काठमाडौं । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लूएचओ)ले मंकिपक्स (एम्पक्स) संक्रमणलाई विश्वव्यापी जनस्वास्थ्य आपत्काल घोषणा गरेसँगै जनमानसमा त्रास फैलिएको छ । नेपालमा पनि यसको जोखिमलाई लिएर चासो बढेको छ ।
सन् २०२४ को जनवरीदेखि २० अगस्टसम्म ३४ देशमा एम्पक्स फैलिएको डब्लूएचओको तथ्यांक छ । यस अवधिमा १५ हजार ६०० जना संक्रमित भएका छन् । यस्तै, ५३७ जनाको मृत्यु भएको तथ्यांक छ ।
एम्पक्स फैलिनेमा अधिकांश अफ्रिकी मुलुक छन् । यो वर्ष संक्रमण गएका वर्षहरूभन्दा १६० प्रतिशतले बढेको अफ्रिका सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोलले जनाएको छ ।
यो वर्ष एम्पक्सको 'क्लायड १बी' भेरियन्ट तीव्र संक्रामक बनेको भन्दै डब्लूएचओले १४ अगस्टमा विश्वव्यापी जनस्वास्थ्य आपत्काल घोषणा गरेको हो ।
कस्तो हो क्लायड १बी भेरियन्ट ?
'क्लायड १बी' एम्पक्सको नयाँ उपप्रजाति हो । यसअघि सन् २०२२ र २०२३ मा क्लायड २ ले संक्रमण फैलाएको थियो । २०२२ को जुलाईदेखि मे २०२३ सम्म विश्वका ११६ देशमा एम्पक्स फैलिएको थियो । सो अवधिमा जनवरी २०२२ देखि डिसेम्बर २०२३ सम्म ९९ हजार १७६ जना संक्रमित भई २०८ जनाको मृत्यु भएको थियो ।
तर, सन् २०२४ मा भने जनवरीयता १९ अगस्टसम्म आइपुग्दा १५ हजार ६०० संक्रमित भई ५३७ जनाको मृत्यु भइसकेको छ ।
क्लायड १बी क्लायड दुईभन्दा संक्रामक र मृत्युदर पनि उच्च रहेको उपप्रजाति भएको डब्लूएचओले जनाएको छ । हालसम्म मृत्युदर ४ प्रतिशतमा सीमित रहे पनि यो दर बढ्न सक्ने डब्लूएचओको आकलन छ ।
डब्लूएचओले एम्पक्सलाई लिएर दुई वर्षको अन्तरालमा दुईपटक विश्वव्यापी जनस्वास्थ्य आपत्काल घोषणा गरेको छ । यसअघि सन् २०२२ जुलाईदेखि सनु २०२३ मे सम्म संक्रमण उच्च हुँदा आपत्काल घोषणा गरिएको थियो । जनस्वास्थ्य आपत्काले घोषणा गर्नु भनेको कुनै पनि रोग विश्वव्यवापी स्तरमा फैलिने जोखिम उच्च बनेको अवस्था हो ।
यस्तो अवस्थामा उच्च सतर्कता अपनाउनुपर्ने, अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा नै नियन्त्रणका उपाय खोज्नुपर्ने, अनुसन्धान गर्नुपर्ने र सहयोगलाई तीव्र बनाउनुपर्ने डब्लूएचओले आह्वान गरेको छ ।
यतिखेर अन्तर्राष्ट्रिय दातृ निकायहरूलाई पनि खोप र स्वास्थ्य सामग्रीमा सहयोग जुटाउन डब्लूएचओले अलर्ट गराएको छ ।
खोप र बानी व्यवहार परिवर्तन नै एम्पक्स नियन्त्रणको मुख्य उपाय भएको डब्लूएचओले जनाएको छ । हालसम्म एम्पक्सविरुद्ध दुईवटा खोपले मान्यता पाएका छन् ।
नेपालमा एम्पक्स आइपुग्ने कति जोखिम ?
२०८० असारमा नेपाल आएकी एक विदेशी महिलामा एम्पक्स देखिएको थियो । भारतमा पनि यो संक्रमण देखिसकेकाले नेपालमा नआउला भन्ने अवस्था नरहेको विज्ञहरू बताउँछन् ।
भारतमा सन् २०२२ मा ३० जनामा एम्पक्स देखिएको थियो । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले नेपाल अहिले जोखिममा रहेको जनाएको छ ।
मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. प्रकाश बुढाथोकी नेपालमा अघिल्लो वर्ष एकजना विदेशी नागरिक संक्रमित भएकाले यसैगरी नभित्रिएला भन्ने अवस्था नरहेको बताउँछन् ।
मन्त्रालयले हवाई तथा स्थलगत सीमा नाकामा रहेका हेल्थ डेस्क तथा सरुवा रोगको निगरानी गर्न संघ, प्रदेश र स्थानीय तहलाई निर्देशन दिइसकेको डा. बुढाथोकीले जानकारी दिए ।
उनका अनुसार मन्त्रालयले सातवटै प्रदेशमा रोगको रोकथाम र व्यवस्थापनका लागि अस्पताल र चिकित्सक तोकेको छ ।
हाल एम्पक्स फैलाइरहेको 'क्लायड १बी' भेरियन्ट सन् २०२२ कै गतिमा फैलिए मृत्युदर उच्च हुने वरिष्ठ संक्रामक रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुन बताउँछन् ।
“तर, नेपालमा कोभिड–१९ जस्तै भयावहरूपमा फैलिएला भन्ने अवस्था अहिले त देखिँदैन । यद्यपि, उच्च सतर्कता आवश्यक छ,” डा. पुनले बाह्रखरीसित भने ।
-1716278128.jpg)
-1734691541.jpg)
-1734839313.jpg)
