अस्ट्रेलिया, जापान, कोरियालगायतका केही मुलुकबाट नेपाल पठाइने पैसाको  मुख्य माध्यम  हुन्डी  बन्दै आएको छ । अस्ट्रेलियाबाट मात्र दिनहुँ १० देखि  १२ करोड रुपियाँ हुन्डीबाट नेपाल पुग्ने अनुमान गरिन्छ । कानुनी बाटो भएर नेपाल पुग्ने पैसा भने नगन्य छ । 

हुन्डीबाट पैसा पठाउँदै आए पनि यसको जालोको विषयमा जनस्तरमा खासै चासो नरहेको देखिन्छ । सामाजिक सञ्जालमा यत्रतत्र फैलिएको हुन्डीवालको खातामा पैसा हालेको दुई घन्टामा पैसा नेपालको खातामा पुग्ने भएकाले पनी यसलाई सजिलो माध्यमका रूपमा अपनाइएको देखिन्छ । 

पैसा पठाउँदा भने आफ्नो परिचयपत्रसहित नेपाल पठाएको पैसा कहाँ पुग्छ भन्ने विषयमा उनीहरू अनभिज्ञ रहेको देखिन्छ । दुईचार सयको लोभले कतै कानुनी परिबन्दमा त परिने होइन भन्ने प्रश्न यतिखेर विचारणीय छ । 
कोरिया, जापान, अस्ट्रेलिया, न्युजिल्यान्डलगायतका देशबाट विदेशमा पैसा पठाउनु कानुनी रूपमै वैध रहेपनि पठाउने र पाउनेको नामसहित विधिवत जाने रकम सम्बन्धित ठाउँसम्म नपुग्ने हुनाले यसलाई नेपालमा हुन्डी अर्थात् अवैध कारोबारका रूपमा लिने गरिन्छ । 

अस्ट्रेलियाबाट विदेशमा पैसा पठाउँदा (ट्रान्सफर गर्दा) यहाँको सरकारी निकाय अस्ट्रेलियन ट्रान्जेक्सन रिर्पोर्टस एन्ड एनलाइसिस सेन्टर (अस्ट्रयाक)मा दर्ता हुनुपर्छ । सम्बन्धित बैंकहरूले पनि विदेशमा हुने पैसा ट्रान्सफरको प्रतिवेदन (अस्ट्रयाक)लाई पठाउनुपर्छ । 

यस्तो झन्झन्टिलो प्रक्रियामा  फस्न नचाहने हुनाले सकेसम्म मनी ट्रान्स्फर कम्पनीहरूको खाता लामो समयसम्म टिक्दैन । नयाँ नयाँ कम्पनी दर्ता गरेर प्रायः सबैजसो बैंकमा खाता खोल्ने र अस्ट्रयाकमा दर्ता गरी सुरु गरिने यो व्यापार अस्ट्रेलियाको निकै ठूलो धन्दा बनेको छ । 

यताबाट पैसा पाउने र पठाउनेको नाम ठेगाना र फोन नम्बरसहितको प्रतिवेदन (अस्ट्रयाक) मा पठाएर यसलाई वैध बनाइएपनि नेपाल पठाइने पैसा हङकङ र ग्वान्जाउ वा अन्य सहरमा पठाउने गरिन्छ । पछिल्लो समयमा हुन्डीवालहरू सुन र क्रिप्टोमा पनि हुन्डीलाई प्रयोग गरेको खुलासा भएको छ । 

सो रकम बैंकमार्फत सिधै नेपाल पठाउने हो भने त्यो ट्रान्सफरलाई अस्ट्रेलियन सरकारको नीति नियमभित्रको वैध कारोबार भन्न मिल्थ्यो । तर नेपाल पठाउने भनेर नाम, ठेगाना र फोन उल्लेख गरिने पैसा लिने अनि अरू देशमा पठाउने काम आफैँमा बेइमानी देखिन्छ । नेपालमा रहेको नगद पैसालाई उतै तह लाउने र यताबाट पठाएको पैसा हङकङ र चीन पठाएर कमिसन खाने काम हुनेहुँदा यसलाई नेपालको सम्बन्धित निकायले अवैध ठहर गरी कारबाहीको दायरामा ल्याएको हो ।

यतिखेर हुन्डीको स्वरूपमा केहि परिवर्तन आएको छ । पहिले नेपालमा नगदमा कारोबार हुने हुन्डीले यतिखेर निजी बैंकहरूको प्रश्रय पाएको छ । यहाबाट उठाएको रकम कहाँ पुग्छ थाहा हुँदैन तर ती पाउनुपर्ने सम्बन्धित व्यक्तिको खातामा भने २४ घन्टाभित्र पुग्ने गर्छ ।

