काठमाडौं । पछिल्ला वर्षहरूमा मायोपिया अर्थात् टाढाको वस्तु हेर्न कठिन हुने समस्या बालबलिकामा भयावह बन्दै गएको छ । उमेर बढेसँगै यसले निम्त्याउने जटिलताहरू पनि निम्तिरहेको विज्ञहरू बताउँछन् । नेपालमा पनि पछिल्ला अध्ययनहरूले स्कुले उमेरका करिब २५ प्रतिशत बालबालिकामा मायोपियाको समस्या देखिएको तिलगांगा आँखा अस्पतालकी बाल आँखारोग विशेषज्ञ डा. सिर्जना अधिकारी बताउँछिन् । 

मायोपिया नवजात शिशु तथा वयस्कमा पनि देखिने गरे पनि शरीर वृद्धि हुने उमेरसम्म बढी देखिन्छ । डा. अधिकारीका अनुसार १८ वर्षमुनिका बालबालिकामा धेरै देखिने गरेकाले यसलाई ‘स्कुल मायोपिया’ पनि भनिन्छ । 

बालबालिकामा मायोपिया भएको कसरी थाहा पाउने ? 

मायोपिया बालबालिकामा देखिने आमसमस्या हो । यो कुनै रोग नभई आँखाको अवस्था हो, जसमा उनीहरूकोे आँखाको पावर माइनस ०.५ भन्दा कम हुन जान्छ । यस्तो अवस्थामा बालबालिकामा टाढाको वस्तु देख्न नसक्ने, टाउको दुःख्ने, पोल्ने आँखा झिमझिम गरिरहने, कक्षामा राम्रोसँग लेख्न वा सार्न नसक्नेजस्ता लक्षण देखिन्छ । 

कोरोनाकालपछि यो समस्या नेपालमा पनि भयावह बन्दै गएको डा. अधिकारीको भनाइ छ । कोरोनाकालमा बालबालिका घरबाट बाहिर निस्कन धेरै नपाउनु, मोबाइल, ल्यापटप तथा ग्याजेट्स आँखानजिक राखेर धेरै चलाउनुजस्ता कारणले मायोपियाको समस्या लिएर धेरै बालबालिका अस्पताल आइपुग्ने गरेका डा. अधिकारी बताउँछिन् । 

उनका अुनसार नजिकैबाट स्क्रिनमा हेर्दा लक्षणबारे थाहा नभए पनि पछि टाढाको वस्तु मधुरो देख्न थालेपछि अभिभावकले उपचारका निम्ति अस्पताल ल्याउने गर्छन् । मायोपियाको समस्या केही वंशाणुगत हुन्छ भने अधिकांश अवस्थामा स्क्रिनमा धेरै हेर्नु नै मुख्य कारण हो । यसबाहेक धेरै पढिरहने बानी भएका बालबलिकामा पनि मायोपियाको समस्या देखिने गरेको छ । 

उमेरसँगै थप जटिलताको जोखिम 

डा. अधिकारीका अनुसार मायोपिया आफैँमा जटिल समस्या होइन । तर, उमेरसँगै यसले जटिलता निम्त्याउने जोखिम बढी हुन्छ । सामान्यतः शरीरको वृद्धि विकास हुने उमेरसम्म आँखाको पावर पनि बढ्दै जान्छ । बालबालिकामा माइनस ०.५ वा सोभन्दा कम पावर भए माइनसमा नै पावर बढ्दै जाने जोखिम हुन्छ । समयमा रोकथाम नभएमा यसले आँखाको पर्दा च्यातिने, रगत जम्ने, सेतो धब्बा बन्नेजस्ता विभिन्न समस्या निम्तिन सक्ने डा. अधिकारी बताउँछिन् ।  

के हो त उपचार ? 

मायोपियाको प्रमुख उपचार चस्माको प्रयोग नै हो । यसबाहेक केहीमा कन्ट्याक लेन्सको प्रयोग गर्नुपर्ने हुनसक्छ । तर, शरीरको वृद्धि विकास हुने उमेरसम्म अर्थात् सामान्यतः १८ देखि २० वर्षको उमेरसम्म यसलाई रोकथाम गर्नुपर्ने हुन्छ ।  “चस्मा लगाएर दुई वर्षसम्म औषधि प्रयोग गर्नु सबैभन्दा प्रभावकारी र सहज उपचार विधि हो, १८ वर्षपछि भने लेजर पद्धतिमार्फत स्थायी उपचार गर्न सकिन्छ,” डा. अधिकारी भन्छिन् । 

लेजर शल्यक्रियामार्फत मायोपिया हटाउने विधि हो । तर, सबै अवस्थामा यो विधि प्रयोग गर्न मिल्दैन । मायोपिया नहटेसम्म बिरामीले चस्माको प्रयोग गरिरहनुपर्छ । तर, औषधि र चस्माको नियमित प्रयोग गरे मायोपिया थप जटिल नबन्ने उनी बताउँछिन् । 

यसरी जोगाऔँ मायोपियाबाट 

बालबालिकामा मायोपियाको समस्या हुन नदिन स्क्रिनमा धेरै हेर्न नदिनु नै मुख्य रोकथामको उपाय हो । दैनिक कम्तिमा दुई घण्टा घर बाहिरको वातावरणमा खेल्न प्रेरित गर्ने, हरेक २० मिनेटमा २० फिट टाढा २० सेकेन्डसम्म हेर्ने (२०–२०–२० विधि ) बानी गराउनु पर्दछ । यदी बालबलिकामा मायोपियाका कुनै पनि लक्षण देखिए तत्काल आँखारोग विशेषज्ञकहाँ पुर्‍याउन डा. अधिकारीको सुझाव छ ।