काठमाडौं । क्रिकेट इतिहास नियाल्दा बलिया राष्ट्रमध्येमा आउने नाम हो– पाकिस्तानी क्रिकेट टिम । एकदिवसीय र ट्वान्टी–२० विश्वकपको उपाधि चुमिसकेको पाकिस्तानी टोलीको जति गर्विलो इतिहास छ, वर्तमान समयमा त्यति नै खस्कँदो साख छ ।

पाकिस्तानले सन् १९९२ मा भएको एकदिवसीय विश्वकप र सन् २००९ मा भएको ट्वान्टी–२० विश्वकपको उपाधि चुमेको छ । तर, पछिल्लो वर्षयता अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा ‘क्रिकेट पावर हाउस’ पाकिस्तानको प्रदर्शन निरन्तर खस्कँदो छ । 

दुई देशबीचको क्रिकेट शृंखलासँगै क्रिकेटका ठूला प्रतियोगितामा पाकिस्तानको अप्रत्याशित हार आम समर्थकका लागि भने प्रत्याशित नै बनिसक्यो । भनौँ, पाकिस्तानी क्रिकेट समर्थकका लागि यो सामान्य बनिसक्यो ।

पाकिस्तानले विश्व क्रिकेटको मञ्चमा गरेको सबैभन्दा उत्कृष्ट प्रदर्शन नै दुई वर्षअघिको ट्वान्टी–२० विश्वकपमा हो । विश्वकपको उक्त संस्करणमा पाकिस्तानले फाइनलसम्मको यात्रा तय गरेको थियो । तर, उपाधि भिडन्तमा भने आईसीसीकै सबैभन्दा सफल टोली अस्ट्रेलियासँग निराश बन्यो ।

दुई वर्षयता पाकिस्तानको प्रदर्शन कस्तो छ ?
घरमै आयोजित दुई खेलको टेस्ट शृंखलामा बंगलादेशसँग पहिलोपटक हार बेहोरेपछि पाकिस्तानी टिमको आलोचना निकै बढेको छ । दुई खेलको शृंखला बंगलादेशले पाकिस्तानविरुद्ध उसैको घरमा २–० ले ‘क्लिन स्विप’ गर्‍यो । यसै वर्ष अमेरिका र वेस्ट इन्डिजमा भएको ट्वान्टी–२० विश्वकपमा पाकिस्तानले पहिलो चरणभन्दा माथिको यात्रा तय गर्न सकेन । 

विश्वकपमा सह–आयोजक अमेरिकासँग पराजित हुनु पाकिस्तानी क्रिकेट इतिहासकै सबैभन्दा खराब कीर्तिमानमध्येमा रह्यो । त्यसअघि विश्वकप तयारीकै क्रममा पाकिस्तानले आयरल्यान्डसँग ट्वान्टी–२० क्रिकेट संरचनाको इतिहासमै पहिलो हार बेहोरेको थियो ।

सन् २०२३ मा भारतमा भएको एकदिवसीय विश्वकप पनि पाकिस्तानका निम्ति सम्झनलायक बन्न सकेन । उक्त प्रतियोगितामा पाकिस्तानले खेलेको नौमध्ये पाँच खेलमा हार बेहोरेको थियो । एकदिवसीय संरचनाको यो विश्वकपमा पनि पाकिस्तानले समूह चरण पार गर्न सकेन ।

टेस्ट क्रिकेटका पछिल्लो पाँच शृंखलामध्ये २०२३ को जुलाईमा श्रीलंकालाई हराउनु नै पाकिस्तानको एकमात्र जित हो ।

किन खस्कँदै छ पाकिस्तानी क्रिकेटको प्रभाव
सन् २०१६ देखि २०१९ सम्म पाकिस्तानी टिमको जिम्मेवारी सम्हालेका प्रशिक्षक हुन्– मिकी अर्थर । पाकिस्तानी टिमको प्रदर्शन पछिल्लो समय अस्वभाविक रहे पनि अर्थर टिममा प्रतिभावान खेलाडीको कमी नरहेको बताउँछन् ।

“त्यहाँ केही असाधारण खेलाडी छन् । तर, टिममा स्थिरता छैन । स्थिरता टिमको छनोट, खेलाडीको एकरुपतापूर्ण प्रदर्शन र आफ्नो भूमिकामा प्रतिबद्ध रहेरमात्र आउँछ,” अर्थर भन्छन्, “यो अस्थिरताले पाकिस्तानी टिममा अझ कोलाहलपूर्ण माहोल सिर्जना गर्छ । खेलाडीहरू आफ्नो लागिमात्र खेल्न थाल्छन् ।”

सन् २०२२ को अन्त्यमा सरकारले तत्कालीन अध्यक्ष रमिज राजालाई बर्खास्त गरेदेखि पाकिस्तानी क्रिकेट बोर्ड (पीसीबी) मै स्थिरता पाइँदैन । त्यसयता तीनजनाले पीसीबीको अध्यक्ष पद सम्हाले । यी तीनैजनाको कार्यकालमा पाकिस्तानी टिमले नयाँ स्टाफ र नेतृत्वकर्ता पायो । हाल पीसीबीको अध्यक्षमा मोसिन नाक्भी छन् । उनी पाकिस्तानको आन्तरिक मन्त्री समेत हुन् ।

