यतिबेला वैदेशिक रोजगारीमा जानेहरुका लागि आम्दानीका दृष्टिले दक्षिण कोरिया आकर्षणको केन्द्र बनेको छ । हालै लिन लागिएको भाषा परीक्षाको लागिमात्र १ लाख ४७ हजार जनाको आवेदन परेको छ । तीमध्ये भाषा परीक्षामा उत्तीर्ण भएर प्रतिष्पर्धामा पुग्ने १८ हजारले मात्र कोरिया जान पाउने छन् ।

परीक्षा ईपीएस कार्यालय भैँसेपाटीमा धमाधम चलिरहेको छ । सोही परीक्षाका लागि आवेदन दिएकी मेरी आफन्त नानीलाई जेठ ८ गते हुने परीक्षाका लागि परीक्षा केन्द्र देखाउन लगेको थिएँ । ती नानी काठमाडौं पहिलोपटक आएकीले मेरो घरसम्म पुग्ने बाटो र गाडीको बारेमा जानकारी नहुँदा परीक्षा अवधिभर मैले कुरेर बस्नुपर्ने भयो । त्यसैले परीक्षा नसकिउन्जेल कार्यालय अगाडिको होटलमा चियाखाजा खाँदै समय बिताएर बसिरहेको थिएँ ।
 
होटलमा अगाडिको सिफ्टमा परीक्षा दिएर खाजा खान आउनेको निकै भिड थियो । परीक्षा राम्रो हुनेहरू हाँसीखुसीका साथ गफ गर्दै खाजा खाइरहेका थिए भने परीक्षा बिग्रिएका तनामा थिए र खाजा के खाने भन्नेसमेत निर्णय गर्न सकिरहेका थिएनन् । होटलवाला साहुनीले दुईतीनपटक सोधिरहँदा पनि उत्तर दिइरहेका थिएनन् ।

लाग्थ्यो – परीक्षा पास गर्नेले संसारै जिते र फेल हुनेले संसारै हारे । परीक्षामा ४० वटा प्रश्नको उत्तर दिनुपर्ने र पास हुनलाई ३८ वटा मिलाउनुपर्ने नियम बनाइएको रहेछ । यस्तै ३७ लाई कटलाइन भनिदोरहेछ अर्थात् ३७ भन्दा तल आउने फेल हुने रहेछन् । यसरी ३८ भन्दा माथि आउने खुसी, कम आउने दुखी । 
मापदण्डअनुसार फेल हुनेहरूबीच एकआपसमा छलफल चल्दै थियो - अब कुन देश जाने ? कसरी जाने ? पैसाको जोहो कसरी गर्ने ? कुन देशमा जाँदा पैसा धेरै र छिटै कमाउन सकिन्छ ? आदिइत्यादि ।

उनीहरूको हतास, अत्तालिएको, हारेको, असन्तुलित मनःस्थिति देख्दा लाग्थ्यो – नेपालमा गरिखाने कुनै अवसर नै छैन । ठाउँ नै छैन । वातावरण नै छैन । परिस्थिति नै छैन । के वास्तवमै नेपालको अवस्था उनीहरूले सोचेजस्तै, बुझेजस्तै हो त ? गहिरिएर सोच्नुपर्ने बेला आएको छ । कतै सही ठाउँमा, सही समयमा नपरेर अवसर नपाएको हो कि खोजी नै नगरिएको पो हो ? अपेक्षा गरिएअनुसार नपाएर पो हो कि ? योग्यता र क्षमताअनुसारको काम र दाम नपाएर पो हो ? कहाँ कुरो मिलिरहेको छैन खोजी गर्नु जरुरी छ । साँच्चै अवसर नै छैन, वातावरण नै छैन वा परिस्थिति नै छैन भने राज्यले मिलाउनु जरुरी छ । 

हामीसँग अथाह प्राकृतिक स्रोत र साधन छन् । प्रशस्त जल, जमिन र जङ्गल छन् । यिनको सदुपयोग गरेर देशमा थुप्रै उद्योगधन्दा खोल्न सकिन्छ र रोजगारीको सिर्जना गर्न सकिन्छ । राज्यले स्वदेशमै रोजगारीको सिर्जना गर्ने हो र योग्यता, विज्ञता, क्षमताअनुसारको काम, माम र दामको व्यवस्था मिलाउने हो भने कुनै पनि नेपालीले विदेसिनुपर्ने अवस्था आउने थिएन । विदेसिनुपर्दाको पीडा महसुस गर्न त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल गए पुग्छ । त्यहाँको कोलाहलले पुष्टि गर्छ नेपाली युवा रहरलेमात्र विदेसिएका छैनन् । जानेको आँखामा आँसु, बिदा गर्नेको आँखामा आँसु । 

