काठमाडौं । चितवनको सिमलताल पहिरोमा परी बेपत्ता भएका बस र यात्रुको खोजी गर्न सोमबारबाट ‘इकोसाउन्डर डिभाइस’ (सोनार)को प्रयोग गरिएको छ ।

सशस्त्र प्रहरी बल, नेपालको समन्वयमा उक्त प्रविधिको प्रयोग गरिएको राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणले जनाएको छ । प्राधिकरणका अनुसार सोनारले ३०० मिटर गहिराइसम्मको वस्तुको अवस्थाबारे जानकारी दिन सक्छ ।

यही असार २८ गते चितवनको भरतपुर महानगरपालिका–२९, सिमलतालमा गेग्य्रान बहावमा परी दुई वटा यात्रुवाहक बस त्रिशूली नदीमा खसेको थियो । 

वीरगञ्जबाट काठमाडौंतर्फ आइरहेको वाग्मती प्रदेश ०३–००६ ख १५१६ नम्बरको एन्जल डिलक्स र काठमाडौंबाट गौरतर्फ जाँदै गरेको वाग्मती प्रदेश ०३ ००१ ख २४९५ नम्बरको गणपति डिलक्स नामका यात्रुवाहक बस पहिरोमा परी त्रिशूली नदीमा खसालेको थियो । 

प्राधिकरणका अनुसार सोमबार बिहानसम्ममा बेपत्ता भएका यात्रुमध्ये ११ जनाको शव भेटिएको छ । भेटिएकामध्ये पाँच वटा शवको सनाखत भएको प्राधिकरणले जनाएको छ । ५० जनाभन्दा बढी यात्रु अझै बेपत्ता छन् । 

सुरक्षाकर्मीहरूले तालिमप्राप्त गोताखोरसहित विभिन्न आधुनिक उपकरणको प्रयोग गर्दै घटनास्थलदेखि ४० किलोमिटर तल गण्डक बाँधसम्म खोजी कार्य गरिरहेको प्राधिकरणले जनाएको छ । यसैबीच सोमबारबाट खोजी तथा उद्धार कार्यमा सोनार प्रविधि प्रयोगमा ल्याइएको हो ।

खोजी कार्यमा ५०० जनाभन्दा बढी सुरक्षाकर्मी, २८ जना गोताखोर, एयर ड्रोन, वाटर ड्रोन, शक्तिशाली चुम्बक, बोट लगायतका उपकरणको प्रयोग गर्दा पनि यात्रु नभेटिएपछि सोनार प्रविधि प्रयोगमा ल्याइएको हो । 

सोनार प्रविधिको प्रयोग पानीमा डुबेका वस्तुको खोजी गर्न प्रयोग गरिन्छ । यो प्रविधिले ध्वनिको माध्यमबाट पानीमुनि वा सतहमा रहको वस्तुहरू पत्ता लगाउँछ । 

सोनार प्रविधिले पानीमुनि ध्वनिक तरंगहरू पठाउँछ । ती तरंगहरू पानीमुनि रहेका वस्तुमा ठोक्किएर फिर्ता आउँछन् । सोनारले ध्वनि तरंग गएको र फर्केर आएको समय रेकर्ड गर्छ र वस्तु रहेको गहिराइ पत्ता लगाउँछ । 

जर्मन आविष्कारक अलेक्ज्यान्डर बेह्याले सन् १९९३ जुलाई २२ सोनार प्रविधिको विकास गरेका थिए । सुरुमा समुन्द्रको गहिराइ मापन गर्न, माछाहरूको स्थान पत्ता लगाउन यो प्रविधि प्रयोग गरिन्थ्यो । पछि समुन्द्रमा डुबेका वस्तुहरू पत्ता लगाउन यो प्रविधि सहयोग बन्यो ।