काठमाडौं । बालबालिकामा जन्मजात मुटुरोगको समस्या बढ्दै गएको छ । शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्रमा मात्रै वार्षिक १२ हजारभन्दा बढी बालबालिका मुटुको समस्या लिएर आउँछन् ।
 
केन्द्रको ओपीडीमा सन् २०२३ मा १२ हजार ३३७ बालबालिका मुटुको समस्या लिएर आइपुगेको तथ्यांक छ । इमर्जेन्सीमा ४०८ जनाको उपचार भएको अस्पतालले जनाएको छ । इमर्जेन्सीमा भर्ना भएकामध्ये ४८ प्रतिशतमा जटिल मुटुरोगको समस्या देखिएको अस्पतालकी वरिष्ठ बाल मुटुरोग विशेषज्ञ डा. उर्मिला शाक्य बताउँछिन् । 

जटिल मुटुरोगमा बालबालिकाको मुटुको पर्दामा प्वाल देखिने, असामान्य रगतनली हुने, धमनीहरू उल्टो हुनेजस्ता समस्या देखिने गरेको छ । जटिल मुटुरोग भएका दुईतिहाई बालबालिकामा जन्मिएको एक महिनाभित्रै लक्षण देखिने उनी बताउँछिन् । 

जटिल मुटुरोग भएका कतिपय शिशुको समयमै उपचार नभएमा जन्मिएको केही दिनभित्रै मृत्यु समेत हुनसक्छ । ति बालबालिकामा स्वासप्रस्वासमा समस्या हुने, दूध चुस्न नसक्ने,  निलो हुनेजस्ता समस्या देखिने गर्छ । यस्ता लक्षण भएका अधिकांश बालबालिकाको शल्यक्रियामार्फत् उपचार गर्नुपर्ने बाल मुटुरोग विशेषज्ञ डा. सुवासचन्द्र साहको भनाइ छ ।
 
बालबालिकामा हुने कतिपय मुटुका समस्यामा भने लक्षण देखिँदैन  । जसका कारण धेरै वर्षसम्म पनि रोग पहिचान नहुन सक्छ ।

 
कसरी थाहा पाउने बालबालिकाको मुटुमा भएको समस्या ? 
मुटुको चाल असामान्य हुने, श्वास फेर्न गाह्रो हुने, दूध चुस्न नसक्ने, सुतेको समयमा पसिना आउनेजस्ता लक्षण बालबालिकामा मुटुरोग हुनसक्ने लक्षण हुन् । उनीहरूमा उमेर बढ्दैजाँदा निलो हुँदै जाने, छट्पटिइरहने, दैनिक कृयालापमा समस्या देखिने, छिटोछिटो कडा निमोनिया हुने पनि बालबालिकामा मुटुरोगका लक्षण हुनसक्ने डा. शाक्य बताउँछिन् । 

९० प्रतिशत मुटुरोगमा कारण पहिचान हुँदैन भने केही वंशाणुगत कारण पनि हुन्छन् । गर्भमा रहँदा पर्याप्त पोषण नपुग्नु, गर्भवतीमा अधिक मोटोपना हुनु, गर्भवतीले जथाभावी औषधि सेवन गर्नु, धुमपान मद्यपान गर्नुजस्ता कारणले शिशुमा मुटुको समस्या देखिनसक्ने विषेशज्ञहरू बताउँछन् ।