सिउल । बिहानको ३ बजे हार्दिकताका साथ अंकमाल गर्नु, घोड सवार सैनिकको 'गार्ड अफ अनर' दिनु, राजधानी प्योङ्याङको बीचमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन र उत्तर कोरियाली नेता किम जोङका ठूला ठूला तस्बिर एक साथ देखाउनु, यी सबै काम पश्चिमा मुलुकलाई हैरान गर्नका लागि गरिएका थिए ।

रुसका राष्ट्रपति पुटिनले सन् २००० मा पहिलोपटक उत्तर कोरियाको भ्रमण गरेका थिए । त्यसपछि अहिले यति लामो समयपछि भएको यो यात्रा दुवै देशका लागि कुनै मौका जस्तो थियो । जसमा आफ्नो मित्रता दुनियाँका अघि बढाइचढाइ देखाउन सकियोस् ।

केवल देखाउने कुरा मात्र रहेन । उत्तर कोरियाका प्रमुख किमले घोषणा गरेका छन्, उनी युक्रेनविरुद्धको युद्धको बारेमा रुसको साथ छन् । यी शब्द र भनाइले दक्षिण कोरिया, अमेरिका र युरोपेली संघलाई निकै ठूलो खतरा देखाइरहेको छ । यद्यपि, यो कुरा साँचो हो कि दुवै नेतालाई एक अर्काको आवश्यकता परिरहेको छ । 

पुटिनलाई युद्ध जारी राख्न गोलाबारुद चाहिएको छ, उता उत्तर कोरियालाई पैसाको जरुरत छ । यद्यपि, यो क्षेत्रमा बलियो ताकत उत्तर कोरियासँग छैन । पुटिन र किम चीनको मदतले नै मित्र बनिरहेका छन् । यसले गर्दा उनीहरू चीनलाई बेखुसी गर्न चाहँदैनन् । किनकी चीन दुवै देशमा पश्चिमी नाकाबन्दीको बीच व्यापार र प्रभाव बनाइ राख्नको लागि एक महत्त्वपूर्ण स्रोत हो । पुटिन किमका साथ आफ्नो गहिरो सम्बन्धको तारिफ गरिरहेका छन् । उनलाई थाहा हुनुपर्ने कि यसमा एउटा सीमा छ । त्यो सीमा अरु कोही नभएर चीनका राष्ट्रपति सी जिनपिङ हुन् ।  

चीनको नजर
यस्तो के संकेत होला जहाँ दुई सहयोगी नजिक आउँदा सी खुसी छैनन् । गएको मे महिनामा सीले पुटिनसँग कुराकानी गरेका थिए । रिपोर्टहरूका अनुसार सो कुराकानीपछि सीले पुटिनसँग यो कुराकानी लगत्तै उत्तर कोरिया नजान भनेका थिए । उनी दुई देशको मामिलामा उत्तर कोरिया नआओस् भन्ने चाहन्थे ।

अमेरिका र युरोपले चीनका राष्ट्रपतिलाई पहिला नै रुसको समर्थन नगर्न दबाब दिइरहेका छन् । उनीहरूले चीनलाई ती सामान नदेऊ जसले युक्रेनसँगको युद्ध बढाउन मदत गरोस भनेका छन् । सीले यो चेतावनीलाई नजरअन्दाज गर्ने सम्भावना छैन ।  जुन हिसाबले चीनको सामानको दुनियाँँलाई जरुरी छ उसैगरी दोस्रो ठूलो अर्थ व्यवस्था बनिरहने र विदेशी पर्यटक तथा लगानीको जरुरत चीनलाई पनि छ । 

यसकारण नै चीन अहिले युरोपका केही देशको साथसाथै थाइल्यान्ड र अष्ट्रेलियाबाट आउने मानिसलाई ‘भिसा फ्री’को प्रस्ताव गरिरहेको छ । यति मात्रै होइन विदेशी चिडियाखानामा फेरि एकपटक पान्डा पठाइरहेको छ । चीनका महत्त्वकांक्षी नेता सीका लागि यी कुराको अर्थ राख्दछ । किनकि एक ठूलो वैश्विक भूमिका उनले खोजीरहेका छन् । उनको टक्कर सिधा अमेरिकासँग छ । यो कुरा तय छ कि उनले आफूलाई यस्तो व्यक्तिका रूपमा देख्दैनन् जसलाई बहिष्कार गरियोस् । उनी पश्चिमा मुलुकबाट नयाँ दबाब झेल्न पनि चाहँदैनन् । 

