जबजब दसैँको चटारो बजारमा देखापर्छ, तबतब विगतका पानाहरू निरन्तर पल्टन थाल्दछन् । अहिले मलाई लाग्छ, दसैँ भनेको सानो उमेरमा नै रमाइलो हुँदो रहेछ । आफ्नो जिम्मेवारी अभिभावकले बोकेको समयको दसैँ र अहिले सबै जिम्मेवारी आफंँले बोकेको दसैँको फरक कता हो कता ।

समयको चक्र घुमिरहेको हुन्छ, समयको चक्रसँगै हाम्रो जीवनका पानाहरू पनि पल्टिरहेका हुन्छन् । जीवन सुरु हुन्छ र सकिन्छ, एउटा पिँढीले अर्को पिँढीलाई सुम्पिनु यो समयको चक्र हो । हो, त्यही गतिमा हामीले हाम्रा प्रियवरलाई गुमाउँछौँ, बिर्सेर पनि बिर्सन नसक्ने जीवनका गतिहरू आफ्नै गतिमा बहिरहेका छन् । मिलन, बिछोड, हाँसो, रोदनको नियति हामीले भोगिरहेका छौँ ।

हाम्रो इच्छा र चाहनाले केही नहँुदो रहेछ । समयको घट्टमा हामी नराम्ररी पिसिइरहेका हुन्छौँ, त्यो हामीलाई पत्तै हुँदैन । वर्तमान समय झन् भयावह भएर उभिएको छ । गाउँघर रित्तिएका छन् । विदेश जानैपर्ने बाध्यता बढेको छ । त्यो बाध्यताको सिकार विमानस्थलको प्रस्थान क्षेत्रमा देख्न सकिन्छ ।

कैयौँ बिछोडिएको परिवारमा दसैँको खुसी कसरी आयो होला ? सम्झँदा पनि कहाली लाग्छ । धेरै कुरा सम्झँदा मन भक्कानिन्छ, तर हामीले केही गर्न सक्तैनौँ ।

मलाई पनि यो दसैँ कहिल्यै नआइदिए हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ । सात वर्षदेखि छोरा पढाइको सिलसिलामा अमेरिकामा छ, दसैँको समयमा उसलाई कहिल्यै बिदा मिल्दैन । भाइ डिल्लीराज सपरिवार विगत बीस वर्षदेखि अमेरिकामै छ । यता खाली सम्झनाका खातहरू थपिन्छन् मात्र ।

जे जस्तो भए पनि हामीले हाम्रो संस्कृतिलाई मान्नैपर्छ । पुर्खादेखि मान्दै आएको परम्परा धान्नैपर्छ । अनि, सम्झनामा बाआमाका यादहरू बेस्मारी बल्झन्छन् ।

महान् चाड दसैँ सुरु भएको छ, तर धेरै कुराले हामी रित्तिएका छौँ । पिताजीले हामीलाई २०५७ सालमै छोडेर जानुभयो । मलाई लागेको थियो, हाम्रो सबै सकियो ।

हुन पनि हो, बुबा हुनुहुन्थ्यो र त हामी फुुक्काफाल थियाँै । घर, नातागोता, इष्टमित्र, पूजापाठ सबै बुबाले धान्नुभएको थियो । हामी समयसमयमा घर पुग्थ्यौँ । दसैँतिहारमा कहिल्यै सहर बसेनौँ ।

हाम्रो मूल खम्बा बनेर बस्नुभएको बुबाको निधनपछि हाम्रो दैनिकी केही खुम्चिएको थियो, संसार अँध्यारोले छोपेको जस्तो भान भएको थियो । त्यो समयलाई पनि हामीले पार गर्‍यौँ ।

तर, चाडबाडको पूर्वसन्ध्यामा बुबाका यादहरू झनै बलियो बनेर उभिन्छ, बेलाबेलामा । हुन त गाउँमा दसैँको रौनक विस्तारै कम भएर गएको छ । रोटेपिङ, लिंगेपिङकोे रौनक अचेल देखिँदैन । गाउँलेहरूको जमघट अहिले खुम्चिएको छ । दसैँमा हुने नाटक मञ्चन अहिले हराएको छ ।

समयकै खेल भन्दा पनि हुन्छ । अहिले सामाजिक सञ्जाल, युट्युब र टिकटकले मान्छेलाई क्रमशः एक्ल्याउँदै लगेको छ । संसारलाई एउटा मोबाइलमै विचरण गर्ने समयले हाम्रो संस्कृतिलाई पक्कै खुम्च्याएको छ ।

पिताजीको निधनपछि हामीसँग आमा हुनुहुन्थ्यो । बुबाका न्यास्रो मेटाउने चौतारी हुनुहुन्थ्यो आमा । ०७९ पौषमा आमा पनि धुवाँको सिँढी चढेर परमधामको मार्गमा लाग्नुभयो ।

अब हामी नितान्त बाआमाविहीन बनेका छौँ । यस्तो समयमा चाडबाडको रौनक खास लागेको छैन । तापनि, हामीले परम्परा धान्नुपर्ने अवस्था छ । बुबाआमा वास्तवमा घरका खम्बा हुनुहुँदो रहेछ । उहाँहरूले परिवारलाई विखण्डनबाट जोगाउनुभएको रहेछ । अहिले त्यो महसुस गरिरहेको छु मैले ।

आज आमाविनाको दसैँ खल्लोखल्लो लागिरहेछ । ०७८ सालको दसैँमा मेरो माथमा आमाले लगाउनुभएको टीका अन्तिम रहेछ । अहिले म त्यही फोटो हेरेर भावुक बन्छु । साँच्चै आमाको न्यानो स्पर्श अब मैले यो जुनीमा कहिल्यै पाउने छैन । विगतका यादहरू चाडहरूमा बल्झिरहनेछन् ।