नेपाल पठाउन उठाइने तर नपुग्ने यस्ता रकमले मुलुकलाई दुई प्रकारले मारमा पारेको सिडनीका एक व्यवसायी बताउँछन् । उनका अनुसार एकातिर मुलुकमा नपुगेपछि प्रत्यक्षतः राज्यले प्राप्त गर्ने वैदेशिक मुद्रा छलियो भने अर्कोतिर अवैध रूपमा व्यापारीको हातमा पुगेपछि सोही डलरमार्फत भन्सार छल्ने काम हुने भयो । दुई लाखको एलसी खोलेर पाँच लाख डलरको सामान आयात गर्ने व्यापारीले कति भन्सार छल्छ र राज्यलाई कति घाटा होला भन्ने सहजै अनुमान लगाउन सकिन्छ । त्यतिमात्र होइन यहाँबाट सम्बन्धित व्यक्तिको नाममा पठाइएको रकम कहीँ कतै अर्को देश पठाउँदा आतंकवादी गतिविधिमा जोडियो भने उनीहरू सिधै कसुरदार ठहरिने खतरा पनि हुनसक्छ ।

मुलुकबाट पनि अर्बौं रुपियाँसमेत हुन्डीमार्फत् विदेश पठाइएको हुन्छ । विदेशमा पैसा लान नपाइने मुलुकको कानुनी प्रक्रियालाई ठाडो चुनौती दिँदै दोहोरो कमिसनको खेलमा अस्ट्रेलीयामा डलर उठाउने यतै दिने नेपालमा विदेश ल्याउन लिइएको रकम उतै बाँड्ने काम भइरहेको छ । यसलाई कालो धन सेतो बनाउन खेलका रूपमा लिइन्छ । 

यहाँका हुन्डीवालले नेपालका भ्रष्ट, कालाबजारिया र तस्करहरूसँग मिलेर ठूलो धन राशि अवैध बाटो हुँदै अस्ट्रेलिया भित्र्याउने कामसमेत गरिरहेका छन् । यसमा यिनलाई धेरै नाफा हुने गर्छ । यता छोराछोरी वा भाइभतिजका नाममा सम्पत्ति कीन्ने र पछि अस्ट्रेलियन बैंकमार्फत नेपाल लाने काम पनि भइरहेको देखिन्छ । यताबाट आफन्तको कमाइका नाममा बैंकिङ च्यानलबाट नेपाल पैसा पुग्दा त्यो वैध सम्पत्ति हुने भएकाले नेपालका भ्रष्ट नेता र कर्मचारीको पैसा धमाधम हुन्डीमार्फत् अस्ट्रेलिया आइपुगेको हुन्छ । 

यतिखेर अस्ट्रेलिया हुन्डी व्यापारीको लागि स्वर्गका रूपमा चिनिएको छ । पछिल्लो बीस वर्षदेखि यहाँ यो कमाउ धन्दा निर्बाध चलेको छ । अहिले दिनहुँ करिब १०-१२ करोड रुपिँया अस्ट्रेलियाका विभिन्न मनी ट्रान्स्फरमार्फत नेपाल जाने पैसा धेरैले संकलन गरे पनि मूलतः चारपाँच जनाले मात्र सबै रकम बटुलेर कारोबार गर्दै आइरहेको मानिन्छ । हुन्डीवाल भनेर चिनिएका केहीले सिडनीमा चलाएको यो धन्दा देशभर चल्ने गर्छ । हरेक तीन महिनामा ट्रान्सफरको पैसा मनग्गे भएपछि अस्ट्याकले रिपोर्ट माग्ने गर्छ । त्यसै बेला हुन्डीवालले आफ्नो बैंक खाता बन्द गरेर नया खाँता खोल्ने गर्छन् । 

प्रलोभन देखाएर आफन्त र सोझा साझा नेपाली विद्यार्थीको नाममा बैंकमा खाता खोलेर हुन्डीवालहरू पानीमाथि ओभानो हुने प्रयासमा लागेको पनि देखिन्छ । कदाचित फसी हाले सम्बन्धित बैंक खातावाल फस्ने हुनाले उनीहरू अलग र फरक व्यक्तिको खोजीमा रहन्छन् । पैसाको चलखेलकै कारण हुन्डीवालहरूको नेपालमा समेत प्रहरी र प्रशासनमा राम्रो पुहँच रहेको मानिन्छ ।

कतिपय हुन्डीवाल यहाँका बैंकमासमेत कालो सूचीमा परेको देखिन्छ । अहिले हुन्डीले केही फरक रूप लिन थालेको खुला नाम उल्लेख गर्न नचाहने एक हुन्डी व्यवसायीले गरेकाछन । यहाँ उठाएको रकम यतै चिनियाँ व्यवसायीलाई दिने र हङकङ वा चीनमा आरएमबी लिने नयाँ खेल प्रारम्भ भएको उनले दाबी गरे । यसो गर्दा बैंकको झन्झटिलो प्रक्रियाबाट पनि जोगिने र कमिसन पनि बढ्ने उनले बताए । 

राज्यले विधिवतरूपमा पैसा पठाउने प्रक्रियालाई सहज नबनाएको कारण पनि हुन्डीवालहरूको अवैध धन्दा सानदार व्यापार बन्न पुगेको छ । रेमिट्यान्समा निर्भर राज्यले विदेशबाट वैधरूपमा पैसा पठाउन सजिलो नबनाउनुमा कतै कालो धन सेतो बनाउन सम्पत्ति शुद्धिकरण गर्न सहज होस् भनेर त होइन ?