यी दबाबका बाबजुद चीनले रसियासँग सम्बन्धलाई सम्हालिरहेको छ । यद्यपि, अहिलेसम्म उसले युक्रेनविरुद्ध रुसको आक्रमणको निन्दा गरेको छैन । तर, उसले रुसलाई ठूलो सैन्य सहायता पनि गरेको छैन । गएको मेमा पुटिनसँगको कुराकानीका क्रममा सीले सम्हालेर बयान दिएका थिए । यद्यपि, दोस्रोतर्फ पुटिन उनको प्रसंशा गरिरहेको अवस्थामा देखिन्थे । 

किमको परमाणु हतियार बढाउने प्रयासमा अहिलेसम्म चीनले समर्थन गरिरहेको छ । उसले पटक–पटक संयुक्त राष्ट्रसंघमा अमेरिकाको नेतृत्ववाला प्रतिबन्धलाई रोक्ने प्रयास गरेको छ । यद्यपि, सी किमको रबैयामा सन्तुष्ट छैनन् । उत्तर कोरियाले पटक–पटक हतियारको परीक्षण गर्ने गर्दछ । यही कारण हो कि जापान र दक्षिण कोरिया अमेरिकाको साथ आफ्नो कडा इतिहास भुलेर पनि नजिक गएका छन् । चीनको पनि यही शैली हो  ।

रुसले फैसला गर्ला ?
चीनको बेखुसी रुसलाई यो कुरामा बाध्य पार्न सक्छ कि उ उत्तर कोरियालाई अधिक प्रविधि सिकाउन पुनर्विचार गरोस् । यो अमेरिकाको लागि पनि ठूलो चिन्ताको विषय हो । एनके न्यूजका निर्देशक आंद्रेई लांकोवलाई यो बारेमा सन्देह  छ । उनी भन्छन्, “मलाई लाग्दैन कि रुसले उत्तर कोरियालाई ज्यादा सैन्य टेक्नोलोजी दिनेछ ।”

उनको भनाइमा रुसलाई धेरै कुरा मिलेको छैन । उसलाई केही मिल्यो भने पनि यसले भविष्यमा उसलाई समस्या पर्न सक्छ । यद्यपि, उत्तर कोरियाको तोपखाना, पुटिनको लागि युक्रेन युद्धमा एक ठूलो तागत सावित हुनेछ । यसको बदलामा मिसाइल तकनिकीको प्रयोग गर्नु ठूलो कुरा होइन । पुटिनलाई यो पनि महसुस हुन सक्छ कि चीनलाई बेखुसी गर्नु राम्रो होइन । किनकी उ रुसबाट तेल र ग्याँस किनिरहेको छ । यति मात्रै होइन पश्चिमी नाकाबन्दीको समयमा चीनले उसको हात पकडीरहेको छ । चीन र उत्तर कोरियाको सम्बन्धलाई लिएर एक विश्लेषकको भनाइ छ– यी मध्ये कुनै एक यस्तो तेलको दियो हो जो लगातार जलिरहेको छ । पुटिन र किम भलै सहयोगी देखिने प्रयास गरे पनि दुवैको लागि चीनको महत्त्वपूर्ण भूमिका रहेको छ । 

चीनलाई कोही गुमाउन चाहँदैनन्
रुस र उत्तर कोरियाबीच विस्तृत साझेदारी सम्झौताबाट यो कुराको कुनै ग्यारेन्टी छैन कि किमले गोलाबारुदको आपूर्ति जारी राख्न सक्नेछन् । किनकी किमलाई आफ्नै लागि यसको जरुरत रहेको छ । कारण दक्षिण कोरिया उसको सामुन्ने छ । त्यसैले आफ्नो रक्षाको लागि पनि उसलाई हतियारको जरुरत छ । 

विश्लेषकहरूको यो पनि भनाइ छ कि रुस र उत्तर कोरिया अलग अलग अपरेटिंग सिस्टमको प्रयोग गरिरहेका छन् । जसमा उत्तर कोरियाको सिस्टमको गुणस्तर धेरै राम्रो छैन । तिनीहरू पुराना हुँदै गइरहेका छन् । यो भन्दा पनि बढी कुरा के हो भने रुस र उत्तर कोरियाले दशकौँसम्म आफ्नो सम्बन्धलाई प्राथमिकता दिएनन् । जब पश्चिमका साथ उनीहरूको राम्रो सम्बन्ध थियो त्यतिबेला पुटिनले उत्तर कोरियामाथि दुईपटक प्रतिबन्ध लगाएका थिए । 

यति मात्रै होइन उत्तर कोरियाको परमाणु कार्यक्रम छोड्नको लागि मनाउन रुस अमेरिका, चीन, दक्षिण कोरिया र जापानसँग सामेल समेत भएको थियो । यद्यपि, चीनलाई भने विविध कारणले गर्दा रसिया र उत्तर कोरियाले गुमाउन चाहेका छैनन् । बीबीसी