यसले कसरी टिमको कप्तानीमा असर गर्दैछ ?
गत वर्ष नोभेम्बरमा भएको एकदिवसीय विश्वकपको समूह चरणबाट बाहिरिएपछि तीनवटै क्रिकेट संरचनामा पाकिस्तानी टिमको नेतृत्व गरेका कप्तान बाबर आजमले राजीनामा दिए । पीसीबीले आजमको राजीनामा स्वीकृत गर्दै टेस्ट टिमको जिम्मेवारी सान मसुदलाई र सीमित संरचनाको जिम्मेवारी साहिन साह अफ्रिदीलाई दिने निर्णय लियो । 

तर, नाक्भी पीसीबीको जिम्मेवारीमा आएपछि उनले अफ्रिदीलाई कप्तानबाट बर्खास्त गरे । यसपछि यो जिम्मेवारीमा पुनः आजम नै आए । अफ्रिदीको कप्तानीमा पाकिस्तानले एउटामात्रै एकदिवसीय शृंखला खेल्ने अवसर पायो ।

टिमको कप्तानी जिम्मेवारीमा बाबर आए पनि पाकिस्तानी टिमले गत नोभेम्बरयता एकदिवसीय क्रिकेट खेलेको छैन ।

सन् २०२२ यता सात प्रशिक्षक !
सन् २०२२ को नोभेम्बरयता पाकिस्तानी टिमलाई सात फरक प्रशिक्षकले प्रशिक्षण दिएका छन् । त्यसमा साक्लेन मुस्ताक, अब्दुल रेहमान (अन्तरिम प्रशिक्षक), ग्रान्ड ब्राडबर्न, मोहम्मद हाफिज, अजहर महमुद (अन्तरिम प्रशिक्षक), गेरी क्रिस्टेन (वर्तमान सीमित ओभरका प्रशिक्षक) र जासन जिलेस्पी (टेस्ट प्रशिक्षक) छन् ।

अर्थर पाकिस्तानी क्रिकेट टिमले पछिल्लोपटक आईसीसी उपाधि जित्दाका प्रशिक्षक हुन् । अर्थरको प्रशिक्षणमा पाकिस्तानले सन् २०१७ मा आईसीसी च्याम्पियन्स ट्रफीको उपाधि चुमेको थियो । अर्थर मान्छन्, “पाकिस्तानी क्रिकेट बोर्डको यी पेचिला नीतिले टिमको प्रदर्शनमा असर गरिरहेको छ ।”

“फरक प्रशिक्षक हुँदा सोच पनि फरक हुन्छ । प्रशिक्षकअनुसार खेलाडीको जिम्मेवारी पनि फरक हुन जान्छ । यसले टिममा अनिश्चिता र अस्थिरता पैदा गर्छ । जसका कारण खेलाडीहरू आफ्नो लागि खेल्न बाध्य बन्छन्,” अर्थर थप्छन् ।

अर्थर पाकिस्तानी टिममा उत्कृष्ट खेलाडी भए पनि उनीहरूको प्रदर्शन महत्त्वपूर्ण बन्ने बताउँछन् । “कुनै बेला खेलाडीहरू आफ्नो प्रदर्शनभन्दा पनि आफूहरूबीच के भइरहेको छ भन्ने कुरामा केन्द्रित हुन्छन्,” अर्थर भन्छन् ।

टेस्ट क्रिकेटमा बाबर र अफ्रिदीको प्रदर्शन निरन्तर निराशलाग्दो छ । पूर्वउपकप्तान तथा सीमित ओभर क्रिकेटका ‘स्पेसलिस्ट’ सदाब खानले पनि आम समर्थकको अपेक्षाअनुसारको प्रदर्शन देखाउन सकेका छैनन् ।

मसुदको कप्तानीमा किन प्रश्न ?
टेस्ट टिमको जिम्मेवारी पाएयता मसुद स्वभाविक लयका निम्ति संघर्षरत छन् । उनले पछिल्लो पाँच खेलमा २८६ रन बनाएका छन् । जसमा ६० रनको उच्च स्कोरसहित तीन अर्धशतक सामेल छन् । तर, पाकिस्तानको यो प्रदर्शनमा मसुदमात्र जिम्मेवार नभएको अर्थर बताउँछन् । मसुदलाई समय र साथ दिने हो भने उनी राम्रो कप्तान बन्न सक्ने अर्थरको तर्क छ ।

“सान मसुद निकै राम्रो कप्तान बन्नेछन् । तर, उनलाई रन जोड्ने आधारभूत जिम्मेवारीका निम्ति समय दिन आवश्यक छ । यही कुरामा प्रशिक्षक र अफिसियल भूमिका खेल्ने गर्दछन्,” अर्थर भन्छन्, “उनीहरूले मसुदमा रहेको दबाब हटाउन आवश्यक छ । जसका कारण उनले मैदानमा रन बनाउन सक्ने स्थिति बन्नेछ । जब कप्तानले आत्मविश्वासी र अरुबाट सहयोगी वातावरण पाउँछ, उसको प्रदर्शनमा यसले पक्कै पनि सकारात्मक परिवर्तन ल्याउने छ ।”