अध्यागमनको विवरणअनुसार सन् २०२३ जनवरी १ देखि डिसेम्वर ३१ सम्म १ वर्षको अवधिमा ८ लाख ८ हजार ४ सय १५ जना नेपाली श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारीमा गएका थिए । स्थलमार्गबाट विदेश जानेको संख्या यसमा जोडिएको छैन ।

एक वर्षको यो अङ्कबाट सहजै अनुमान लगाउन सकिन्छ कति नेपाली युवा विदेशीएका छन् ? अझै पछिल्लो समयमा त विदेसिनेको संख्या दिनानुदिन बढिरहेको छ । एसईई पास गर्नासाथ २० वर्ष पनि उमेर नपुगेका कलिला केटाकेटी ईपीएसमार्फत कोरिया जाने तरखर गरिरहेका हुन्छन् । प्लस टु र ब्याचलर गर्नेको त कुरै छाडौँ । पढेलेखेकाहरू जापान, अस्ट्रेलिया, अमेरिका र युरोपका विभिन्न मुलुकहरूमा जाने गरेको पाइन्छ । अनि नपढेका र जति सबै खाडी मुलुकतिर । यसरी नेपालमा कोही पनि बस्न चाहँदैनन् ।
 
र त यतिखेर गाउँमा मलामीको समेत अभाव खड्किरहेको छ । गाउँबस्ती सुनसान भएको छ । खेतीयोग्य जमिन बाँझो पल्टिएर झाडीमा परिणत भएको छ । यतिबेला बनमारा, तितेपाती, सिस्नोलगायतका बुट्यानले ढाकिएको छ । मकै, भटमास, कोदो, फापर फल्ने बारीका पाटा काँढाघारीमा भएका छन् ।

गाउँमा पात बजाएर मीठो धुन निकाल्दै गाई चराउने गोठाला छैनन् । गाउँको पहिचान बनेको असारे भाका पनि सुनिदैन अचेल ।  'कोदो रोप्दा लाएको पिरती, छुट्यो तोरी फुल्ने बेलामा’ भन्ने गीत हराएको छ किनभने न कोदो रोप्ने मान्छे छन् न त तोरी छर्ने नै । यसरी गाउँ पूरै उजाड बनेको छ ।

मलामी जाने, गोठाला लाग्ने, खेत रोप्ने, कोदो रोप्ने, तोरी छर्ने सबै श्रम योग्य पाखुरा विदेशी भूमिमा छन् । उनीहरू कतारको, साउदी अरबको ५० डिग्री तापक्रममा भेडा चराइरहेका छन् । कोरिया, मलेसियाका खेतबारीमा पो तरकारी रोप्दै, गोड्दै र टिप्दै छन् । 

कोही फलाम कारखानामा, कोही कागज कारखानामा, कोही बङ्गुर फर्ममा, कोही पोल्ट्री फर्ममा श्रमसँग, पसिनासँग पैसा साँटिरहेका छन् । त्यसैगरी कोही जापान, अमेरिका, युरोपियन देशमा आफ्नो योग्यता, विज्ञता, क्षमता, सीप र श्रम बेचिरहेका छन् । रहरले भन्दा पनि बाध्यताले । 

अझ दुःखद त चर्को ब्याजमा ऋण काढेर ठूलो सपना बोकेर विदेसिएका नेपाली छोराछोरीमध्ये कतिपय सपना तुहाएर बाकसमा फर्किएर आएका हुन्छन् । कतिले दर्दनाक यातना भोगिरहेका हुन्छन् भने कति जेलमा हुन्छन् । जेल जीवन बिताइरहेका, यातना भोगिरहेका, मृत्युदण्डको सजाय पाएकाहरू सरकार र विभिन्न संघसंस्थासँग जीवनको भिख मागिरहेका हुन्छन् । यसैबाट पनि पुष्टि हुन्छ वैदेशिक रोजगारीमा जानेहरूको जीवन कति पीडादायी छ भन्ने ।

हामीसँग भएका अथाह प्राकृतिक स्रोत र साधनको सदुपयोग गरी आफ्नै देशमा उद्योगधन्दा सञ्चालन गरेर रोजगारीको सिर्जना गरौँ र वैदेशिक रोजगारीमा जाँदा सिर्जना हुने पीडाबाट नेपाली युवालाई बचाउने काम गरौँ । गएकाहरूलाई स्वदेश फर्काउने वातावरण तयार गरौँ । उनीहरूले विदेशमा सिकेका ज्ञान, सीपलाई नेपालमा प्रयोग गरी नेपालको विकासमा टेवा पुग्ने काम गरौँ । यसैमा सबैको भलो हुनेछ ।