काठमाडौं । अन्तरिक्ष अन्वेषणको क्रममा मानवजाति चन्द्रमामा पाइला टेक्न सफल भएको छ । अन्य केही ग्रहमा मानव निर्मित यानहरू पठाउन सफल भएको छ, भने सौर्यमण्डल भन्दाबाहिर भ्वाएजर जस्ता ‘स्पेस प्रोब’ पठाएको छ ।

अन्तरिक्ष खोजको दौडमा महत्वपूर्ण योगदान गरेको सोभियत संघले सन् १९५७ को अक्टोबर ४ मा पहिलो मानव निर्मित भू–उपग्रह (स्याटेलाइट) स्पुतनिक १ को प्रक्षेपण गरेको थियो ।

सोभियत संघले नै पहिलोपटक मानवनिर्मित लुना २ स्याटेलाइटलाई चन्द्रमामा पुर्‍याएको थियो । सोभियत संघकै युरी गागरिन सन् १९६१ को अप्रिल १२ मा अन्तरिक्षमा पुग्ने पहिलो व्यक्ति बनेका थिए ।

सोभियत संघलाई टक्कर दिँदै अन्तरिक्ष दौडमा गति लिएको अमेरिकाका अन्तरिक्षयात्री चन्द्रमामा पुग्ने पहिलो मानिस बनेका थिए ।

सन् १९६९ को जुलाई २० सुरुमा नील आर्मस्ट्रङ चन्द्रमामा पाइला टेक्ने पहिलो मानिस बनेका थिए । दोस्रो नम्बरमा सोही मिसनमा रहेका बज एल्ड्रिनले चन्द्रमाको सतहमा पाइला टेकेका थिए ।

सन् १९७२ मा अपोलो मिसन समाप्त हुनुअघि थप पाँच मिसन चन्द्रमामा अवतरण भएका थिए । हालसम्म २४ अन्तरिक्षयात्री चन्द्रमामा पुगेका छन् । ती सबै अमेरिकी नागरिक हुन् र तीमध्येका १२ अन्तरिक्षयात्री चन्द्रमाको सतहमा हिँडेका छन् ।

अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले सन् २०१७ मा अघि सारेको आर्टेमिस मिसनको आर्टेमिस तीनअन्तर्गत फेरि मानिसलाई चन्द्रमामा उतार्ने लक्ष्य राखेको छ ।

सबै गरेर चन्द्रमामा दुई लाख २६ हजार किलोग्राम भन्दाबढी मानव निर्मित वस्तु विर्सजन भएको छ । जसमा ७० भन्दाबढी अन्तरिक्षयानहरू रहेको छ । पृथ्वीमा फिर्ता ल्याउन आवश्यक नभएका कारण ती अन्तरिक्षयानका टुक्राहरू त्यहाँ छोडिएको हो ।

अन्तरिक्षयात्रीहरूले चन्द्रमामा पुगेपछि फालेको फोहोरसँगै खाना र दिशापिसाब प्याक गरिएका १०० प्याकेट चन्द्रमामा विर्सजन गरिएको छ ।

अपोलो मिसनका अन्तरिक्ष यात्रीहरूले टेलिभिजन र अन्य अनावश्यक उपकरणहरू पनि त्यहाँ फालेका थिए । त्यसको तौल कम गरेर उनीहरूले चन्द्रमाबाट ढुंगाका टुक्रा र धुलो परिक्षणका लागि पृथ्वीमा ल्याउन चाहेका थिए । 

यसैकारण अपोलो मिसनभरी करिब २२६ किलो चन्द्रमाको ढुंगा र माटो अन्तरिक्षयात्रीहरूले पृथ्वीमा ल्याएका थिए ।

यस्तै, सम्झनाका लागि चन्द्रमाको सतहमा ६ वटा अमेरिकी झण्डा र दुईवटा गल्फ बल रहेका छन् । अपोलो ११ को ल्यान्डिङ मोड्युल पनि चन्द्रमामा छ । उक्त मोड्युलमा लेखिएको छ, “यहाँ पृथ्वी ग्रहका मानिसले १९६९ एडीको जुलाइमा पहिलोपटक पाइला टेकेका छन् । हामी सबै मानवजातिको लागि शान्तिमा आएका छौँ ।”

चन्द्रमामा पहिलोपटक मानिस पुगेको ५० वर्ष भन्दाबढी भइसक्दा यसै दशकभित्र नासाले फेरि त्यहाँ मान्छे फर्काउने लक्ष्य राखेको छ । चीनले पनि सन् २०३० सम्ममा चन्द्रमामा आफ्ना अन्तरिक्षयात्री पठाउने लक्ष्य राखेको छ ।