्न निर्देशन दिने निर्णय बैठकबाट गरिएको थियो ।

त्यसपछि सोमबार बसेको भारतीय विदेशसचिव र चिनियाँ उपविदेशमन्त्रीबीचको बैठकमा कैलाश मानसरोवर यात्रा पुनः यही वर्षको गर्मी सिजनदेखि सुरु गर्ने सहमति गरिएको भारतीय विदेश मन्त्रालयले जनाएको छ ।